Rocznice i patroni 2025 roku

Patroni 2025 roku to osoby, których rocznice urodzin, śmierci i ważne wydarzenia związane z ich życiem będą obchodzone w Polsce w nadchodzącym roku. Wśród tych wyjątkowych postaci znajdują się zarówno bohaterowie narodowi, jak i wybitni twórcy, których dorobek miał istotny wpływ na rozwój polskiej kultury, nauki i tożsamości. Obchodzimy także ciekawe rocznice w 2025 roku, które przypomną o ważnych wydarzeniach historycznych, takich jak koronacja Władysława Łokietka na króla Polski czy 90-lecie urodzin Elvisa Presleya.

Po co nam patroni roku?

Wybór patronów roku ma na celu uhonorowanie osób, które przyczyniły się do rozwoju różnych dziedzin życia społecznego, kulturalnego i naukowego, a także do ważnych wydarzeń, które mają istotne znaczenie dla polskiej historii, kultury i tożsamości narodowej. Uchwały Sejmu i Senatu, ogłaszające te postacie patronami roku, skłaniają do refleksji nad historią, jej aktualnym znaczeniem oraz rolą tradycji w kształtowaniu współczesnej Polski.

Patronat roku stanowi także doskonałą okazję do edukacji historycznej i kulturowej, sprzyjając organizacji wydarzeń, wystaw i wykładów, które mają na celu przybliżenie postaci, które wniosły nieoceniony wkład w rozwój naszej kultury, nauki, polityki oraz niepodległości.

Patroni roku, dzięki swoim osiągnięciom i działalności publicznej, stają się wzorem do naśladowania i inspiracją dla społeczeństwa. Warto przyjrzeć się ich dziedzictwu, by lepiej zrozumieć, jak historia kształtuje naszą współczesność.

Patroni Roku są wybierani przez Sejm od ponad 20 lat. Po raz pierwszy wyróżniono Stefana Wyszyńskiego i Ignacego Jana Paderewskiego w 2001 roku. Z biegiem lat lista patronów staje się coraz dłuższa, a najczęściej są to osoby, których rocznice urodzin lub śmierci przypadają w danym roku.

29 października 2024 roku Senat Rzeczypospolitej Polskiej podjął cztery uchwały, na mocy których ustanowiono patronów roku 2025. Zgodnie z decyzją Izby, patronami będą: ks. prof. Józef Tischner, Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Władysław Stanisław Reymont oraz Wojciech Jerzy Has.

Z kolei wśród patronów 2025 roku ogłoszonych przez Sejm RP znaleźli się: Stefan Żeromski, Antoni Słonimski, Olga Boznańska, Kazimierz Sosnkowski, Franciszek Duszeńko, pierwsi królowie Polski (Bolesław I Chrobry i Mieszko II Lambert) oraz Bohaterowie z Katynia, Charkowa i Miednoje.

Patroni 2025 roku

Bolesław I Chrobry – millenium koronacji

Był pierwszym królem Polski, koronowanym w 1025 roku, co zapoczątkowało monarchię w kraju. Jego panowanie to czas konsolidacji państwa polskiego i ekspansji terytorialnej, m.in. na Ruś Kijowską.

Odegrał kluczową rolę w misji chrystianizacyjnej św. Wojciecha oraz organizacji zjazdu gnieźnieńskiego, który wzmocnił pozycję Polski w Europie. Koronacja Bolesława była symbolicznym potwierdzeniem suwerenności Polski na arenie międzynarodowej.

Mieszko II Lambert – millenium koronacji

Został koronowany na króla Polski w 1025 roku, kontynuując dzieło swojego ojca, Bolesława Chrobrego. Był władcą wykształconym, co odróżniało go od wielu współczesnych mu monarchów.

W 1028 i 1030 roku zorganizował najazdy na Saksonię. Następnie zmuszony był prowadzić wojny obronne przeciwko Niemcom, Czechom oraz książętom Rusi Kijowskiej. W 1031 roku opuścił Polskę po kolejnej wyprawie cesarza Konrada II oraz ataku Jarosława Mądrego i Mścisława. Udał się wówczas do Czech, gdzie został uwięziony przez księcia Udalryka.

W 1032 roku odzyskał władzę jako książę jednej z trzech podzielonych dzielnic, a następnie zjednoczył kraj, choć nie zdołał przywrócić stabilnych struktur państwowych. W czasie jego panowania Polska utraciła terytoria zdobyte przez Bolesława Chrobrego, takie jak Milsko, Łużyce, Grody Czerwieńskie, Morawy, a być może także Słowację.

Stefan Żeromski – 100. rocznica śmierci

Był wybitnym polskim prozaikiem, publicystą i dramaturgiem. Pełnił funkcję pierwszego prezesa polskiego PEN Clubu oraz prezydenta Rzeczypospolitej Zakopiańskiej, symbolicznego samorządu utworzonego w Zakopanem.

Czterokrotnie nominowany do Literackiej Nagrody Nobla w latach 1921–1924, stał się jednym z najwybitniejszych twórców literatury polskiej. Jego twórczość miała znaczący wpływ na kształtowanie tożsamości narodowej i społecznej Polaków. Uhonorowany Orderem Orła Białego, pozostaje ikoną polskiej literatury.

