Książę Stefan Lubomirski z Kruszyny wprowadził Polskę do światowej elity sportu. Jako pierwszy prezes PKOL zabiegał o udział naszych na największej imprezie sportowej świata. 56 polskich zawodników, którzy przygotowują się do startu w Soczi i miliony kibiców, którzy trzymają za nich kciuki, często zapomina o niebanalnej historii pierwszych polskich występów.
Wszystko zaczęło się 12 października 1919 roku w urokliwej sali konferencyjnej Hotelu Francuskiego w Krakowie, dostępnej tylko dla wybranych gości. Spotkali się tam przedstawiciele polskiego sportu, mecenasi i działacze klubowi. Podjęli decyzję o wysłaniu polskiej kadry na olimpiadę, na którą zaproszenie otrzymała Polska w marcu 1919 roku z Belgii. Protektorat nad Komitetem Udziału Polski w Igrzyskach Olimpijskich, bo taką nazwę nadano późniejszemu PKOL, objął Naczelnik Państwa Józef Piłsudski, zaś jego prezesem został książę Stefan Lubomirski z Kruszyny.
Miłość do sportu od młodości towarzyszyła Lubomirskiemu. W 1886 roku wraz z braćmi założył hodowlę koni wyścigowych w rodzinnym majątku niedaleko Częstochowy. Pierwszą klaczą rozpłodową była Barfleur z Austrii, najcenniejszym ogierem okazał się Mości Książę, który został sprzedany do Rosji jako reproduktor za cenę 25 tys. rubli. Największą niespodzianką zaś był sukces Intryganta w Wiedeńskiej gonitwie Derby. Za pieniądze uzyskane dzięki temu nadzwyczajnemu sukcesowi książę ufundował kościół w Widzowie, a podarowane przez niego maszyny startowe pracowały na torze w Służewcu jeszcze w lach 70. XX wieku.
Ukoronowaniem rozwoju kruszyńskiego majątku była międzynarodowa Wystawa Przemysłu i Rolnictwa w Częstochowie, która odbyła się w 1909 roku. Zorganizowana w mieście odległym od stolicy Austro-Węgier, stała się wizytówką polskości. Jej prezesem został Stefan Lubomirski, znany filantrop, fundator ochronki dla 120 dzieci i twórca Domu Bankowego.
Pierwsza wojna światowa zmieniła układ sił w Europie i na całym globie. Również dla rodziny książąt Lubomirskich był to czas niepokojów i wielkich nadziei. Zdzisław Lubomirski, Regent Królestwa Polskiego, współtwórcą polskiej niepodległości w roku 1918. Rok później sprawą wagi państwowej stało się wystawienie reprezentacji na igrzyskach w Antwerpii.
Polacy pierwszy raz występowali na olimpiadzie w 1912 roku, ale w ekipach państw zaborczych. Rok 1920 miał być sprawdzianem poziomu sportowego odrodzonego państwa. Niestety, przygotowania do startu przerwała wojna polsko-bolszewicka. W 1920 roku Polskę, obecną już w światowej polityce, reprezentowała tylko flaga. Rok później nastąpiła zmiana na stanowisku prezesa PKOL. Stefan Lubomirski nadal promował polski sport w Międzynarodowym Komitecie Olimpijskim, zaś jego miejsce we władzach krajowych zajął kuzyn – Kazimierz Lubomirski. Już wówczas znany był z działalności patriotycznej oraz dobroczynnej. Był pierwszym polskim posłem w USA, za prywatne środki zakupił budynek, który stał się siedzibą polskiej ambasady w Waszyngtonie.
Pierwsze medale olimpijskie nasza kadra zdobyła w 1924 roku w Paryżu. Adam Królikiewicz był trzeci w jeździectwie, a czwórka – Józef Lange, Jan Łazarski, Tomasz Stankiewicz i Franciszek Szymczyk – wywalczyła srebro w kolarstwie.
Paweł Piasecki
