Feminizm od najdawniejszych czasów spędzał sen z powiek mężczyznom, którzy nie byli gotowi na przyjęcie faktycznego stanu, z jakim przyszło im się zmierzyć wraz z końcem XVIII wieku, a mianowicie z faktem, że kobiety rozpoczęły walkę o swoje prawa oraz o równouprawnienie. Samo pojęcie jako takie weszło do obiegu dopiero w XX wieku i dopiero w tym właśnie momencie można było mówić o feminizmie w dzisiejszym tego słowa znaczeniu (choć i obecnie uległo ono pewnej transformacji). Nie oznacza to jednak, że działania podejmowane przez kobiety pod koniec wieku XVIII czy przez cały wiek XIX nie były związane z walką o równouprawnienie płci. Owszem, były, jednak wtedy nazywały się po prostu „ruchem kobiecym”. Dziś feminizm oznacza ruch na rzecz prawnego i społecznego równouprawnienia kobiet[1].
Mówiąc o początkach ruchu kobiecego, nie sposób nie sięgnąć do jego korzeni, a mianowicie do Rewolucji Francuskiej 1789 roku. Wtedy to właśnie rozpoczął się proces wdrażania kobiet w życie społeczne i zachęcanie ich (przez inne kobiety) do wychodzenia poza narzucone im przez to społeczeństwo role. Olimpia de Gouges[2], uważana za pierwszą bojowniczkę o prawa kobiet, dała się utrwalić w pamięci potomnych jako ta, która wyszła poza narzucony jej schemat. W 1791 roku wydała Deklarację praw Kobiety i Obywatelki[3], gdzie postulowała o równe traktowanie kobiet i mężczyzn, o prawa nieślubnych dzieci czy o równość podziału majątku.
Wikimedia Commons
Proces zapoczątkowany przez Olimpię de Gouges przeniósł się na inne państwa europejskie, w tym między innymi na Anglię, gdzie podobną działalność wykazywała Mary Wollstonecraft[4]. Nurt ten doprowadził w końcu do wyłonienia się z kręgu kobiet sufrażystek. Nastąpiło to w XIX wieku i to właśnie Wielka Brytania była pierwszym państwem, w którym kobiety rozpoczęły walkę o prawa wyborcze, a je same nazwano sufrażystkami. Była to tak zwana pierwsza fala feminizmu, która trwała aż do lat 60. XX. Za jej czołową działaczkę uważano angielską przywódczynię sufrażystek – Emmeline Pankhurst[5], która w 1889 roku założyła Women’s Franchise League, walczącą o przyznanie kobietom praw wyborczych, co w Wielkiej Brytanii miało miejsce w 1918 roku. Można zatem stwierdzić, że pierwsza fala feminizmu przyniosła kobietom upragnione przez nie prawa wyborcze, a tym samym zrównała je w prawach z mężczyznami. Ważnymi organizacjami kobiecymi tego okresu w USA były między innymi: Krajowe Stowarzyszenie na Rzecz Praw Wyborczych Kobiet (NWSA), Amerykańskie Stowarzyszenie na Rzecz Praw Wyborczych Kobiet (AWSA) oraz Krajowe Amerykańskie Stowarzyszenie na Rzecz Praw Wyborczych Kobiet (NAWSA)[6].
Druga fala feminizmu zaczęła się w latach 60. XX wieku i trwała do końca lat 80. XX wieku. Na tym etapie kobiety walczyły przede wszystkim o zmniejszony wymiar godzin w pracy, o wyjście poza sztywne ramy, gdzie kobiety były podporządkowane mężom i stworzone do bycia „panią domu”, a także o kwestie aborcji. Kobiety tego okresu nie godziły się już na bycie „drugą płcią”, płcią gorszą i podporządkowaną[7]. Ruch kobiecy tego czasu spowodował tworzenie na jeszcze większa skalę organizacji feministycznych, które zajmowały się głównie samopomocą, ale nie tylko.
Lata 90. XX wieku to w Stanach Zjednoczonych i innych krajach, takich jak Wielka Brytania, Francja czy Niemcy, okres trzeciej fali feminizmu. W tym czasie kobiety zaczęły walczyć przede wszystkim o wolność seksualną i postulowały, aby kobiety stały się wyzwolonymi. Feministki tej fali już rzadziej rozpatrują kwestię dyskryminacji płci, która została rozwiązana wraz z czasem trwania feminizmu drugiej fali.
Historia feminizmu w Polsce ma się zgoła inaczej, niż to miało miejsce na świecie. Różna jest przede wszystkim liczba fal feminizmu przechodząca przez kraj, bo w tym wypadku było ich aż siedem. Pierwsza fala rozpoczęła się w wieku XIX i trwała do końca lat 30. tego wieku. Już wtedy kobiety zwracały uwagę na to, że są pomijane praktycznie we wszystkich opracowaniach historycznych, mimo tego, że ich udział w wydarzeniach historycznych był niepodważalny[8]. Druga fala miała miejsce między powstaniem listopadowym a styczniowym. Wtedy właśnie narodziła się grupa entuzjastek z Narcyzą Żmichowską[9] na czele, które walczyły o zrównanie praw kobiet z prawami przysługującymi mężczyznom. W niniejszym artykule zajmę się głównie organizacjami feministycznymi powstającymi na ziemiach polskich w obrębie piątej i szóstej fali, jednak postaram się zająć także bardziej rozpoznawalnymi organizacjami fali siódmej.