Antoni Słonimski – 130. rocznica urodzin

Był polskim poetą, dramatopisarzem, prozaikiem i felietonistą pochodzenia żydowskiego. Był współzałożycielem kabaretu „Pod Picadorem” oraz grupy literackiej „Skamander”, które odegrały kluczową rolę w życiu kulturalnym międzywojennej Polski. Przez lata współpracował z wpływowymi czasopismami, takimi jak „Wiadomości Literackie” i „Cyrulik Warszawski”, pełnił także funkcję prezesa Związku Literatów Polskich.

W czasie II wojny światowej przebywał na emigracji, gdzie pełnił m.in. funkcję dyrektora Instytutu Kultury Polskiej w Londynie. Jako autor i sygnatariusz Listu 34 i Listu 59 był zaangażowany w walkę o wolność słowa, pozostając jedną z najważniejszych postaci polskiego życia literackiego XX wieku.

Olga Boznańska – 160. rocznica urodzin i 85. rocznica śmierci 

Była polską malarką i portrecistką, uznawaną za przedstawicielkę modernizmu. W 1898 roku osiedliła się w Paryżu, gdzie zyskała międzynarodowe uznanie. Należała do szkoły monachijskiej, która kładła duży nacisk na realizm i subtelną grę światła w malarstwie. Była także członkinią Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”, które zrzeszało czołowych polskich artystów oraz członkinią prestiżowej Société Nationale des Beaux-Arts, co potwierdzało jej wysoką pozycję w świecie sztuki.

Zdobyła największą sławę dzięki swoim portretom, które stanowią znaczną część jej dorobku artystycznego. Artystka malowała głównie we wnętrzu pracowni, a częstymi motywami jej dzieł były zarówno wnętrza, jak i widoki z okna.

Stosowała specyficzną technikę nanoszenia farby małymi dotknięciami pędzla, czekając na jej wyschnięcie, co pozwalało uniknąć efektu „brudnej” palety, mimo użycia stonowanych barw, takich jak szarości i brązy.

Kazimierz Sosnkowski – 140. rocznica urodzin

Jako wybitny polski wojskowy, był czołową postacią emigracji polskiej w czasie II wojny światowej, pełniąc kluczowe funkcje, m.in. Wodza Naczelnego Polskich Sił Zbrojnych. Sosnkowski miał bogatą karierę wojskową, zaczynając jako członek PPS i Organizacji Bojowej, a następnie angażując się w Związek Walki Czynnej oraz w działania wojskowe w I Brygadzie Legionów Polskich.

Po wojnie polsko-bolszewickiej pełnił funkcję ministra spraw wojskowych i reprezentował Polskę w Lidze Narodów. Jako dowódca Frontu Południowego w 1939 roku oraz komendant główny Związku Walki Zbrojnej, miał ogromny wpływ na polską politykę i wojsko w okresie II wojny światowej.

Franciszek Duszeńko – 100. rocznica urodzin

Był polskim rzeźbiarzem i profesorem w Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, gdzie przez wiele lat pełnił także funkcję rektora. W czasie II wojny światowej studiował rzeźbę w Państwowym Instytucie Sztuk Plastycznych we Lwowie. Był również członkiem Armii Krajowej, a po aresztowaniu trafił do niemieckich obozów koncentracyjnych, gdzie przebywał do 8 maja 1945 roku.

Po wojnie kontynuował naukę w Sopocie, uzyskując dyplom w 1952 roku. Od tego czasu związany był z gdańską uczelnią artystyczną, gdzie przez wiele lat pełnił funkcje pedagogiczne, w tym kierował Pracownią Rzeźby oraz Katedrą Rzeźby i Rysunku. Brał czynny udział w rekonstrukcji zniszczonych podczas wojny pomników Gdańska, m.in. współtworzył kobiece sfinksy przy Długim Targu 8 oraz rycerzy na kamienicy przy Długim Targu 40.

Duszeńko był także autorem wielu pomników, w tym Pomnika Ofiar Obozu Zagłady w Treblince, Pomnika Obrońców Wybrzeża na Westerplatte, Pomnika Polskich Artylerzystów w Toruniu oraz Pomnika Marii Konopnickiej w Gdańsku. Jego dorobek obejmuje również projekt rewitalizacji Westerplatte, którego realizację przygotował w latach 1986–1987. Zmarł w Gdańsku, a jego grób znajduje się na cmentarzu Srebrzysko.

ks. prof. Józef Tischner – 25. rocznica śmierci

Był polskim księdzem katolickim, filozofem, profesorem Papieskiej Akademii Teologicznej i kawalerem Orderu Orła Białego. Urodził się w rodzinie nauczycielskiej o korzeniach góralskich w Tylmanowej, wychowywał w Łopusznej. Studiował prawo, filozofię i teologię, uzyskując doktorat pod kierunkiem Romana Ingardena. Habilitował się w ATK i wykładał m.in. filozofię dramatu. Był zaangażowany w życie intelektualne Polski, krytykował filozofię tomistyczną, tworząc koncepcję „Ja aksjologicznego” i filozofię dramatu.

Tischner promował kulturę góralską jako kapelan Związku Podhalan, organizując m.in. Msze Ludzi Gór. Jego literackim osiągnięciem była Historia filozofii po góralsku. Związany z „Tygodnikiem Powszechnym” i „Znakiem”, publicznie wspierał „Solidarność”, propagując etykę solidarności w swoich kazaniach i publikacjach. Jego teksty cytował Jan Paweł II.

