17 polonijnych instytucji w Europie i Ameryce, które zajmują się gromadzeniem dokumentacji historycznej, otrzymało w tym roku wsparcie finansowe od Ministerstwa Kultury na konserwację, ewidencjonowanie i digitalizację swoich zbiorów. Przyznane środki (750 tys. złotych) pokryją koszty prac związanych z pracami 30 specjalistów z dziedziny archiwistyki i konserwacji akt, a prowadzeniem programu zajmuje się Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych.
Tymi pracami objęte zostaną nie tylko m. in. zbiory Instytutu Polskiego i Muzeum im. Gen. Sikorskiego, ale także zbiory Biblioteki Polskiej w Paryżu, w Polskim Instytucie Naukowym i Instytucie Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku, siedzibie Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce czy w Bibliotece Polskiej im. Ignacego Domeyki w Argentynie. Od lat, a nawet stuleci (np. Biblioteka Polska w Paryżu działająca od 1838 r.) zajmują się ocalonymi przed zniszczeniem w czasach zaborów, wojny czy systemu komunistycznego dokumentami, książkami i dziełami sztuki. Tak jest np. w przypadku archiwum Instytutu Józefa Piłsudskiego (założony w 1923 r. w Warszawie), który na początku II wojny światowej został wywieziony z kraju. Zajmował się dokumentowaniem nie tylko okresu walk o niepodległość, ale też dokumentacją obejmującą działalność Rządku RP na uchodźstwie, którą wytworzono podczas wojny poza krajem.
Oprócz przechowywania archiwaliów i obiektów muzealnych instytucje polonijne pełniły także funkcję centrów życia kulturalnego i naukowego (niezależne i wolne od cenzury i propagandy komunistycznej). W tym czasie wielu z nich udało się nagromadzić nie tylko bogatą dokumentację odnoszącą się do życia i działalności Polonii, ale też spuściznę jej wybitnych przedstawicieli.
Rozpoczęty w roku 1989 program ochrony polskiego dziedzictwa kulturowego poza polskimi granicami kierowany jest przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych, a teraz stałą opieką archiwistyczną i konserwatorską objęto zbiory 25 polonijnych instytucji, które zlokalizowano w 7 krajach na 4 kontynentach. Dzięki tym pracom w tych instytucjach powstała profesjonalnie zabezpieczona i uporządkowana dokumentacja, a także elektroniczne ewidencje, a w tym roku zakończono inwentaryzację zbiorów Archiwum Instytutu Literackiego „Kultura”, podczas której współpracowała też Biblioteka Narodowa. Zaś digitalizacja zbiorów Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku i w Londynie umożliwia ich przeglądanie wraz ze zgromadzoną prze nie dokumentacją w Internecie.
Na stronie Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych (http://baza.archiwa.gov.pl/sezam/sezam.php), a także na stronach internetowych instytucji polonijnych dostępne są bazy danych, w których prezentowane są inwentarze zbiorów.
Źródło: mkidn.gov.pl
Fot.: Instytut Polski Muzeum gen. Sikorskiego w Londynie. Fot. Wikipedia Commons.
Agata Śródkowska
