Wielka księga Armii Krajowej, Opracowanie zbiorowe
„Przyjmuję cię w szeregi żołnierzy Armii Polskiej walczącej z wrogiem w konspiracji o wyzwolenie Ojczyzny. Twym obowiązkiem będzie walczyć z bronią w ręku. Zwycięstwo będzie twoją nagrodą. Zdrada karana jest śmiercią.” Takie słowa wypowiadał odbierający przysięgę wobec każdego cywila, który wkrótce stawał się pełnoprawnym żołnierzem, gotowym do największych poświęceń. Dziś weterani AK, często ze wzruszeniem, wracają do tej roty, która na zawsze zmieniła ich życie.
Książkę można nabyć w księgarni historycznej Wolum.pl – Wielka księga Armii Krajowej
Wielka Księga Armii Krajowej to jedna z tych pozycji, wobec których nie można przejść obojętnie. Do tej pory na rynku wydawniczym nie było tak kompleksowego i jednocześnie przystępnego opracowania dotyczącego Armii Krajowej – największej organizacji wojskowej okupowanej Europy. Książka składa się z czternastu rozdziałów napisanych przez „wybitnych znawców i pasjonatów II wojny światowej”. Jako dzieło zbiorowe przedstawia nie tylko faktografię dziejów AK, ale również wiele ciekawostek i pomijanych dotychczas w opracowaniach zagadnień. Już w prologu mamy do czynienia z przemilczanym przez dziesięciolecia powstaniem czortowskim. Powstanie, które było pierwszym antysowieckim zrywem zbrojnym Polaków w okresie II wojny światowej. Autor prologu – Stanisław M. Jankowski pisze: „W PRL-u cenzura pilnowała, aby nawet jednym słowem nie wspomniano o tym powstaniu w prasie, mediach oraz nekrologach. O powstaniu w Czortkowie nadal nie ma najmniejszej wzmianki w podręcznikach. Pytani o datę profesorowie historii – sprawdzałem – zaczynają się zastanawiać, w którym to było wieku…”
Rozdział dotyczący początków Polskiego Państwa Podziemnego przywołuje słowa Reinharda Gehlena, który w raporcie złożonym u schyłku wojny najprawdopodobniej Heinrichowi Himmlerowi pisał: „Dla polskiego ruchu oporu charakterystyczne są dwa zjawiska: konspiracja i powstanie”. Dla wielu Niemców utworzenie konspiracji w obliczu przegranej wojny było niemożliwe. A jednak, zanim powołano AK już istniały liczne, mniejsze lub większe, organizacje konspiracyjne. Autorka rozdziału Anna Gabryś przedstawia życie Polaków w pierwszych latach wojny – „podwójne życie: jedno w konspiracji, a drugie oficjalne, ujęte w ramy ścisłych zarządzeń obu okupantów”.
Kolejne rozdziały ukazują zarówno postaci najsłynniejszych dowódców i ich najważniejsze akcje oraz życie zwykłego żołnierza w konspiracji, przeplatające się z szarą rzeczywistością. Jak pisze Sebastian Pawlina: „…bez zrozumienia codzienności konspiracji nie zrozumiemy jej samej”. W książce omówione są również zagadnienia odbijania więźniów, propagandy i prasy, uzbrojenia żołnierzy oraz wywiadu AK, który bezwątpienia był jednym z najlepszych.
Ciekawym rozdziałem jest ten opisujący nietypowe metody walki z okupantem. Prostytutki zdobywające broń, kryminaliści, którym powierzano najbardziej krwawe akcje, zatrute jedzenie, kosmetyki i wagony kolejowe – wszystko to po to, aby zrewanżować się za zbrodnie okupanta, których dopuszczał się w naszym kraju.
W książce nie mogło zabraknąć także omówienia udziału kobiet w AK. Anna Herbich przestawia w swoim rozdziale nieustraszone konspiratorki, łączniczki i sanitariuszki. Z kolei dla osób, które poznały wcześniej postać Stefana Dąbskiego, interesujący będzie rozdział Wojciecha Lady dotyczący likwidatorów z AK, w którym opisuje procedury i mechanizmy egzekucji.
Wielka Księga Armii Krajowej to praca, po którą obowiązkowo powinni sięgnąć wszyscy zainteresowani współczesną historią Polski. Jest to książka, w której za poszczególny rozdział odpowiedzialni są znawcy i pasjonaci, a każdy z nich przedstawił własny punkt widzenia danego zagadnienia. W dodatku dzieło wzbogacono o wiele niepublikowanych dotąd zdjęć, co sprawia, że pod względem edytorskim zostało wydane na bardzo wysokim poziomie. Pomimo obszerności książki czytało mi się ją szybko i lekko.
Ocena recenzenta: 6/6
Paulina Ambrożak