Pod koniec życia zmagał się z rakiem krtani, pisząc o wolności, łasce i miłosierdziu. Oskarżany o kontakty z SB, był inwigilowany, lecz brak dowodów współpracy. Biografowie i bliscy podkreślają jego uczciwość oraz otwartość na trudne rozmowy z władzami PRL. Tischner zmarł w Krakowie, zgodnie z wolą został pochowany w Łopusznej. Jego spuścizna obejmuje dorobek filozoficzny, promowanie kultury i zaangażowanie społeczne.

Maria Pawlikowska-Jasnorzewska – 80. rocznica śmierci

Była polską poetką i dramatopisarką dwudziestolecia międzywojennego, luźno związaną ze Skamandrem. Urodziła się w Krakowie jako córka malarza Wojciecha Kossaka i Marii z Kisielnickich. Rodzina Kossaków, zamieszkująca słynną Kossakówkę, była znana z artystycznych tradycji i goszczenia wybitnych postaci, takich jak Henryk Sienkiewicz czy Ignacy Jan Paderewski. Maria, nazywana Lilką, otrzymała domowe wykształcenie humanistyczne, nauczyła się kilku języków i przez krótki czas studiowała na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.

Trzykrotnie wychodziła za mąż: z Władysławem Bzowskim, Janem Henrykiem Pawlikowskim oraz Stefanem Jasnorzewskim, z którym mieszkała w Anglii podczas II wojny światowej. Po wybuchu wojny, po premierze antytotalitarnej sztuki Baba-Dziwo, wyemigrowała do Francji, a potem do Anglii. Zmarła 9 lipca 1945 roku w Manchesterze na raka i została pochowana na tamtejszym cmentarzu.

Pawlikowska-Jasnorzewska przyjaźniła się z artystami, takimi jak Witkacy i formiści, a jej twórczość ceniły kręgi literackie. Debiutowała sztuką Szofer Archibald, a do 1939 roku napisała 15 sztuk, często wywołujących kontrowersje ze względu na poruszanie tematów tabu, takich jak aborcja czy związki pozamałżeńskie. Krytycy porównywali ją do Moliera i Wilde’a. Jej poezja, przepełniona wrażliwością i subtelnością, była inspiracją dla wielu muzyków, a wiersze śpiewali m.in. Ewa Demarczyk i Czesław Niemen. Na jej cześć nazwano planetoidę (4114) Jasnorzewska.

Władysław Stanisław Reymont – 100. rocznica śmierci

Był polskim pisarzem, laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za powieść Chłopi. Uznawany za jednego z najwybitniejszych twórców polskiej literatury, przedstawiał realizm z elementami naturalizmu, szczególnie w epopei chłopskiej i innych dziełach.

Reymont pochodził z rodziny organisty, lecz wybrał drogę pisarską, odrzucając oczekiwania rodziców. Zanim został literatem, pracował m.in. jako krawiec, aktor w wędrownych teatrach i urzędnik kolejowy. Jego największe dzieła, Ziemia obiecana i Chłopi, obrazowały różne warstwy społeczeństwa. Ziemia obiecana przedstawiała Łódź jako symbol bezwzględnego kapitalizmu, zaś Chłopi oddawali życie i konflikty wsi, podkreślając jej naturalność w kontraście do miasta.

Nie odebrał Nagrody Nobla osobiście z powodu złego stanu zdrowia. Oprócz powieści realistycznych stworzył także antyutopijny Bunt, opowiadający o rewolcie zwierząt jako alegorii terroru rewolucyjnego. Twórczość Reymonta była ekranizowana i ceniona, a jego dorobek na stałe wpisał się w kanon polskiej literatury. Zmarł w Warszawie, a jego serce zostało złożone w kościele św. Krzyża.

Wojciech Jerzy Has – 100. rocznica urodzin

Był polskim reżyserem, scenarzystą oraz producentem filmowym. W 1957 roku rozpoczął produkcję pełnometrażowych filmów fabularnych. Mianowany profesorem na wydziale reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi.

Has zyskał reputację indywidualisty, który unikał politycznych odniesień w swojej twórczości. Jego filmy były unikalne pod względem stylistycznym i wykorzystywały elementy surrealistyczne, tworząc hermetyczne światy, w których fabuły i postacie ustępowały miejsca wykreowanej rzeczywistości, pełnej symbolicznych przedmiotów. Polski krytyk Aleksander Jackiewicz stwierdził, że gdyby Has został malarzem, najprawdopodobniej byłby surrealistą.

Twórczość Hasa kojarzona jest w polskiej krytyce z malarstwem surrealistycznym, zwłaszcza dzięki poetyckim marzeniom reżysera i jego pracy z przedmiotami, które przypominają te obecne w obrazach surrealistów. W jego filmach dostrzegalne są dwa główne wątki: kino psychologiczne i wizjonerskie, w których często pojawia się motyw podróży.

Bohaterowie z Katynia, Charkowa, Miednoje, Bykowni i innych miejsc – ofiary sowieckiego ludobójstwa

Gdy 17 września 1939 roku Armia Czerwona wkroczyła na teren II Rzeczypospolitej, złamała zawarty wcześniej pakt o nieagresji z III Rzeszą. Atak ten był wynikiem tajnego porozumienia między ZSRR a Niemcami, podpisanego w sierpniu 1939 roku.

Po aneksji części Polski przez ZSRR, NKWD aresztowało ponad 200 000 osób, w tym urzędników, przedstawicieli inteligencji oraz osoby uznane za „wrogów ludu”. Narzucono im sowieckie obywatelstwo, a masowe deportacje objęły około 1,35 mln Polaków. ZSRR zajął ponad 190 tys. km² z ludnością liczącą około 13 mln osób, w tym 5 mln Polaków.

