Wargaming – co to jest?

Wargaming? Wargaming? Tak, kojarzę, to przebieranie się za postacie historyczne i odtwarzanie bitew.” Tak zapewne brzmiałaby odpowiedź przeciętnego Polaka na pytanie czym jest wargaming. To hobby jest wciąż w Polsce ograniczone do niewielkiej, choć powiększającej się grupy entuzjastów. Szkoda, ponieważ posiada wielki potencjał promowania historii, a także uczenia logicznego myślenia.

Dla wodzów

Idea przesuwania znaczników reprezentujących różne rodzaje wojsk po mapie czy też planszy reprezentującej pole walki jest bardzo stara. Prawdopodobnie stosowali ją już nawet starożytni wodzowie planują rozgrywanie bitew.

Pierwsze próby rozgrywania starć z użyciem kostki dla uzyskania wyników, a także kodyfikacją zasad ruchu jednostek oraz ich bojowych współczynników sięgają początków dziewiętnastego wieku. W ten sposób szkolili się przedstawiciele pruskiej kadry dowódczej podczas Wojen Napoleońskich.

I wojna światowa
I wojna światowa

Doprowadziło to do opracowania zasad gry zwanych Kriegspiel czy z angielska Wargaming. Od tego wzięła się nazwa obecnego hobby. W XIX wieku pruski sztab, a następnie sztaby innych armii europejskich doszły do wniosku, że rozgrywanie ćwiczeń na mapach zamiast jest tańszą i wygodniejszą alternatywą dla rozgrywania pozorowanych starć w terenie. Prusacy byli prekursorami odtwarzania historycznych bitew. Ich generałowie i przedstawiciele wyższej kadry szkolili się analizując działania dawnych wodzów oraz rozgrywając bitwy na swój sposób. Te pierwsze historyczne gry bitewne rozgrywano już z wykorzystaniem większej liczby współczynników jednostek, uwzględniając morale, wpływ pogody, pory roku i tym podobne. Zwykle w grze uczestniczył tez sędzia – bardziej doświadczony dowódca, który rozstrzygał wątpliwości na podstawie swoich doświadczeń.

Te wczesne gry rozgrywano jeszcze nie za pomocą figurek, lecz drewnianych bloczków reprezentujących poszczególne formacje. Co ciekawe zasady Kriegspiel są obecnie ogólnodostępne i istnieje grono hobbystów, którzy wciąż z nich korzystają.

Wargaming był jednym z czynników które zapewniły Prusakom zwycięstwo w wojnie z Francją w latach 1870-1871, ponieważ ich kadra dowódcza okazała się bardziej sprawna od generałów przeciwnika.

i zwykłych ludzi

Pod koniec XIX wieku wargaming zaczął trafiać również do cywilnych hobbystów. Stało się tak za pośrednictwem klubów historycznych i entuzjastów marynarki wojennej. Prawdopodobnie pierwszymi zasadami gry skierowanymi do takich właśnie odbiorców były „FightingShips” autorstwa Anglika Freda T. Jane, stworzone w 1898 roku, a opublikowane w latach 1905 i 1906. Pozwalały one na odtworzenie bitew morskich. Jako pierwsze wykorzystywały też modele zamiast bloczków.

Najważniejszym popularyzatorem wargamingu, który może być uznany za twórcę tego hobby w wersji cywilnej jest jednak Herbert George Wells. Ten znany pisarz poza literaturą science-fiction napisał dwie książki „Floor Games” z roku 1911 oraz „Little Wars” 1913. Obie można nazwać pierwszymi podręcznikami do figurkowych gier bitewnych. Wykorzystywały pewne uproszczone elementy Kriegspiel i były przeznaczone do rozgrywania za pomocą figurek. Pomimo upływu ponad 100 lat na niektórych konwentach gier strategicznych można zobaczyć graczy korzystających z zasad opracowanych przez H.G. Welles’a.

Wojny włoskie
Wojny włoskie

Gry z początku XX wieku były wprawdzie skierowane do masowego odbiorcy jednak krąg graczy ograniczał się do niewielkich klubów ze względu na koszty figurek. Rozgrywki trudno też nazwać odtwarzaniem historycznych konfliktów, ponieważ zarówno Welles jak i jego naśladowcy stawiali bardziej na zabawowy charakter gry niż w miarę wierne przedstawienie historii.

