Pierwsze większe starcie miało miejsce pod Cecorą w 1620 roku. Ta klęska i śmierć hetmana Stanisława Żółkiewskiego zaowocowały ogłoszeniem przez Sejm nowych podatków na wojsko i stworzeniem 35 tys. armii. Polskich żołnierzy wspomagali kozacy i pierwszy odwet nastąpił już po roku przy obronie Chocimia. Turkom mimo przewagi liczebnej (120 tys. armii tureckiej przeciwko 70 tys. wojsk polsko-kozackich) nie udało się zdobyć zamku i rozpoczęli oni rokowania pokojowe.
Po objęciu tronu przez Władysława IV w 1632 roku walki znów narastają. Po wyprawie hetmana Koniecpolskiego w 1633 roku i szeregu zwycięstw na Podolu Turcy zawierają pokój wieczysty. Okres ten zbiega się z gwałtowną emigracją Ormian z Turcji na tereny Rzeczypospolitej. Zaowocowało to wzmożeniem handlu ze wschodem i doprowadziło do tego, że m.in. pod wpływem rzemiosła ormiańskiego w Polsce popularyzowały się wzorce wschodnie, szczególnie w stroju i broni. Z tego okresu charakterystycznym symbolem stanu szlacheckiego stała się przejęta z Turcji szabla – karabela.
Kolejne wydarzenia historyczne – powstanie Chmielnickiego, wojna z Moskwą i potop szwedzki osłabiły Rzeczypospolitą. A Tatarzy Krymscy coraz częściej wspomagali kozaków w ich działaniach przeciwko Polsce. Na tak osłabiony kraj w 1672 roku najeżdża 80 tys. armia turecko-mołdawsko-wołosko-kozacka. Pada Kamieniec Podolski, a Michał Korybut Wiśniowiecki w Buczaczu podpisuje „haniebny traktat”. W tym okresie polskimi wojskami dowodził hetman Jan Sobieski. Swoje zwycięstwa zaczął od symbolicznego pod Chocimiem w 1673 roku, które dało mu koronę królewską. Potem już jako „lew Lechistanu” przez Żurawno, Wiedeń, Podhajce i wiele innych walk doprowadził do pokoju karłowickiego w 1699 roku. Na jego mocy Rzeczpospolita odzyskała Podole wraz z Kamieńcem oraz prawobrzeżną Ukrainę. Nadal utrzymywano stosunki dyplomatyczne z Turcją.
W XVII wieku osłabione kraje – Polska i Imperium Osmańskie – nie toczyły już wojen. Udało się nawet zażegnać kanałami dyplomatycznymi poparcie Turcji dla wojsk Karola XII podczas wojny północnej w 1713 roku. Od połowy XVIII wieku w Polsce zarysowują się coraz wyraźniejsze wpływy rosyjskie, jednak Polska starała się prowadzić samodzielną politykę. Turcja wspierała ruchy antyrosyjskie na terenie Rzeczypospolitej (konfederację barską), sama prowadziła wojnę z Rosją i postrzegana była jako sojusznik podczas insurekcji kościuszkowskiej.
W porozbiorowej XIX wiecznej Polsce Turcja uchodziła za sojusznika niepodległej Rzeczypospolitej. Tadeusz Czacki uważał ją za partnera handlowego, a ugrupowania niepodległościowe, jak Centralizacja Lwowska, oczekiwały wsparcia militarnego w walce o niepodległość. Rządy obu powstań również opierały się na sojuszu z Turcją. W 1855 roku utworzono Dywizję Kozaków Sułtańskich, podczas wojny rosyjsko-tureckiej w 1877 roku powstał Legion Polski. Pozycję w armii tureckiej zdobył Józef Bem, który został tureckim generałem. Na emigracji w Turcji działalność polityczną prowadzili Michał Czajkowski i Adam Mickiewicz. Na teren Wysokiej Porty trafił również Marian Langiewicz – dyktator powstania styczniowego, który spoczął na brytyjskim cmentarzu wojskowym Haydarpaşa w Stambule. Na uwagę zasługuje fakt, że Turcja nigdy nie uznała rozbiorów Rzeczypospolitej. Na dworze sułtana zawsze wywoływany był ambasador Polski. Z powodu nieobecności takowego prowadzący ceremonię zaznaczał: „Jeszcze nie przybył”. Pomimo nieistnienia takiego państwa jak Rzeczypospolita Polska, stosunki dyplomatyczne nadal trwały.
W XX wieku po odzyskaniu niepodległości Polska utrzymuje swe przedstawicielstwo w Turcji od 1920 roku, zaś od 1930 roku na czele polskiej placówki stoi ambasador. Po przystąpieniu do Unii Europejskiej Polska i Turcja znalazły się w obrębie jednej Unii Celnej.
Do obchodów tak wyjątkowej w świecie dyplomacji rocznicy oba państwa przygotowują się od dłuższego czasu. Przygotowania do obchodów 600. rocznicy ruszyły 22 października 2012 roku w Warszawie. Na spotkania organizacyjne, które odbyły się na zaproszenie Departamentu Dyplomacji Publicznej i Kulturalnej zaproszono liczne grono znawców problematyki polsko-tureckiej: przedstawicieli wydziałów orientalistycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu A. Mickiewicza w Poznaniu, reprezentantów resortów gospodarki, nauki i szkolnictwa wyższego, kultury i dziedzictwa narodowego, a także instytucji kultury takich jak Muzeum Narodowe w Warszawie i Krakowie, Instytut Adama Mickiewicza, Polski Instytut Sztuki Filmowej oraz Instytut Książki.
Krzysztof Szymański