Wiosną 1940 roku NKWD zamordowało prawie 22 000 Polaków, w tym oficerów i funkcjonariuszy służb, w obozach w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie. Jeńcy z Kozielska zostali rozstrzelani w Katyniu, z Starobielska w Charkowie, a z Ostaszkowa w Kalininie. W sumie ofiary pochowano w masowych grobach w różnych miejscach.

O odkryciu grobów w Katyniu Niemcy poinformowali w 1943 roku. Rząd RP na uchodźstwie zwrócił się o wyjaśnienie sprawy do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża, jednak ZSRR, zaprzeczając swojej odpowiedzialności, twierdził, że to Niemcy dokonali zbrodni.

Dopiero w 1990 roku, pod koniec rządów Gorbaczowa, ZSRR przyznał się do winy, wskazując na odpowiedzialność Berii i Mierkułowa. Z okazji upamiętnienia zbrodni w 2000 roku otwarto cmentarze w Katyniu, Charkowie i Miednoje. Cmentarz w Bykowni otwarto w 2012 roku.

Sejm przypomina ich jako żywe postaci reprezentujące wolną Polskę – suwerenne, dumne państwo (…). Zbrodnia ludobójstwa, której dokonano wiosną 1940 roku jest bezprzykładnym w historii mordem na przedstawicielach polskiej inteligencji i elit państwowych. Kłamstwo, że zbrodni tej dokonali Niemcy, było fundamentem PRL i zainstalowania na ziemiach polskich moskiewskich władz. Prawda o tej zbrodni stała się inspiracją wolnościowych dążeń Polaków i jest fundamentem wolnej Polski – czytamy w uzasadnieniu.

Ważne rocznice w 2025 roku

90. rocznica urodzin Elvisa Presleya (1935–1977), amerykańskiego piosenkarza

Presley, znany jako Król Rock and Rolla, zmienił oblicze muzyki popularnej i stał się ikoną kultury. Jego debiutancki album oraz niezliczone przeboje zyskały nieśmiertelną popularność. Oprócz muzyki, Presley odnosił sukcesy równie`ż w filmie. Jego wpływ na popkulturę pozostaje niezatarte, a jego piosenki są nadal słuchane przez pokolenia fanów na całym świecie.

705. rocznica koronacji w katedrze na Wawelu Władysława Łokietka na króla Polski

Koronacja ta miała duże znaczenie, ponieważ Łokietek zdołał przywrócić jedność Polski po okresie rozbicia dzielnicowego. Jego panowanie stanowiło fundamenty dla przyszłego rozwoju kraju, a koronacja była symbolem odzyskanej suwerenności.

Władysław Łokietek, mimo licznych trudności, w tym walki z Krzyżakami oraz wewnętrznymi przeciwnikami, umocnił władzę królewską. Zgodnie z tradycją, koronacja miała miejsce w Krakowie, w jednym z najważniejszych ośrodków ówczesnej Polski.

120. rocznica urodzin Christiana Diora (1905–1957), francuskiego projektanta mody

Jeden z najwybitniejszych projektantów mody XX wieku, który zrewolucjonizował świat mody w latach 40. XX wieku, tworząc markę, która stała się symbolem elegancji i wyrafinowania. Dior nie tylko projektował odzież, ale również perfumy i akcesoria, wprowadzając luksus do codziennego życia. Jego marka pozostaje jednym z najważniejszych domów mody na świecie.

120. rocznica urodzin Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego (1905–1953)

Jeden z najwybitniejszych polskich poetów, satyryków i dramaturgów. Jego twórczość była różnorodna, obejmując zarówno poezję, jak i utwory dramatyczne, pełne ironii i zaangażowania społecznego. Gałczyński w swoich wierszach poruszał tematykę narodową, społeczną, a także filozoficzną, zacierając granice między różnymi formami literackimi. Zyskał popularność dzięki swoim niekonwencjonalnym tekstom i mistrzowskiemu posługiwaniu się językiem.

80. rocznica wyzwolenia niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau przez Armię Czerwoną

Wyzwolenie obozu przez wojska radzieckie zakończyło okres terroru, w którym zginęło miliony Żydów, Romów i innych ofiar reżimu hitlerowskiego. Auschwitz stało się symbolem Holokaustu, a jego wyzwolenie stało się punktem zwrotnym w walce przeciwko nazistowskiemu reżimowi.

Dziś rocznica tego wydarzenia jest obchodzona jako Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Wydarzenie to przypomina o potrzebie szacunku dla praw człowieka i przeciwdziałania wszelkim formom nienawiści.

140. rocznica urodzin Władysława Raczkiewicza (1885–1947)

Polski polityk, który pełnił funkcję prezydenta RP na uchodźstwie. Raczkiewicz był jednym z ważniejszych przedstawicieli polskiej emigracji w czasie II wojny światowej. Po wojnie, jako prezydent na uchodźstwie, reprezentował Polskę w międzynarodowych organizacjach i starał się o uznanie polskiego rządu na uchodźstwie.

Jego kadencja miała miejsce w trudnym okresie, kiedy Polska była pod wpływem ZSRR, a jego działania miały na celu zachowanie niepodległości i suwerenności Polski. Zmarł w 1947 roku, pozostawiając po sobie ślad w historii polskiej polityki emigracyjnej.