Zaczęło się to zmieniać w połowie lat 50, gdy w Europie Zachodniej powstały firmy masowo produkujące historyczne figurki, które były tanie w wykonaniu, a przez to tańsze od wcześniejszych. W Wielkiej Brytanii powstały pierwsze pisma dotyczące wargamingu jako hobby. Zaczęły się również pojawiać pierwsze zasady gier do poszczególnych epok historycznych i listy armii. Hobby stało się popularne dzięki powstającej w Wielkiej Brytanii sieci klubów kolekcjonerów i graczy.

Lata 60 i 70 to również czasy pojawienia się zasad pozwalających na rozegranie niewielkich potyczek z różnych epok, głównie starożytności i średniowiecza. Z biegiem czasu zaczęły się też pojawiać podręczniki z zasadami pozwalającymi rozgrywać większe bitwy. W roku 1969 powstało Wargames Research Group (WRG) – brytyjska grupa producentów zasad gier strategicznych starająca się oddać w miarę możliwości jak najwierniej specyfikę konfliktów od starożytności po czasy „współczesne”.

Ważnym wydarzeniem w historii hobby było też ukazanie się Chainmail – pierwszych szeroko dostępnych zasad do rozgrywania walk większych armii średniowiecznych.

Rozwój hobby

Termopile
Termopilem

Największy rozwój hobby nastąpił w latach 90 ubiegłego wieku. Wargaming historyczny zyskiwał popularność równolegle z czerpiącym inspirację z fantasy czy SF. W roku 1990 powstały jedne z najbardziej popularnych zasad De Bellis Antiquitatis, opracowane przez WRG, a pozwalające na rozgrywanie bitew z okresu starożytności i średniowiecza. Po dziś dzień powstały liczne firmy i kluby zajmujące się wydawaniem zasad do gier bitewnych oraz produkcją figurek. W wykonywaniu modeli pomógł postęp technologiczny. Komputerowe projektowanie oraz zwiększenie dokładności odlewów umożliwiły produkcję figurek w mniejszych skalach, nawet 1/600, a co za tym idzie rozgrywanie większych bitew.

Największe wydarzenia związane z hobby takie jak londyńskie SALUTE gromadzą setki sprzedawców. Są też okazją do rozgrywania dużych, historycznych bitew.

Zmienia się również podejście do wargamingu. W coraz większym stopniu nowe figurki czołowych są opracowywane na podstawie najnowszych odkryć archeologicznych, w porozumieniu z konsultantami historycznymi. W Europie Zachodniej i Stanach Zjednoczonych utrwaliła się też tradycja, że większości rocznic bitew i rekonstrukcji towarzyszą też makiety, na których starcia można rozegrać za pomocą figurek. Pisma i książki o wargamingu łączy z kolei informacje hobbystyczne z przedstawianiem, niekiedy całkiem dokładnymi, tła historycznego.

Wargaming ma ogromne możliwości edukacyjne i popularyzatorskie. Dzięki możliwości odtworzenia starć z każdej epoki, od prehistorii po konflikty współczesne, pokazuje żywą historię. Dla wielu może także stać się wstępem do dokładniejszego studiowania źródeł oraz literatury historycznej.

Piotr Ciszewski

Bibliografia:

  • Robert Beattie „A TIMELINE OF THE HISTORICAL MINIATURES WARGAMING HOBBY” http://www-personal.umich.edu/~beattie/timeline2.html

  • WHAT IS WARGAMING? – PART I – HISTORY OF WARGAMING http://www.hmgs.org/history.htm#What%20is%20Miniature%20Wargaming%3F
  • Sue Laflin-Barker, “WARGAMES RESEARCH GROUP – Rules Ancient and Modern and other periods in between.” http://www.wrg.me.uk/WRG.net/History/wrg.html

One Comment

  1. SYF tak jak ich wszystkie produkcje. Oszuści, złodzieje i pospolici naciągacze. Szkoda nerwów,czasu a przede wszystkim prądu na te ich gry

Leave a Comment

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

*