Honorowa śmierć oficera. Sprawa pułkownika Janusza Albrechta

W dniu 6 września 1941 roku szef sztabu Komendy Głównej AK pułkownik dyplomowany Janusz Albrecht „Wojciech” przyszedł na umówione spotkanie ze swoim dowódcą generałem Stefanem Roweckim do mieszkania przy ulicy Świętokrzyskiej 23 w Warszawie. Jednak nie zastał tam komendanta głównego AK. Czekał na niego jego adiutant Szymon Ryszard Krzywicki „Szymon” z „propozycją nie do odrzucenia”. Postawił na stół przed „Wojciechem” szklankę wody z rozpuszczonym w niej cyjankiem i podał mu list od generała: „Kochany Januszu! Poszedłeś za daleko! Myślę, że znajdziesz właściwe rozwiązanie. Ściskam Cię. Stefan”.

Jak doszło do tego, że jeden z najbliższych współpracowników generała Roweckiego, a przed wojną między innymi dowódca reprezentacyjnego 1. Pułku Szwoleżerów im. Józefa Piłsudskiego w Warszawie otrzymał rozkaz popełnienia samobójstwa?

Janusz Albrecht
Janusz Albrecht

Janusz Albrecht urodził się 14 lutego 1892 roku w Kaliskach w powiecie włocławskim w rodzinie rolnika Leopolda Albrechta i Emmy z domu Krieger. Ukończył siedmioletnią szkołę handlową we Włocławku, a następnie przez dwa lata studiował w Konserwatorium Muzycznym w Petersburgu. W stolicy carów w 1911 roku wstąpił do nielegalnego w zaborze rosyjskim Związku Strzeleckiego. Po wybuchu pierwszej wojny światowej, w 1914 roku, był już w Legionach Polskich pod pseudonimem „Ozimiński”. Walczył pod bezpośrednim dowództwem komendanta Józefa Piłsudskiego w I Brygadzie. Od 1917 roku w stopniu wachmistrza dowodził plutonem w 1. Pułku Ułanów. W czasie tak zwanego kryzysu przysięgowego Legionów znalazł się w gronie legionistów, którzy z inspiracji Piłsudskiego odmówili składania przysięgi „braterstwa broni” z armiami Niemiec i Austro-Węgier. Albrechtowi udało się uciec z transportu do obozu internowania w Szczypiornie. Ukrywał się i jednocześnie konspirował w Polskiej Organizacji Wojskowej (POW). W sierpniu 1919 roku wstąpił do Wojska Polskiego. Służył początkowo w 11. Pułku Ułanów, a następnie w 1. Pułku Szwoleżerów, w którym brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 roku. W walce z bolszewikami był dwukrotnie ranny i awansował z dowódcy plutonu na adiutanta pułku. W latach 1922–1924 ukończył Wyższą Szkołę Wojenną w Warszawie i do 1927 roku wykładał taktykę kawalerii w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu, gdzie awansował do stopnia rotmistrza, a następnie majora. W październiku tego roku został przeniesiony do Ministerstwa Spraw Wojskowych w charakterze kierownika Wydziału Departamentu Kawalerii. W 1928 roku major Albrecht został dowódcą szwadronu 1. Pułku Szwoleżerów, a od 1930 roku był szefem referatu operacyjnego Oddziału III Sztabu Głównego WP. W kwietniu 1932 roku został przeniesiony do Głównego Inspektoratu Sił Zbrojnych (GISZ), w którym w październiku tego roku objął funkcję pierwszego oficera Sztabu Inspektora Armii generała Jana Romera. W 1935 roku awansował do stopnia podpułkownika i został pierwszym oficerem do zleceń w GISZ. 29 maja 1937 roku stanął na czele – wzmiankowanego wyżej – reprezentacyjnego 1. Pułku Szwoleżerów im. Józefa Piłsudskiego.

W wojnie obronnej pułkownik Albrecht ze swym 1. Pułkiem Szwoleżerów walczył w ramach Mazowieckiej Brygady Kawalerii na granicy z Prusami Wschodnimi. Pułk został rozbity i otoczony przez Sowietów pod Samborem. Po kapitulacji pułku 29 września osadzono Albrechta w obozie jenieckim w Jarosławiu, z którego po trzech dniach zbiegł i przedostał się pod nazwiskiem Marian Jankowski do Warszawy. Pod koniec października 1939 roku został zaprzysiężony przez pułkownika Stefana Roweckiego do Służby Zwycięstwu Polski (SZP), w której sztabie przyjął kierownictwo Oddziału III (operacyjnego). Po powołaniu w grudniu 1939 roku przez Naczelnego Wodza, generała Władysława Sikorskiego, Związku Walki Zbrojnej (ZWZ) pod dowództwem generała Kazimierza Sosnkowskiego (w Paryżu) i oddelegowaniu dowódcy SZP generała Michała Karaszewicza-Tokarzewskiego do Lwowa na stanowisko komendanta okupacji sowieckiej komendantem ZWZ okupacji niemieckiej został generał Stefan Rowecki. Pułkownik Albrecht objął funkcję szefa sztabu i jednocześnie zastępcy Roweckiego.

Przyszły komendant główny Armii Krajowej bardzo wysoko oceniał walory wojskowe swego zastępcy, zwłaszcza w zakresie spraw operacyjnych (Albrecht stworzył „od podstaw” Oddział III – organizacyjny – sztabu ZWZ). Razem opracowywali też założenia strategiczne do planowanego powstania powszechnego, które miało wybuchnąć w momencie załamania się militarnego III Rzeszy. Jednak dla władz polskich we Francji, a następnie w Anglii miał on jedną podstawową „skazę” – był ideowym piłsudczykiem, należącym do obozu, który ich zdaniem doprowadził do katastrofalnej klęski we wrześniu 1939 roku. Od początku istnienia ZWZ do generała Roweckiego płynęły żądania eliminacji ze sztabów ZWZ osób związanych z sanacją, niezależnie od ich przydatności w konspiracji…

One Comment

  1. Andrzej Mordal

    Do Admina: proszę poprawić podpis pod zdjęciem kobiety, chyba, że jest to „przebranie”
    Generała Stefana Roweckiego.

Leave a Comment

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

*