290. rocznica urodzin Ignacego Krasickiego (1735–1801)

Polski poeta, satyryk i biskup warmiński. Krasicki był jednym z najwybitniejszych przedstawicieli polskiego oświecenia, autorem wielu znanych dzieł. Jego twórczość charakteryzowała się ostrą krytyką społeczeństwa, polityki i obyczajów, jednocześnie wyrażając wiarę w postęp i rozum. Krasicki był również jednym z pierwszych, którzy w Polsce zaczęli stosować formy literackie z zachodnioeuropejskiego kręgu kulturowego.

520. rocznica urodzin Mikołaja Reja (1505–1569)

Polski poeta i prozaik, uważany za ojca polskiego renesansu literackiego. Jego twórczość miała duży wpływ na rozwój języka polskiego, a jego dzieło „Żywot człowieka poczciwego” stało się jednym z najważniejszych manifestów literackich tego okresu. Rej był pionierem w używaniu języka polskiego w literaturze, co było znaczące w czasach, gdy łacina dominowała w dziełach literackich.

80. rocznica rozpoczęcia konferencji jałtańskiej

Podczas niej przywódcy koalicji antyhitlerowskiej – Winston Churchill, Franklin D. Roosevelt i Józef Stalin – podjęli decyzje o powojennym podziale Europy. Konferencja ta miała ogromny wpływ na ukształtowanie powojennego porządku, w tym na granice Polski i sytuację polityczną w Europie Środkowo-Wschodniej. Decyzje podjęte w Jałcie miały długotrwały wpływ na losy wielu państw, w tym Polski.

30. rocznica śmierci o. Józefa Marii Bocheńskiego (1902–1995)

Polski dominikanin, logik i historyk logiki. Jego prace na temat filozofii, logiki i historii nauki były cenione na całym świecie. Bocheński był również rektorem Uniwersytetu we Fryburgu i autorem licznych książek i artykułów naukowych. Jego wkład w rozwój współczesnej filozofii logicznej pozostaje nieoceniony.

105. rocznica symbolicznych zaślubin Polski z Morzem Bałtyckim, których dokonał gen. Józef Haller

Uroczystość miała miejsce w Pucku, w czasie, gdy Polska odzyskiwała niepodległość po 123 latach zaborów. Zaślubiny symbolizowały ponowne zjednoczenie Polski z jej naturalnym terytorium, a wydarzenie to stało się jednym z kluczowych momentów w historii II Rzeczypospolitej.

150. rocznica urodzin Kazimierza Przerwy-Tetmajera (1865–1940)

Polski poeta, prozaik i dramaturg. Jego twórczość, inspirowana m.in. naturą Tatr, łączyła elementy młodopolskiego liryzmu z romantyzmem. W swoich wierszach Tetmajer poruszał kwestie miłości, przyrody, a także patriotyzmu. Był również jednym z głównych przedstawicieli młodopolskiego ruchu literackiego.

115. rocznica urodzin Ireny Sendler (1910–2008)

Polska działaczka społeczna, która ratowała dzieci żydowskie podczas II wojny światowej. Sendlerowa, działając w strukturach Żegoty, uratowała około 2500 dzieci, których przekazywała rodzinom polskim lub zakładała fałszywe dokumenty. Za swoje bohaterskie czyny została uhonorowana tytułem Sprawiedliwej Wśród Narodów Świata.

215. rocznica urodzin Fryderyka Chopina (1810–1849)

Polski kompozytor i pianista. Chopin jest jednym z najwybitniejszych muzyków w historii, a jego dzieła – głównie utwory fortepianowe – stanowią fundament muzyki romantycznej. Jego kompozycje, takie jak nokturny, mazurki czy polonezy, wciąż są uznawane za szczytowe osiągnięcia muzyki fortepianowej.

290. rocznica urodzin Jerzego Waszyngtona (1732–1799)

Pierwszy prezydent Stanów Zjednoczonych i jeden z Ojców Założycieli. Waszyngton odegrał kluczową rolę w amerykańskiej walce o niepodległość, a po zakończeniu wojny rewolucyjnej stał się pierwszym prezydentem USA. Jego decyzje i przywództwo miały ogromny wpływ na kształtowanie młodego państwa amerykańskiego.

140. rocznica urodzin Stanisława Ignacego Witkiewicza (1885–1939)

Polski dramatopisarz, prozaik, filozof, teoretyk sztuki i malarz. Witkiewicz był jednym z najbardziej oryginalnych twórców w historii polskiej literatury i sztuki. Jego twórczość, charakteryzująca się eksperymentalnym podejściem do formy i treści, wyprzedzała swoją epokę. Witkiewicz wprowadził w polskim teatrze nowatorskie rozwiązania, a jego filozofia życia była pełna pesymizmu i buntu wobec współczesnego mu społeczeństwa.

1025. rocznica zjazdu gnieźnieńskiego

Jedno z najważniejszych wydarzeń w historii Polski. Spotkanie odbyło się pomiędzy cesarzem Ottonem III a królem Bolesławem Chrobrym. Zjazd miał na celu umocnienie pozycji Polski na arenie międzynarodowej i zapewnienie wsparcia cesarza w rozwoju młodego państwa. Zjazd w Gnieźnie był także początkiem procesu, który doprowadził do ustanowienia niezależnej polskiej hierarchii kościelnej.

425. rocznica przyłączenia przez króla Zygmunta III Wazę Estonii do Rzeczypospolitej

To wydarzenie miało istotne znaczenie dla kształtowania granic Rzeczypospolitej, która w tym okresie była jednym z najpotężniejszych państw w Europie. Integracja Estonii była częścią polityki Zygmunta III, który dążył do rozszerzenia wpływów Rzeczypospolitej na Bałtyku.

