15 lipca 1410 roku rozegrała się bitwa pod Grunwaldem

Tego dnia 1410 roku miała miejsce bitwa pod Grunwaldem

Bitwa pod Grunwaldem jest dzisiaj jedną z najbardziej znanych bitew średniowiecznej Europy. Stoczono ją w ramach wojny z Zakonem Krzyżackim. Zakon wypowiedział Władysławowi Jagielle wojnę w sierpniu 1409 roku. Z jakiego powodu?

Wojna z Zakonem Krzyżackim

Jagiełło poparł księcia Witolda w jego konflikcie z Krzyżakami o Żmudź. Podłoża wybuchu wojny należy jednak upatrywać wcześniej. W 1402 roku Zakon nabył Nową Marchię, na terenie której swoje posiadłości posiadali panowie z rodu von Osten.

Od czasów Kazimierza Wielkiego byli oni lennikami króla polskiego. Wielki mistrz wziął od Ulryka von Osten w zastaw, ważny pod względem strategicznym, gród Drezdenko. Ulryk von Jungingen, jawnie dążący do zaostrzenia stosunków z królem polskim, wykupił gród w 1408 roku.

Krzyżacy zaczęli wielką wojnę od najazdu na ziemię dobrzyńską, którą szybko opanowali. Rozpoczynając wojnę z Polską, Zakon wstrzymał swoje działania na Żmudzi i plany wyprawy na Litwę. Szybko okazało się, że Krzyżacy nie są jednak odpowiednio przygotowani do wojny z królem polskim.

Dlatego zawarli rozejm, który miał obowiązywać od października 1409 roku do czerwca roku 1410. W tym czasie dyplomacji zakonnej udało się pozyskać wsparcie króla czeskiego Wacława IV oraz Zygmunta Luksemburskiego.

Po zakończeniu rozejmu Jagiełło postanowił zaatakować Malbork. Czas ten wykorzystał na gromadzenie wojska. Tymczasem trwała też potężna walka dyplomatyczna. Obie strony na forum europejskim oskarżały się wzajemnie o różne przewinienia. Liczyli na zdobycie sojuszników lub poparcia.

Do grudnia 1409 roku król Władysław II Jagiełło i książę Witold uzgodnili wspólną strategię. Plan był taki: połączą swoje armie i ruszą w kierunku stolicy Zakonu Krzyżackiego, Malborka, w celu jej zdobycia.

Zakon natomiast przyjął strategię obronną. Nie spodziewając się wspólnego ataku przygotowywał się na podwójny najazd – Polaków wzdłuż Wisły w kierunku Gdańska i Litwinów wzdłuż Niemna w kierunku Ragnety. Ulrich von Jungingen skoncentrował swoje siły w Świeciu, będące w centralnym miejscu i pozwalające reagować na atak z każdego kierunku.

Dodatkowo wzmocnił załogi zamków położonych na wschodzie państwa zakonnego. Władysław II Jagiełło i Witold aby zmylić przeciwnika co do obranej przez sienie strategii zorganizowali kilka najazdów na tereny przygraniczne, zmuszając w ten sposób zakon do utrzymania swoich wojsk na miejscu.

Siły obu stron

Bitwa pod Grunwaldem to jedna z tych, gdzie dokładne ustalenie liczebności obu armii jest dzisiaj bardzo trudne. Szacuje się, że po stronie polsko-litewskiej mogło być nawet 39 000 ludzi. Zakon miał dysponować siłą liczącą około 27 000 ludzi.

Mimo przewagi liczebnej, armia krzyżacka miała przewagę w dyscyplinie, wyszkoleniu wojskowym i wyposażeniu. Jednak ciężkie rycerstwo polskie nie ustępowało uzbrojeniem krzyżackiemu. W obu armiach walczyli najemnicy z Czech i Śląska. Do armii Zakonu dołączyli również rycerze z zachodnich państw, głównie z Niemiec, ale też z Węgier. Po stornie polsko-litewskiej zaś tatarskie, pod dowództwem przyszłego chana Dżalala ad-Dina.

Naczelne dowództwo nad połączoną armią polsko-litewską sprawował Władysław Jagiełło. Książę Witold dowodził osobiści oddziałami litewskimi.

Ku Grunwaldowi

Pierwszym etapem ataku na ziemie krzyżackie było zebranie wszystkich wojsk polsko-litewskich w Czerwińsku, wyznaczonym miejscu spotkania około 80 km od granicy pruskiej, gdzie wspólna armia przeprawiała się przez Wisłę mostem pontonowym.

Przeprawa wymagała nie małej precyzji i umiejętności i została przeprowadzona wzorowo w przeciągu tygodnia. Po przejściu rzeki do armii dołączyły hufce mazowieckie pod dowództwem Siemowita IV i Janusza I. Tak potężna armia 3 lipca wyruszyła w kierunku Malborka.

Operacja była na tyle utajniona, że Ulrich von Jungingen bardzo późno się zorientował aby szybko i skutecznie zareagować. Pozostawił w Świeciu około 3 000 ludzi i na czele całej armii ruszył aby zorganizować linię obrony na rzece Drwęcy w pobliżu Kurzętnika.

