A. Giese, Niewolnicy III Rzeszy z literą „P”. Polacy na robotach przymusowych w latach 1939-1945
Kiedy zobaczyłam tytuł najnowszej książki Arno Giese, od razu wiedziałam, że do niej zajrzę. Skąd ta ciekawość? Zarówno moi dziadkowie, jak i dziadkowie mojego męża byli jednymi z tych, których siłą przymuszono do pracy na rzecz III Rzeszy. Temat ten jest mi dobrze znany i z przewertowanych, licznych opracowań, i z relacji osobistych. Niemniej postanowiłam poznać spojrzenie na to zagadnienie z perspektywy prawdziwego Niemca „z krwi i kości”. Tym bardziej, że książkę wydało wydawnictwo z mojego rodzinnego miasta.
Praca przymusowa w III Rzeszy to nie tylko metoda pozyskania taniej siły roboczej dla przemysłu i rolnictwa, ale także jedna z metod eksterminacji ludności terytoriów podbitych. Polacy wysyłani na roboty przymusowe w praktyce byli niewolnikami. Naznaczeni naszywką z literą „P”, bestialsko karani za najmniejsze przewinienia oraz traktowani przedmiotowo, tylko godziny pracy mieli nieograniczone. Taka, trudna polsko-niemiecka historia wyłania się z książki Arno Giese. Jak sam przyznaje, niełatwej dla niego książki.
Praca składa się z piętnastu rozdziałów. Autor starał się nie zawężać swoich rozmyślań do głównego tematu, ale nakreślił ogólny obraz historii polsko-niemieckiej od czasów przedwojennych aż do współczesnych. Tak więc Czytelnik otrzymuje powtórkę z lekcji historii wzbogaconą o pieczołowicie zebrane i przytaczane przedruki artykułów, skany oraz zdjęcia. Przy temacie pracy przymusowej Polaków Arno Giese, poza ogólnodostępnymi dokumentami z archiwów historycznych, przedstawia Czytelnikowi dokumenty, które zdobyć najtrudniej – zbiory prywatne. Ale to głownie z tych dokumentów wyłania się obraz nieludzkiego traktowania, bicia, głodzenia i poniżania Polaków. Dokładnie podane, surowe fakty działają najbardziej na wyobraźnię Czytelnika i potęgują przekaz pracy. Mimo, iż książka liczy około sześciuset stron Autor przyznaje, że „… nawet w tak obszernym materiale nie znalazłem odpowiedzi na nurtujące mnie od wielu lat pytanie: jak to się stało, że tak wysoko ucywilizowane społeczeństwo, naród o tak rozwiniętej gospodarce, kulturze i tradycjach, zasługach dla rozwoju światowej nauki tak łatwo i niemal bezkrytycznie zaakceptował, poddał się hitlerowskiej doktrynie podboju i hegemonii, a w konsekwencji dopuścił się ludobójstwa – najcięższej zbrodni przeciw ludzkości? Na to pytanie Czytelnik musi znaleźć odpowiedź sam.
Książka Arno Giese „Niewolnicy III Rzeszy z literą „P”. Polacy na robotach przymusowych w latach 1939-1945” to znakomita synteza dotychczasowych opracowań. Na korzyść pracy przemawia bogata ikonografia, oraz ogromny materiał faktograficzny. Ta książka to również próba rozliczenia się z przeszłością, dotknięcie tematu zadośćuczynienia i odszkodowań oraz wykazanie miejsc pamięci świadczących o niełatwej historii. Polecam wszystkim, którzy pragną zrozumieć trudne losy polskiej ludności cywilnej na okupowanych przez Niemców ziemiach.
Wydawnictwo: Psychoskok
Ocena recenzenta: 6/6
Paulina Ambrożak