160. rocznica urodzin Gabriela Narutowicza (1865–1922)

Polski polityk, inżynier i pierwszy prezydent II Rzeczypospolitej. Narutowicz, mimo krótkiej kadencji (zginął tragicznie w 1922 roku), pozostawił ważny ślad w historii Polski. Był symbolem demokratycznych przemian w Polsce, jego prezydentura przypadła na trudny czas, gdy kraj borykał się z problemami wewnętrznymi i międzynarodowymi.

340. rocznica urodzin Jana Sebastiana Bacha (1685–1750)

Niemiecki kompozytor i organista, jeden z najwybitniejszych twórców muzycznych w historii. Jego kompozycje i setki utworów organowych i instrumentalnych mają status arcydzieł muzyki klasycznej. Bach jest uznawany za mistrza kontrapunktu i form muzycznych, a jego dzieła wciąż stanowią fundament muzyki barokowej.

275. rocznica urodzin Hugona Kołłątaja (1750–1812)

Polski pisarz, filozof i polityk. Kołłątaj był jednym z głównych ideologów oświecenia w Polsce, autorem wielu ważnych dzieł, które miały na celu reformę społeczną i edukacyjną. Był również współtwórcą Konstytucji 3 maja, a jego działania miały duży wpływ na rozwój polskiego państwa w XVIII wieku.

220. rocznica urodzin Hansa Christiana Andersena (1805–1875)

Duński pisarz, który stał się jednym z najbardziej znanych autorów bajek na świecie. Jego historie, takie jak Mała syrenka, Brzydkie kaczątko czy Nowe szaty cesarza, stały się klasyką literatury dziecięcej i były tłumaczone na niemal wszystkie języki świata. Andersen był również poetą i autorem powieści, ale to jego baśnie zdobyły największą popularność.

20. rocznica śmierci i 105. rocznica urodzin Karola Wojtyły, papieża Jana Pawła II (1920–2005)

Papież Polak, który był jednym z najbardziej wpływowych przywódców duchowych XX wieku. Jego pontyfikat, trwający od 1978 roku do jego śmierci, zmienił oblicze Kościoła katolickiego oraz wpływał na kształtowanie się politycznych i społecznych wydarzeń na całym świecie. Jan Paweł II był nie tylko duchowym liderem, ale także moralnym autorytetem, który odgrywał kluczową rolę w upadku komunizmu w Europie Wschodniej.

125. rocznica urodzin Adolfa Dymszy (1900–1975)

Polski aktor teatralny i filmowy. Dymsza był jednym z najwybitniejszych przedstawicieli polskiej komedii filmowej lat 30. XX wieku. Znany z ról w filmach takich jak „Piętro wyżej” czy „Kochaj tylko mnie”, pozostawił trwały ślad w historii polskiego kina. Jego talent do odgrywania postaci komicznych i lekkie podejście do trudnych tematów sprawiały, że jego filmy były zawsze pełne energii i humoru.

25. rocznica otwarcia pierwszej linii warszawskiego metra Kabaty–Politechnika

Projekt ten był przełomowy dla komunikacji miejskiej w stolicy Polski, dając mieszkańcom nowoczesny środek transportu. Otwarcie metra oznaczało nie tylko poprawę jakości życia w Warszawie, ale także symboliczny krok w stronę rozwoju infrastruktury miejskiej po transformacji ustrojowej.

500. rocznica hołdu pruskiego

Książę pruski Albrecht Hohenzollern złożył hołd lenny królowi Polski Zygmuntowi I Staremu. Był to ważny moment w historii Polski, który przypieczętował związek Prus z Rzeczpospolitą. Hołd pruski stał się także symbolicznym aktem zakończenia wojny polsko-krzyżackiej, a Prusy, które zostały przekształcone w Księstwo Pruskie, stały się lenno Korony Polskiej.

15. rocznica katastrofy smoleńskiej

Zginęło 96 osób, w tym prezydent Lech Kaczyński, jego żona Maria oraz wiele ważnych postaci polskiej polityki, armii i kultury. Katastrofa miała miejsce podczas próby lądowania polskiego samolotu Tu-154 w Smoleńsku, a jej konsekwencje miały głęboki wpływ na życie polityczne w Polsce. Wydarzenie to wywołało liczne kontrowersje i stało się jednym z najważniejszych tematów w polskiej polityce przez kolejne lata.

210. rocznica bitwy pod Waterloo

Jedna z najbardziej decydujących bitew w historii Europy, która miała miejsce pomiędzy armią napoleońską a koalicją państw, była ostatecznym zakończeniem panowania Napoleona Bonapartego. Klęska Napoleona w tej bitwie zakończyła jego marzenia o ponownym utworzeniu imperium i rozpoczęła nowy porządek w Europie, oparty na Kongresie Wiedeńskim.

525. rocznica odkrycia Brazylii przez portugalskiego żeglarza Pedro Álvaresa Cabrala

To wydarzenie miało olbrzymie znaczenie dla rozwoju Portugalii, która dzięki temu zyskała ogromne terytorium w Ameryce Południowej. Odkrycie Brazylii przez Cabrala, choć było przypadkowe, stało się początkiem procesu kolonizacji, który trwał przez następne stulecia.