Jagiełło jednak nie podjął wyzwania i wolał ominąć przeprawę, skręcając na wschód, w kierunku jej źródeł, gdzie żadna przeszkoda naturalna nie mogła stanąć mu na drodze. Wojska Zakonu ruszyły w ślad za armią polsko-litewską.

Wczesnym rankiem 15 lipca obie armie spotkały się pomiędzy wsiami Grunwald, Stębark i Łodwigowo. Dowódcy obu armii zaczęli ustawić swoje wojska w celu stoczenia walnej bitwy. Polskie ciężkie rycerstwo ustawiono na lewej flance, litewska lekka kawaleria zajęła prawą, a w centrum ustanowiono oddziały najemników. Krzyżacy skoncentrowali swoje ciężkie rycerstwo dowodzone przez wielkiego marszałka Fryderyka von Wallenrode, naprzeciw wojsk litewskich.

Zakon jako pierwszy rozstawił swoje oddziały, które w oczekiwaniu na bitwę prażyły się w upalnym letnim słońcu. Ponieważ Władysław II Jagiełło zwlekał, wielki mistrz wysłał posłańców z dwoma mieczami, aby „wspomogły Władysława II Jagiełłę i Witolda w walce”. Była to oczywiście forma obelgi ale po walce stały się symbolem narodowym Polski.

Bitwa pod Grunwaldem

Natarcie rozpoczęła strona polsko-litewska. Witold wsparty chorągwiami polskimi rozpoczął natarcie na lewą flankę sił krzyżackich. Po ponad godzinie zażartej walki litewska lekka jazda rozpoczęła pełny odwrót. Jako, że Litwini w późniejszej fazie bitwy wrócili na pole walki to historycy do dzisiaj się spierają, czy był to zaplanowany manewr, czy po prostu zwykła ucieczka. W tym czasie do walki ruszyły polskie hufce.

Krzyżacy pod dowództwem komtura Kuno von Lichtensteina uderzyły na polską prawą flankę, do których dołączyło sześć chorągwi von Walenroda, które zaprzestały pogoni za Litwinami. Celem stała się królewska chorągiew, która w pewnym momencie została zdobyta przez Krzyżaków.

Jednak nie na długo, gdyż niebawem udało się ją odzyskać. Przedłużając walki spowodowały, że Władysław II Jagiełło rzucił drugą linię armii. W tym momencie wielki mistrz Ulrich von Jungingen osobiście poprowadził 16 chorągwi, czyli prawie jedną trzecią pierwotnej siły krzyżackiej, na prawą polską flankę, aby ostatecznie zgnieść polką jazdę. Aby ratować sytuację król rzuciła ostanie siły czyli trzecią linię.

Walka była tak zażarta, że dotarła aż do obozu królewskiego zagrażając życiu samemu monarchy. W tym czasie wracający Litwini uderzyli na tyły von Jungingena. Krzyżacy postanowili wyrwać się z okrążenia ale podczas tej próby zginął sam wielki mistrz Urlich von Jungingen.

Otoczone odziały krzyżackie pozbawione głównodowodzącego rozpoczęły odwrót. Część z uciekający schroniła się w obozie ale niebawem i on został zdobyty. Według źródeł zginęło tam więcej rycerzy niż na polu bitwy. I tak oto po około 10 godzinach walki bitwa dobiegła końca przynosząc wielki triumf królowi Władysławowi II Jagielle i Witoldowi.  

Tu pisaliśmy o Dniach Grunwaldu i inscenizacji bitwy pod Grunwaldem.

Po bitwie

Klęska Zakonu Krzyżackiego była dotkliwa. Bitwa pod Grunwaldem zabrała dużą część braci zakonnych. Z 270 biorących w niej udział na polu walki poległo około 211 z nich. W tym znaczna część dowództwa. Wielki mistrz Ulrich von Jungingen, wielki marszałek Friedrich von Wallenrode, wielki komtur Kuno von Lichtenstein, wielki skarbnik Thomas von Merheim, marszałek sił zaopatrzeniowych Albrecht von Schwartzburg i dziesięciu komturów. Natomiast Marquard von Salzbach oraz Heinrich Schaumburg zostali straceni z rozkazu Witolda.

Niestety zwycięska armia zamiast ruszyć na Malbork, została na polu walki na 3 dni, aby później bardzo wolnym tempem iść pod stolicę. Pod murami twierdzy zjawili się dopiero 26 lipca, dzięki czemu Heinrich von Plauen ściągnął wystarczające siły do obrony potężnej twierdzy.

Bezskutecznie oblężenie trwało do 19 września. Ostatecznie król Władysław Jagiełło zarządził odwrót pozostawiając garnizony w zdobytych twierdzach. Zakon jednak szybko odzyskał większość zamków.

Pod koniec października w rękach polskich pozostały tylko cztery zamki krzyżackie wzdłuż granicy. Władysław II Jagiełło nie pozostawał bierny, zebrał nową armię i 10 października 1410 roku w bitwie pod Koronowem ponownie pokonał armię zakonu. Następnie po serii małych starć, obie strony zgodziły się na negocjacje.