Tego dnia 1931 roku Franciszek Jach dokonał w Dęblinie oblotu pierwszego polskiego szybowca wyczynowego NN-1
NN-1, pierwszy polski szybowiec wyczynowy, zbudowany w 1931 roku, był symbolem dynamicznego rozwoju polskiego lotnictwa w okresie II Rzeczypospolitej. Powstał dzięki wysiłkom inżynierów i entuzjastów z Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie, a jego projekt stanowił istotny krok w stronę profesjonalizacji polskiego szybownictwa. Choć konstrukcja NN-1 nie przetrwała próby czasu, to jej innowacyjne rozwiązania wyznaczyły kierunek rozwoju dla kolejnych generacji szybowców, stając się fundamentem przyszłych osiągnięć polskiego lotnictwa sportowego.
II Rzeczpospolita Polska przez cały okres swojego istnienia nie miała łatwo. Państwowość musiała być budowana całkowicie od zera, a liczne konflikty i zażyłości między nią a jej sąsiadami były ciągłym zagrożeniem. Wojny i ogólna bieda w państwie była powodem wielu konfliktów również wewnętrznych.
Niemniej kraj przeżywał rozkwit, a przez XX-lecie międzywojenne doszło do znacznego rozwoju w państwie w pewnych aspektach. Jednym z efektów tego rozwoju był rozwój lotnictwa. Lotnictwo w tamtych czasach było czymś zupełnie nowym, szczególnie w wojsku.
Wielu miało wątpliwości, jeśli chodzi o użyteczność samolotu w wojnie, jednak w II wojnie to właśnie lotnictwo miało być kolejnym najważniejszym elementem współczesnego pola bitwy. Warte uwagi jest również polskie lotnictwo cywilne, które rozwijało się równie szybko. Jednym z najbardziej pionierskich produktów cywilnego lotnictwa był szybowiec NN-1.
Lotnictwo w II RP
Lotnictwo w tamtych czasach wciąż było czymś całkowicie nowym, a w pierwszych latach po I wojnie światowej nikt nie spodziewał się, że w niedługim czasie stanie się to metodą transportu cywilnego. W Polsce lotnisk było bardzo niewiele i często były one niczym więcej, niż pasem ziemnym na gołym polu.
Pierwszy komercyjny lot w Polsce odbył się 18 września 1919 roku, gdy samolot wojskowy przetransportował pasażera z pocztą, którą pilnie musiał dostarczyć do Warszawy. Lot z Poznania do Warszawy trwał 2 godziny.
Dużo ważniejsze było jednak utworzenie połączenia Warszawa-Paryż w 1921 roku. Dało to sygnał, że lotnictwo nie jest dziedziną stricte wojskową, ale jest to też szybka metoda transportu na rynku cywilnym.
Francuskie samoloty już od dawna przeprowadzały przeloty komercyjne. W Polsce pierwszą firmą, która podjęła się ustanowienia pierwszej linii lotniczej, była Aerolloyd SA. Nowych tras przybywało, a w 1925 roku utworzono pierwsze zagraniczne połączenie z Warszawy do Wiednia. W maju 1925 roku Aerolloyd SA została przemianowana na Aerolot SA.
Przemysł się rozwijał, powstawało coraz więcej firm. Powstała firma AERO w Poznaniu, która miała przejąć loty na trasie Poznań-Warszawa-Poznań. Rząd pierwotnie wspierał owe firmy, widząc je jako naturalnie rozwijająca się gospodarka cywilna, jednak w 1928 roku zmieniono podejście.
Wówczas władze krajowe objęły nad lotnictwem cywilnym bezpośredni nadzór. Tym samym zlikwidowano wszystkie linie, lecz zatrzymano pracowników, tereny lotnisk i ich majątek.
Na ich miejsce powołano rządowy projekt polskich linii lotniczych o nazwie LOT. Projekt loga dla firmy został stworzony przez Tadeusza Gronowskiego. Baza LOT była położona na Polach Mokotowskich w Warszawie.
Jednym sportem, który był sposobem szkolenia kadr lotniczych było latanie szybowcami. Jednak na początku sport ten nie był popularny i bardzo powoli nabierał zainteresowania.
Szybowce w II RP
Pierwszy konkurs w II RP odbył się w dniach od 28 sierpnia do 13 września 1923 roku z inicjatywy studentów Politechniki Warszawskiej. Celem takich konkursów było zwiększenie zainteresowania szybowcami i rozpoczęcie jego rozwoju.
Studenci przeprowadzili dwa konkursy, niestety nie były one specjalnie wybitne i przełomowe. W pierwszym konkursie najlepszy czas lotu miał szybowiec „Akar” produkcji Politechniki Warszawskiej, lot trwał 3,5 min.
W drugim konkursie najlepszy lot trwał lekko ponad minutę. Studenci się nie poddawali, starali się doskonalić swoje konstrukcje i poszukiwali lepszych do przeprowadzania swoich konkursów.
Udało im się odnaleźć dobry teren na Podkarpaciu w Bezmiechowej. W tym miejscu powstała także szkoła szybowcowa. Od lat 30. zainteresowanie szybowcami znacznie wzrosło.
W tamtym okresie powstawało wiele projektów szybowców np. CW-1,2 lub PWS 101. Jednym z nich był szybowiec zaprojektowany przez inż. Adama Nawrotnego oraz inż. Jarosława Naleszkiewicza zwany NN-1.
Szybowiec NN-1
Szybowiec NN-1 został zaprojektowany w 1931 roku. Projekt został wykonany w warsztatach szkoleniowych Działu Nauk w CWOL (Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie).
Był to ambitny projekt, w który zaangażowało się wielu szkolących się oficerów lotnictwa, szczególnie ci należący do Lubelskiego Klubu Lotniczego. Budowa trwała 10 miesięcy. Długość tych prac wynikała z tego, że produkcja szybowca o stosunkowo nietypowym kształcie wymusza precyzje. Był to także pierwszy jednoosobowy szybowiec wyczynowy, co oznaczało, że szybowiec musi zachować balans między wagą a wytrzymałością komponentów.
Po 10 miesiącach prototyp był gotowy do pierwszej próby w powietrzu. 23 października 1931 roku przeprowadzono pierwsze próby startu za samochodem. Szybowiec wymagał poprawek. Wobec tego termin prób lotniczych został przesunięty na 27 października 1931 roku.
Przeprowadzono wtedy pierwszy lot za samolotem PZL. Ł-2. Pilotem szybowca był kpt. Franciszek Jach. Lot okazał się być sukcesem, a szybowiec sprawdził się dobrze. Jednak po głębszej analizie okazało się, że sztywność konstrukcji była kiepska.
Niemniej wówczas był to projekt obiecujący. NN-1 okazał się być na tyle obiecującą konstrukcją, że po testach został wysłany do Warszawy do Departamentu Lotnictwa Cywilnego Ministerstwa Komunikacji. Jego historia kończy się de facto w tym miejscu. Jednak jego obrys stał się wzorem przy budowie szybowca CW-5 bis, a ów szybowiec był odpowiedzialny za wiele rekordów.
Być może NN-1 nie był wybitną konstrukcją, a jego historia jest stosunkowo krótka. Jednak był to element rozwoju szybownictwa w Polsce, a także projekt, który nie był przełomem, ale jego elementem.
Bibliografia
- Glass A., Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939, Warszawa 1977.
- Morgała A., Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939, Warszawa 2003.