80. rocznica zakończenia II wojny światowej w Europie

Tego dnia podpisano akt bezwarunkowej kapitulacji III Rzeszy, co oznaczało koniec działań wojennych na europejskim teatrze wojny. Dzień ten obchodzony jest jako Dzień Zwycięstwa w wielu krajach, przypominając o triumfie koalicji antyhitlerowskiej nad faszyzmem oraz o ogromnym poświęceniu milionów ludzi walczących o wolność i pokój.

85. rocznica niemieckiego ataku na Francję, Belgię, Holandię i Luksemburg

Operacja ta, znana jako Blitzkrieg, doprowadziła do szybkiego zajęcia tych krajów przez wojska niemieckie i była początkiem końca francuskiej obrony. To wydarzenie miało kluczowe znaczenie dla dalszego przebiegu wojny, znacząco wzmacniając pozycję Niemiec w Europie Zachodniej.

130. rocznica urodzin Jana Parandowskiego (1895–1978)

Był autorem wielu dzieł o tematyce antycznej, np. słynna „Mitologia”. Jego twórczość, pełna odniesień do literatury klasycznej i filozofii, przyczyniła się do popularyzacji antyku w kulturze polskiej. Parandowski był także cenionym członkiem PEN Clubu, wielokrotnie reprezentującym Polskę na arenie międzynarodowej.

105. rocznica urodzin Leopolda Tyrmanda (1920–1985)

Wybitny polski pisarz i publicysta. Autor kultowej powieści „Zły”, Tyrmand był także jednym z prekursorów popularyzacji jazzu w Polsce, co uczyniło go symbolem niezależnej kultury w okresie PRL. Jego życie i twórczość stały się inspiracją dla wielu pokoleń Polaków, poszukujących wolności w czasach opresji.

35. rocznica częściowo wolnych wyborów w Polsce, tzw. wyborów czerwcowych 

Były one wynikiem porozumienia przy Okrągłym Stole i początkiem transformacji ustrojowej w Polsce. Wybory te zakończyły okres PRL i zapoczątkowały budowę demokratycznego państwa, co miało wpływ na zmiany polityczne w całej Europie Środkowo-Wschodniej.

55. rocznica śmierci Romana Ingardena (1893–1970)

Polski filozof, uczeń Edmunda Husserla i twórca teorii dzieła literackiego. Jego prace z zakresu estetyki i fenomenologii miały istotny wpływ na rozwój filozofii w XX wieku. Ingarden był jednym z najwybitniejszych przedstawicieli polskiej filozofii, a jego dorobek jest ceniony zarówno w kraju, jak i za granicą.

730. rocznica koronacji Przemysła II na króla Polski w Gnieźnie

Była to pierwsza koronacja królewska od czasów Bolesława Śmiałego (1076) i symboliczne odrodzenie Królestwa Polskiego po okresie rozbicia dzielnicowego. Przemysł II, choć rządził krótko, przyczynił się do konsolidacji państwa polskiego.

95. rocznica urodzin Sławomira Mrożka (1930–2013)

Polski dramatopisarz, prozaik i satyryk. Jego twórczość, pełna ironii i absurdu, wnikliwie ukazywała paradoksy życia społecznego i politycznego. Dzieła takie jak „Tango” czy „Emigranci” przyniosły mu międzynarodowe uznanie i ugruntowały jego pozycję jako jednego z najwybitniejszych pisarzy XX wieku.

125. rocznica urodzin Antoine’a de Saint-Exupéry’ego (1900–1944)

Francuski pisarz i lotnik, autor „Małego Księcia”. Jego dzieła, pełne refleksji nad naturą człowieka, przyjaźni i odpowiedzialności, zyskały trwałe miejsce w literaturze światowej. Saint-Exupéry był również bohaterem wojennym, a jego życie i śmierć w czasie II wojny światowej stały się legendą.

415. rocznica bitwy pod Kłuszynem

Hetman Stanisław Żółkiewski poprowadził wojska polskie do zwycięstwa nad znacznie liczniejszymi siłami rosyjsko-szwedzkimi. Dzięki tej wygranej możliwe było zdobycie Moskwy i krótkotrwałe osadzenie na tronie rosyjskim polskiego królewicza Władysława IV. Bitwa ta stała się jednym z symboli świetności dawnej Rzeczypospolitej.

615. rocznica bitwy pod Grunwaldem

Wojska polsko-litewskie, dowodzone przez Władysława Jagiełłę i Witolda, pokonały Zakon Krzyżacki w jednej z największych bitew średniowiecznej Europy – pod Grunwaldem. Zwycięstwo to znacząco osłabiło potęgę Zakonu i przyczyniło się do wzmocnienia pozycji Rzeczypospolitej na arenie międzynarodowej. Bitwa stała się ważnym symbolem jedności i potęgi wspólnego państwa Polski i Litwy.

505. rocznica urodzin Zygmunta II Augusta (1520–1572)

Ostatni król Polski z dynastii Jagiellonów. Był inicjatorem unii lubelskiej, która doprowadziła do powstania Rzeczypospolitej Obojga Narodów, jednej z najpotężniejszych federacji w Europie. Jego rządy, choć trudne politycznie, zapisały się w historii jako czas reform i rozwoju kultury.

45. rocznica Sierpnia ’80

Tego dnia rozpoczęły się strajki w Stoczni Gdańskiej, które zapoczątkowały Sierpień ’80 – kluczowy moment w walce o wolność i prawa pracownicze w Polsce. Protesty te doprowadziły do powstania NSZZ „Solidarność”, pierwszego niezależnego związku zawodowego w bloku wschodnim. Był to początek przemian, które doprowadziły do obalenia komunizmu w Europie Środkowo-Wschodniej.

