Barbara Nowak, Pomoc kobietom z nizin społecznych na terenie Krakowa (1918 – 1939)
Po 123 latach zniewolenia odrodzonemu państwu polskiemu przyszło po 1918 roku zmierzyć się nie tylko z organizacją nowych władz, administracji, ale także z wieloma problemami społecznymi. Na szczególną uwagę zasługuję ówczesna sytuacja i status prawny kobiet, zwłaszcza tych, które zaliczano do kręgu marginesu społecznego.
Książka Pomoc kobietom z nizin społecznych na terenie Krakowa (1918 – 1939) ukazała się w 2017 roku nakładem krakowskiego Wydawnictwa Petrus. Autorką publikacji jest dr hab. nauk społecznych Barbara Nowak, obecnie profesor Instytutu Pracy Socjalnej Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Warto dodać, że Autorka uzyskała również tytuł doktora nauk humanistycznych z historii.
Niepozornej wielkości książka wzbudziła moje miłe zaskoczenie, gdyż w bardzo treściwy i konkretny sposób Autorka ujęła w niej podejmowaną problematykę. Skupiła się głównie na losach kobiet w okresie II Rzeczpospolitej z terenów Krakowa i najbliższych okolic, tj. Wieliczki i Podgórza. Autorka sięgnęła do materiałów źródłowych takich, jak Akta Miast Krakowa, a także dokumentów najważniejszych instytucji, które wówczas zajmowały się pomocą kobietom ubogim, samotnym matkom, aresztantkom oraz ich rodzinom. Wymienić tutaj należy m.in. Patronat, Towarzystwo Dobroczynne Krakowskie, Katolickie Stowarzyszenie Kobiet.
W latach międzywojnia w Krakowie, który był jednym z większych miast, kobiety wykluczone przez społeczeństwo nierzadko borykały się z brakiem środków do życia. Część z nich z powodu braku perspektyw wiodła swój los na złe ścieżki. Do najczęstszych zajęć tych kobiet należały kradzieże, trudnienie się prostytucją. Nie lepszy żywot miały samotne matki, wdowy i ich dzieci. Z reguły mniejsze dzieci trafiały do przytułków bądź były porzucane. Te nieco starsze wychowywała ulica i aby przetrwać musiały żebrać. Jednakże Autorka recenzowanej książki ukazała w niej nie tylko przykrą sytuację kobiet i ich najbliższego otoczenia, ale przede wszystkim pokazała, iż społeczeństwo krakowskie nie było totalnie obojętne na los wspomnianych kobiet. Mogły one dzięki społeczno – religijnym instytucjom odmienić własny los, dostając nie tylko skrawek kąta do spania, jedzenie czy inne rzeczy codziennego użytku, ale otrzymywały także wsparcie duchowe, pomoc w znalezieniu nowej pracy, dostęp do edukacji. Ponadto wpajano im wartości patriotyczne.
Zaletą publikacji jest zestawienie przez Autorkę danych statystycznych odnoszących się do liczby kobiet, które trafiały i korzystały z pomocy różnych instytucji opiekuńczych. Autorka zwróciła uwagę na wiek, pochodzenie społeczne, konkretnie otrzymaną pomoc. Mankamentem małym z kolei może być brak archiwalnych fotografii. Z pewnością dodatkowo umieszczone ilustracje wzbogaciłyby przekaz książki. Niewątpliwe publikacja Barbary Nowak jest warta merytorycznie polecenia uwagi.
Ocena recenzenta: 5/6
Wydawnictwo: Petrus
Ewelina Kazienko
Wydawnictwo: Petrus
