D. L. Everett, Jak powstał język. Historia największego wynalazku ludzkości
Tytułowy język, czyli największe osiągnięcie ludzkości, nie jest ciągle dokładnie zbadany. Książka Everetta ma na celu zebranie w jednym miejscu najnowszych badań naukowych na ten temat. Pozycja ta jest obowiązkowa dla wszystkich osób zajmujących się zarówno naukowo, jak i hobbistycznie przedstawianym zagadnieniem.
Daniel L. Everett jest słynnym amerykańskim lingwistą oraz dziekanem Wydziału Nauk Humanistycznych Bentley University w Waltham. Autor pisząc książkę chciał zaznajomić czytelnika z historią najważniejszego osiągnięcia ludzkości, czyli języka. W swojej pracy Everett przedstawia to, co na pewno wiadomo na temat języka i to, czego jeszcze naukowcy na ten temat nie wiedzą.
Monografia podzielona jest na cztery części, w których każda z nich zajmuje się osobną kwestią dotyczącą języka, z kolei części te podzielone są na rozdziały. W pierwszej części zatytułowanej: Pierwsi członkowie plemienia Homini, autor w interesujący sposób przedstawia narodziny ziemi oraz pojawienie się pierwszych ludzi. Łącząc różne nauki m.in. archeologię, biologię stara się odpowiedzieć na pytanie czy przed pojawieniem się Homo Sapiens istniały pewne formy komunikacji werbalnej wśród hominidów. Swoją narrację skupia wokół Homo Erectus, który według najnowszych badań miał rozwiniętą kulturę i stał się prekursorem języka. Przedstawiciele tego gatunku mieli porozumiewać się między sobą nie tyle za pomocą „ chrząknieć”, ale za pomocą symboli, co zdaniem autora książki jest początkiem narodzin komunikacji werbalnej, języka udoskonalonego przez Homo Sapiens. W drugiej części dzieła zatytułowanej: Biologiczne przystosowanie ludzi do języka, naukowiec stara się przybliżyć funkcjonowanie mózgu oraz jego wielkość na poszczególnych etapach ewolucji hominidów. Autor wykazuje, że na przestrzeni dziejów mózg człowieka rozwijał się oraz powiększał. W tej części Everett stara się również wykazać, w jaki sposób mózg człowieka jest odpowiedzialny za posługiwanie się językiem. W trzeciej części pt.: Ewolucja formy języka, naukowiec skupia się przede wszystkim na gramatyce oraz rozwoju form językowych. Jak wskazał sam autor dyskusja i rozmowa to szczytowe osiągnięcie języka. Rozmówcy porozumiewają się ze sobą, ponieważ rozumieją usłyszane słowa, zauważają odpowiednią tonację. Everett wysunął ciekawą hipotezę badawczą, mianowicie jego zdaniem dochodziło być może w toku ewolucji człowieka do przekazywania sobie poprzez naśladownictwo wiadomości gramatycznych. W czwartej i ostatniej części, Kulturowa ewolucja języka, czytelnik może zapoznać się z procesem rozwoju kulturalnego człowieka, co w znacznej mierze przyczyniło się do rozwoju języka.
To, co jest niezwykle imponujące w publikacji Daniela L. Everetta to fakt interdyscyplinarności. Autor w swojej monografii sięgnął do osiągnięć z wielu dziedzin nauki takich jak: archeologia, paleontologia, biologia, antropologia oraz neuronauka. Wykorzystanie wiedzy z tak wielu dyscyplin powoduje, że czytelnik otrzymuje pełen obraz rozwoju języka z punktu widzenia różnych nauk. Pomimo, iż autor posługuje się językiem akademickim, czysto naukowym, to lektura jest przyjemna i odbiorca nawet nie zajmujący się tym zagadnieniem naukowo jest wstanie pozytywnie odebrać lekturę i wyciągnąć z niej dla siebie jak najwięcej. Zastrzeżeń nie budzi także styl autora oraz polskie tłumaczenie, które w sposób perfekcyjny sprostało naukowemu językowi. Jest to publikacja potrzebna na rynku polskim, ponieważ brakuje tego typu pozycji, które przedstawiałyby najnowsze osiągnięcia naukowców w tematyce powstania i rozwoju języka. Sama konstrukcja pracy wydaje się być bardzo przemyślana i odpowiednia. Autor nie ogranicza się tylko do opisu omawianych procesów, ale przedstawia konkretne przykłady, teorie oraz doświadczenia. Dzieło jest dość obszerne, zawiera 415 stron, ale nie wyczerpuje w sposób wystarczający tematu. Licznie postawione hipotezy oraz pytania wskazują na potrzebę dalszych badań nad tym zagadnieniem. Na plus zasługuje także zbiór ilustracji oraz schematów przedstawiających rózne procesy ewolucyjne. Dzieki temu czytelnik jest w stanie zobrazować sobie treści przedstawione w książce. Ciekawym zabiegiem jest także rozpoczynanie każdego rozdziału cytatem, dzięki czemu na samym wstępie Everett zachęca czytelnika do uważnej lektury. Na samym końcu monografii autor zamieścił proponowaną lekturę dodatkową, pozwalającą poszerzyć wiedzę odbiorcy. Niestety są to w większości opracowania anglojęzyczne, na minus działa fakt, że polski wydawca nie postarał się o pełniejszy wykaz publikacji polskich naukowców na ten temat.
Podsumowując pozycja ta jest obowiązkowa dla każdego zainteresowanego tematem powstania i rozwoju języka. Dzięki przystępnemu językowi książki, osoba niemająca dużej wiedzy na temat omawianego zagadnienia jest w stanie na podstawie tej lektury znacznie poszerzyć swoją wiedzę.
Wyd. Prószyński
Ocena: 6/6
Marcin Zawadzki
