Jasnowidz w salonie czyli spirytyzm i paranormalność w Polsce międzywojennej, Paulina Sołowaniuk
Człowiek od początku swojego istnienia dostrzegał w otaczającym go świecie wiele tajemnic. To czego nie rozumiał często wzbudzało w nim lęk. Mimo to nieznana strona rzeczywistości fascynowała go tak bardzo, że zapragnął ją okiełznać. W ten sposób w ludzkich społeczeństwach zaczęli się pojawiać szamani i magowie, którzy poprzez rozmaite praktyki starali się nawiązać kontakt z siłami nadprzyrodzonymi i zmusić je do osiągania własnych celów. Tak narodził się okultyzm.
W XIX wieku na gruncie tradycji okultystycznej pojawił się spirytyzm. Była to doktryna stworzona przez Hipolita Rivaila zgodnie z którą zmarli mogą porozumiewać się bezpośrednio z żywymi ludźmi lub też pośrednio poprzez szczególnie uzdolnione osoby zwane „medium”. W Polsce spirytyzm upowszechnił się w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Pani Paulina Sołowianiuk postanowiła przybliżyć polskiemu czytelnikowi zagadnienie jego rozwoju w Polsce.
Twórczyni omawianej książki urodziła się w 1985 roku. Jest absolwentką Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, na którym ukończyła filologię polską. Obecnie mieszka i pracuje w Norwegii. Jest autorką m. in. książki Ta piękna mitomanka. O Izabeli Czajce-Stachowicz.
Celem recenzowanej przeze mnie książki jest zapoznanie czytelników ze zjawiskiem spirytyzmu szerzącym się w międzywojennej Polsce. Jej autorka zadała sobie trud opisania popularności praktyk spirytystycznych. Przedstawiła również bardziej znane postaci ówczesnych jasnowidzów oraz nakreśliła udział znanych person w praktykach spirytystycznych. W owym czasie jednym z czołowych polityków interesujących się żywo zjawiskami paranormalnymi pozostawała m. in. Józef Piłsudski.
Główną tezą pracy pozostaje stwierdzenie, że praktyki spirytystyczne i okultystyczne pozostawały bardzo popularne w międzywojennej Polsce. Swoje tezy autorka głosi do szerokiego grona odbiorców. Stąd mimo że publikacja oparta jest na dość bogatym zasobie źródłowym jej charakter jest popularnonaukowy.
Struktura książki jest bardzo przejrzysta. Dzieło składa się ze wstępu oraz kilkunastu rozdziałów, z których każdy stanowi osobny blok tematyczny. Na pierwszych rozdziałach autorka opisuje początki spirytyzmu na świecie oraz bardziej znane postaci z nim związane. Ruch spirytystyczny wywodził się ze Stanów Zjednoczonych i tam rozpoczęła się jego historia. Tam też narodziły się podstawowe zasady kontaktowania się ze światem zmarłych oraz swego rodzaju mania na stoliki bez gwoździ. Stamtąd gorączka seansów przybyła jeszcze w trakcie rozbiorów na ziemie polskie. Po Pierwszej Wojnie Światowej zdobywała coraz większą popularność. W Polsce istniało wielu ludzi podających się za jasnowidzów, organizowano seanse, a prasa bardzo chętnie rozpisywała się o zjawiskach paranormalnych. Niewątpliwie najbardziej znanym polskim jasnowidzem tamtego okresu pozostawał inżynier Stefan Ossowiecki. Jego postać znano i ceniono nawet w kręgach najwyższych władz państwowych. Oprócz niego autorka poddała analizie życiorysy innych znany polskich jasnowidzów. Nie zabrakło również opisów wielkich demaskacji fałszywych medium, które równie chętnie przedstawiała na swoich łamach ówczesna prasa. Książkę kończy refleksja autorki dotycząca zaniku zainteresowania zjawiskami paranormalnymi w okresie powojennym.
Według mnie książka jest oryginalna i zasługuję na uwagę. Z czystym sercem poleciłbym ją jako lżejszą lekturę na wolny weekend. Zapewne praca ta nie wyczerpuje tematu spirytyzmu w dwudziestoleciu międzywojennym, ale jest świetnym wstępem dla osób interesujących się tą tematyką. Oczywiście trzeba pochwalić warsztat naukowy autorki. W dobranej bibliografii nie zabrakło pamiętników dotyczących tamtego okresu. Bardzo duża część pacy opiera się na artykułach prasowych wydanych w omawianym okresie. W publikacji zamieszczono również wiele ciekawych fotografii z epoki. Na uwagę zasługuje również styl autorki. Język jakim napisana jest książka jest zarówno prosty, jak i piękny. Autorka z łatwością formułuje swoje myśli przelewając je na papier przez to książkę czyta się naprawdę dobrze, a jej lektura sprawia dużą przyjemność.
Ocena recenzenta: 5/6
Wydawnictwo Iskry
Autor: Grzegorz Gomułka
