Fidel Castro, znany jako kubański rewolucjonista, uczynił z Kuby państwo marksistowsko-leninowskie. Przeprowadził szereg reform socjalistycznych we wszystkich dziedzinach i znacjonalizował przemysł. Jak wyglądała jego biografia?
6 listopada 1940 roku. Wtedy to Prezydent Stanów Zjednoczonych Franklin D. Roosevelt otrzymał list od chłopca z Kuby, który gratulował mu ponownego wyboru na stanowisko Prezydenta, a jednocześnie prosił o dziesięciodolarowy banknot, ponieważ jak napisał: „nigdy nie widziałem zielonego amerykańskiego banknotu dziesięciodolarowego i bardzo chciałbym taki jeden mieć”. Na list chłopca odpowiedział Departament Stanu. Nikt wtedy nie zdawał sobie sprawy, że ten sam chłopiec w przyszłości pozbawi Stany Zjednoczone wszystkiego tego, czym dysponowali na Kubie. Młodzieńcem był Fidel Castro.
Dzieciństwo i młodość
Fidel Castro przyszedł na świat 13 sierpnia 1926 roku, jako nieślubny syn Angela Castro i jego gospodyni Liny Ruz Gonzalez. Został ochrzczony dopiero po rozwodzie ojca z Marią Luis Argote. Miał wówczas około 5-6 lat. Z powodu braku chrztu był wyszydzany, jednak po przyjęciu sakramentu sytuacji wróciła do normy.
W wieku ok. 7 lat Fidel rozpoczął naukę w La Salle prowadzonej przez zakon braci szkolnych. Mając 13 lat próbował wzniecić rebelie i to przeciwko własnemu ojcu. Podburzał robotników z plantacji, chciał przeprowadzić strajk.
Już wtedy można było zauważyć u Fidela cechy przywódcze. Wskutek namowy braci La Salle kontynuował naukę w jezuickim kolegium Dolores, które nacisk kładło przede wszystkim na dyscyplinę. Osiągnąwszy bardzo dobre wyniki w nauce, przygotowywał się do matury w jezuickim kolegium Belen, uchodzącym za szkołę elitarną dla arystokracji i burżuazji.
W 1941 roku zdał egzamin wstępny, który polegał na zaprezentowaniu dziesięciominutowego przemówienia. Fidel był uzdolniony nie tylko naukowo, ale posiadał również predyspozycje sportowe, co potwierdziła nagroda dla najwszechstronniejszego młodzieżowego sportowca Kuby w roku szkolnym 1943/1944[1].
W1945 roku rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie w Hawanie.[2]. Tam zaangażował w politykę studencką i dołączył do uniwersyteckiej drużyny baseballa . Wyróżniał się aż do tego stopnia, że otrzymał propozycje zawodowego kontraktu w drużynie New York Giants[3], jednak nie przystaje na nią[4]. 12 października 1949 roku poślubił Mirtę Diaz Balast. We wrześniu 1950 roku ukończył studia, mając na swoim koncie trzy doktoraty: z nauk społecznych, z prawa międzynarodowego i z prawa.
Nie trzeba było długo czekać, aż Fidel po ukończeniu studiów zacznie prowadzić swoją „politykę”.
Fidel Castro – nowa era
Dzień 26 lipca 1953 roku można przyjąć jako ten, który zapoczątkował „Erę Castro”[5]
Wtedy to wczesnym rankiem, wraz z dwiema grupami kompanów, Fidel przystąpił do szturmu koszar w Moncada i Bayamo. Szturm okazał się porażką, a sam Fidel otarł się o śmierć w czasie strzelaniny z żołnierzami. Wielu z jego towarzyszy zginęło, on zaś uciekł i ukrył się w górach Sierra Maestra [6].
Został pojmany podczas snu, wraz z towarzyszami, a następnie oddano ich pod Sąd. Mogło się to jednak skończyć dużo gorzej, gdyby nie rozkaz porucznika Pedro Manuela, który zaniechał egzekucji. Fidel został skazany na karę piętnastoletniego pozbawienia wolności i trafił do więźnia w Ilsa de Pinos. Opuścił je 15 maja 1955 roku z powodu amnestii.
Jeszcze w trakcie pobytu w więzieniu rozwiódł się z żoną, dowiedziawszy się, że pracuje ona dla rządu Batisty. Zaraz po uwolnieniu założył ugrupowanie polityczne o nazwie „ Ruch 26 lipca „ i uciekł z Hawany do Meksyku ze względów bezpieczeństwa. W październiku udał się do Stanów Zjednoczonych, aby w poszczególnych miastach zbierać fundusze na dalszą działalność.
W grudniu Castro powrócił na Kubę, aby podjąć walkę z reżimem Batisty[7]. Po długich i ciężkich walkach udało mu się osiągnąć upragniony cel i 31 grudnia 1958 roku Batista zrezygnował z urzędu i uciekł.
16 lutego 1959 roku Fidel objął stanowisko premiera Kuby, a prezydentem został Manuel Urrutia. W pierwszych miesiącach po objęciu przez Castro stanowiska przyjęto około 1500 dekretów rozporządzeń i ustaw. Jego głównym celem była alfabetyzacja społeczeństwa, gruntowna reforma rolna oraz wprowadzenie bezpłatnej opieki zdrowotnej[8].
