Archeolodzy wskazali miejsce bitwy pod Al-Kadisijją, stoczonej między perskimi Sasanidami a nowo utworzonym Islamskim Kalifatem Raszidun w 636 roku
Archeolodzy z Uniwersytetu w Durham i Uniwersytetu Al-Kadisijja w Iraku wskazali miejsce bitwy pod Al-Kadisijją na podstawie odtajnionych zdjęć satelitarnych. Zespół kierowany przez dr Williama Deadmana z wydziału archeologii Uniwersytetu w Durham dokładnie zidentyfikował miejsce, które ich zdaniem jest miejscem bitwy o Al-Kadisijję.
Bitwa pod Al-Kadisijją
Po zwycięstwie Bizancjum w bitwie pod Niniwą (627) Imperium Perskie pogrążyło się w chaosie. W międzyczasie Mahomet zjednoczył różne plemiona Półwyspu Arabskiego pod sztandarem islamu. Jego następca Abu Bakr odziedziczył zdolnego generała Chalida ibn Walida, który wpłynął znacząco na udane podboje islamskie. W 633 roku Sasanidzi mieli nowego króla, młodego Yazdagarda III.
Po kilku przegranych bitwach Yazdagird III zebrał ponad 200 000 żołnierzy, aby odbić Mezopotamię i zawarł sojusz z Bizancjum, żeniąc się z wnuczką cesarza Herakliusza. W tym czasie Arabowie zajęli dużą część Palestyny i Syrii, pokonując Bizantyjczyków pod Jarmukiem.
Po nieudanych negocjacjach z Yazdagirdem, Arabowie pod wodzą Sa’da ibn Abī Waqqāsa wyruszyli do Al-Qādisiyyah, gdzie ich 30 000 armia, wzmocniona podczas bitwy, pokonała Persów. W 5-dniowych walkach zginęło ponad 100 000 Persów, w tym 5 z 7 generałów, a także słonie bojowe, które odegrały kluczową rolę w bitwie.
Następnie muzułmanie podbili całą Mezopotamię. Yazdagird szybko zorganizował posiłki dla Ktezyfontu z ocalałymi z bitwy pod Al-Kadisijją i wysłał wojska z kilku prowincji, aby strzegły drogi do Ktezyfontu.
Muzułmanie pokonali wojska w Babilonie i jeszcze dwukrotnie w drodze do Babilonu. Następnie przez dwa miesiące oblegali Ktezyfont. Persowie próbowali przerwać oblężenie, ale ich jazda i większość ich wojsk została pokonana, a generał armii zginął.
Kiedy muzułmanie przekroczyli Tygrys, Yazdagird zdecydował się na ucieczkę wraz ze swoim dworem i pozostałym dworem. Ktezyfont został zdobyty, wielki skarbiec królewski splądrowany, a ponad 40 000 szlachty dostało się do niewoli. Persowie zgromadzili się w dużej liczbie w Dżaluli, ważnej twierdzy w północnym Iraku.
Hashim ibn Uthba postanowił ich pokonać przed wyruszeniem dalej, aby nie mieć wrogiej armii na swoich tyłach. Walczył z 20 000 Persów w bitwie pod Dżalulą, którzy byli dowodzeni przez Mihrana, który walczył w bitwie pod Al-Kadisijją, i Churlazada, brata Rostama.
Persowie zostali zdecydowanie pokonani, a Churlazad zginął. Jalula była oblężona przez 7 miesięcy, zanim się poddała. Po ciężkim oporze zdobyto również Tikrit, a Mosul również się poddał. Qaqa walczył z inną dużą armią perską dowodzoną przez Mihrana w bitwie pod Khaniqeen, w której Khaniqeen został pojmany. Ci, którzy przeżyli, przenieśli się do Hulwan, który został oblężony i zdobyty. W ten sposób cały Irak i zachodni Iran zostały przejęte przez Arabów.
Miejsce bitwy pod Al-Kadisijją
Bitwa ta była kluczowym zwycięstwem arabskich muzułmanów w ekspansji islamu poza Arabię. Do tej pory jego dokładna lokalizacja nie była jasna. Dr Deadman, specjalista w dziedzinie teledetekcji archeologicznej, prowadził zdalne badania w celu nakreślenia trasy pielgrzymki Darb Zubaydah, kiedy dokonano odkrycia.
Badanie polegało na porównaniu odtajnionych amerykańskich szpiegowskich zdjęć satelitarnych z lat 70. ze współczesnymi zdjęciami i tekstami historycznymi, aby pomóc zidentyfikować punkty przystankowe na trasie pielgrzymki.
Zespół zdał sobie jednak sprawę, że jest również w stanie wykorzystać miejsca i struktury szczegółowo opisane w tekstach historycznych i widoczne na zdjęciach satelitarnych, aby dokładnie określić lokalizację bitwy o Al-Kadisijję.
Ich analiza sytuuje miejsce bitwy 30 km na południe od Kufy w prowincji Nadżaf. Podczas prac badawczych zespół zidentyfikował podwójną ścianę. Łączył on kompleks wojskowy na skraju pustyni i dużą osadę na skraju równiny zalewowej południowej Mezopotamii.
Znalezisko to zadziwiająco dobrze koresponduje ze szczegółami w bogatej zbiorowości źródeł historycznych związanych z bitwą o Al-Kadisijję i punktami postojowymi wzdłuż Darb Zubaydah. Archeolodzy z Uniwersytetu Al-Qadisiyah w Iraku byli w stanie dostarczyć dodatkowych dowodów z badań terenowych na poparcie pierwotnych ustaleń.
Zespół był również w stanie z pewnością zidentyfikować lokalizacje dwóch punktów postojowych wzdłuż Darb Zubaydah – al-Qadisiyyah i al-’Udhayb. To odkrycie zapewnia lokalizację geograficzną i kontekst dla bitwy, która jest jedną z historii założycielskich ekspansji islamu we współczesnym Iraku, Iranie i poza nimi
– powiedział Deadman.
Źródło:
William M. Deadman, Jaafar Jotheri, Kristen Hopper, Rajwan Almayali, Ahmed A. al-Luhaibi, Anthea Crane, Locating al-Qadisiyyah: mapping Iraq’s most famous early Islamic conquest site, Antiquity [dostęp: 13.11.2024].
Fot. Saad ibn Waqqas zabija Rustama (syna Ormuzda) Folio wyjęte z rękopisu Szahnameh (Księgi Królów) autorstwa Abu’l Kasima Firdausiego