105. rocznica bitwy warszawskiej

Zwana „Cudem nad Wisłą”, w której Polacy odnieśli spektakularne zwycięstwo nad Armią Czerwoną. Pod wodzą Józefa Piłsudskiego powstrzymano bolszewicki marsz na Zachód, ratując Europę przed rewolucją komunistyczną. Bitwa ta uznawana jest za jedno z najważniejszych wydarzeń w historii Polski i Europy XX wieku.

120. rocznica urodzin Faustyny Kowalskiej (1905–1938)

Polska zakonnica i mistyczka, która odegrała kluczową rolę w szerzeniu kultu Bożego Miłosierdzia. Dzięki jej objawieniom powstało jedno z najważniejszych nabożeństw współczesnego Kościoła katolickiego. Kanonizowana w 2000 roku przez Jana Pawła II, stała się symbolem duchowości i wiary.

80. rocznica zakończenia II wojny światowej

Japonia podpisała akt bezwarunkowej kapitulacji na pokładzie USS „Missouri”, co zakończyło II wojnę światową. Kapitulacja ta oznaczała kres największego konfliktu w historii ludzkości, który kosztował życie milionów ludzi. Wydarzenie to zapoczątkowało nowy porządek międzynarodowy, z dominującą rolą Stanów Zjednoczonych i ZSRR.

445. rocznica zdobycia po oblężeniu Wielkich Łuk przez Stefana Batorego

Zwycięstwo to umocniło pozycję Rzeczypospolitej na wschodzie i podkreśliło militarną sprawność króla. Batory, jako jeden z najwybitniejszych wodzów w historii Polski, zasłynął z reform wojskowych i skutecznych kampanii.

420. rocznica bitwy pod Kircholmem

Wojska polskie pod wodzą Jana Karola Chodkiewicza rozbiły znacznie liczniejszą armię szwedzką. Sukces husarii w tej bitwie uznawany jest za jedno z najświetniejszych zwycięstw w historii polskiego oręża. Pokazało ono skuteczność polskiej taktyki i wyszkolenia wojskowego.

325. rocznica urodzin Stanisława Konarskiego (1700–1773)

Wybitny reformator edukacji i działacz oświeceniowy. Był założycielem Collegium Nobilium, które wprowadziło nowoczesne metody nauczania w Polsce. Jego działalność przyczyniła się do odrodzenia myśli politycznej i społecznej w Rzeczypospolitej.

95. rocznica oderwania się Belgii od Niderlandów 

Rewolucja belgijska, która doprowadziła do oderwania Belgii od Niderlandów, przyczyniła się do powstania niepodległego państwa belgijskiego, które stało się monarchią konstytucyjną. Wydarzenie to było częścią fali europejskich ruchów narodowych i demokratycznych.

405. rocznica śmierci Stanisława Żółkiewskiego (1547–1620)

Hetman wielki koronny i wybitny strateg wojskowy. Zginął w bitwie pod Cecorą, broniąc granic Rzeczypospolitej przed najazdem tureckim. Jego śmierć stała się symbolem patriotyzmu i poświęcenia dla ojczyzny.

615. rocznica bitwy pod Koronowem 

Wojska polskie odniosły zwycięstwo nad Krzyżakami w bitwie pod Koronowem. Sukces ten umocnił zwycięstwo pod Grunwaldem i przyczynił się do zakończenia wojny z Zakonem Krzyżackim na korzystnych warunkach.

185. rocznica urodzin Heleny Modrzejewskiej (1840–1909)

Wybitna polska aktorka, która zdobyła międzynarodową sławę dzięki swoim rolom w teatrze europejskim i amerykańskim. Była ikoną kultury polskiej i jedną z najbardziej cenionych artystek XIX wieku.

165. rocznica urodzin Ignacego Jana Paderewskiego (1860–1941)

Światowej sławy pianista i kompozytor, a także polityk i premier Polski. Odegrał kluczową rolę w odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku, uczestnicząc w konferencji wersalskiej.

125. rocznica urodzin Haliny Konopackiej (1900–1989)

Pierwsza polska mistrzyni olimpijska, która zdobyła złoty medal w rzucie dyskiem na igrzyskach w Amsterdamie w 1928 roku. Jej sukcesy sportowe przyniosły Polsce międzynarodowe uznanie.

195. rocznica wybuchu powstania listopadowego

Powstanie listopadowe, będące próbą odzyskania niepodległości przez Polskę spod panowania rosyjskiego, choć zakończone klęską, pozostaje jednym z najważniejszych symboli walki o wolność w polskiej historii.

155. rocznica urodzin Jana Kasprowicza (1860–1926)

Jeden z czołowych poetów polskiego modernizmu. Autor dzieł takich jak „Hymny” i „Księga ubogich” zyskał miano mistrza poezji lirycznej i dramatycznej.

55. rocznica Grudnia 1970

Protesty robotników w Polsce zostały krwawo stłumione. Wydarzenia te wstrząsnęły opinią publiczną i przyczyniły się do późniejszych przemian politycznych w Polsce.

1000. rocznica koronacji Mieszka II na króla Polski

Mieszko II zostając koronowany, kontynuuował dzieło ojca, Bolesława Chrobrego. Jego panowanie, choć burzliwe, przyczyniło się do umocnienia polskiej państwowości i pozycji w Europie.

Źródła: sejm.gov.pl, senat.gov.pl