Fidel Castro i ZSRR
Podczas swojej kadencji nie zapomniał o ataku, który przeprowadził 26 lipca 1953 roku i dokładnie dziesięć lat później wygłosił przemówienie kończące się słowami „Ojczyzna albo śmierć! Zwyciężymy”[9]. To zdanie na pewno nie mijało się z prawdą, patrząc na poczynania Fidela, który nie jednokrotnie otarł się o śmierć.
29 maja 1962 roku spotkał się z marszałkiem Sergiejem Biriuzowem[10] który w imieniu Nikity Chruszczowa[11] złożył propozycję montażu 42 rakiet zaopatrzonych w głowice nuklearne. Aprobata Castro nie wpłynęła korzystnie na relację ze Stanami Zjednoczonymi
3 października 1965 roku został Pierwszym Sekretarzem Komunistycznej Partii Kuby. Prowadził swoją politykę nie tylko na terenie Kuby, ale także w skali międzynarodowej w stosunku do Stanów Zjednoczonych czy Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich.
Castro, pomimo zapowiedzi, że przywróci konstytucję z 1940 roku, która w 1952 została zawieszona przez Batiste, nie wywiązał się ze złożonej obietnicy. W czerwcu 1972 roku, po wizycie Fidela w ZSRR, Kuba została przyjęta do Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej[12].
W październiku 1974 roku utworzono komisję. na której czele stanął Blas Roca. Jej zadaniem było przygotowanie nowej konstytucji, która ostatecznie nabrała mocy z dniem 24 lutego 1976 roku. W tym samym roku Castro przestał pełnić funkcję premiera i został prezydentem Kuby.
W 1980 roku umarła Celia Sanchez, kobieta która była przy Fidelu od czasów Sierra Maestre. Nie wiadomo, czy ich znajomość znajdowała się wyłącznie na stopie koleżeńskiej czy też miłosnej. Tego samego roku, w dzień rocznicy ataku na koszary Moncada, Haydee Santamaria, która uczestniczyła w tej akcji, odebrała sobie życie.
Porozumienie z Związkiem Radzieckim pozwalało w spokoju rządzić Fidelowi na Kubie. Wsparcie, które otrzymywał, oscylowało w okolicy sześciu milionów dolarów rocznie. Sytuacja ta zmieniła się w 1991 roku, gdy ZSRR zakończyło współpracę polityczną, ekonomiczną i militarną. W związku z tym Castro zarządził na Kubie tzw. „okres specjalny”, który trwał aż do początku XXI wieku.
W 2001 roku, dzięki współpracy z Chinami i Wenezuelą w aspekcie m.in. turystyki, nastąpiła poprawa gospodarki. Zdrowie Fidela zaczęło jednak podupadać. Świadczy o tym omdlenie podczas jednego z wystąpień.
Jesienią 1996 roku doszło do spotkania Fidela Castro z Janem Pawłem II, a dwa lata później Papież udał się na pielgrzymkę do Kuby. Podczas tej wizyty ponownie doszło do rozmowy Prezydenta Kuby z Ojcem Świętym.
W 2004 roku upadł na chodniku w Santa Clara, co skutkowało złamaniem kolana i uszkodzeniem barku. Duża ilość zażywanych środków przeciwbólowych doprowadziła go do problemów z jelitami.[13]
W 2006 roku poddał się operacji, ponieważ zapalenie jelit i krwawienie zagrażało jego życiu i zdrowiu. W związku z tym tymczasowo przekazał władzę bratu, Raúlowi Castro. Ostatecznie postanowił wycofać się z polityki i 24 lutego 2008 roku po trzydziestu latach rządów, oficjalnie przestał pełnić funkcje Przewodniczącego Rady Ministrów Republiki Kuby i Przewodniczącego Rady Państwa Republiki Kuby.
Umarł 25 listopada 2016 roku na Hawanie.
4 grudnia 2016 urnę z jego prochami złożono na cmentarzu Santa Ifigenia w Santiago de Cuba.
Bibliografia :
- Norberto Fuentes Fidel Castro Władza absolutna lecz niewystarczająca, 2012.
- Volker Skierka Fidel Castro Biografia, 2008.
- Krystyna Trawińska-Nastula (opracowanie) Fidel Castro rozmawia z narodem, 1963.
Przypisy:
[1] Volker Skierka Fidel Castro Biografia, 2008, s. 22
[2] Miasto nad Zatoką Meksykańską, stolica Kuby
[3] Zawodowy zespół futbolu amerykańskiego z siedzibą w East Rutherford
[4] Volker Skierka Fidel… s26.
[5] Volker Skierka Fidel… s35
[6] Volker Skierka… s. 36.
[7] kubański polityk, pułkownik, faktyczny przywódca w latach 1933-44 i dyktator w latach 1952-59.
[8] Volker Skierka Fidel,.. s. 70.
[9] Trawińska-Nastula Krystyna (opracowanie) Fidel Castro rozmawia z narodem, 1963 s. 153.
[10] Radziecki dowódca wojskowy, marszałek Związku Radzieckiego.
[11] Radziecki polityk, działacz partyjny i państwowy, I sekretarz KC Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego w latach 1953–1964 i premier ZSRR w latach 1958–1964.
[12] Działała w okresie od 25 stycznia 1949 do 28 czerwca 1991.
[13] Norberto Fuentes Fidel Castro Władza absolutna lecz niewystarczająca, 2012 s. 452.
Piotr Pękala, Barbara Piela