Fot. Wikimedia Commons
Do zmian doszło w chwili, kiedy los zawiódł braci karmelitańskich w dobie średniowiecza do Europy, gdzie szukali schronienia przed uciskiem ze strony Saracenów. W 1244 roku Palestyna znalazła się pod wrogim dla chrześcijan panowaniem. W 1215 roku na Soborze Laterańskim IV uznano karmelitów za odrębny zakon, borykał się on jednak z batalią o swoje uwierzytelnienie. Papież Honoriusz III w 1226 roku nadał im regułę zakonną [3]. Przez pierwsze lata funkcjonowania klasztoru przeprowadzono reformy. Między innymi święty Szymon Stock (1247-1265) – generał zakonu – postanowił wprowadzić zmiany na wzór dominikanów. Regułę przystosowano ostatecznie do zasad kręgu zakonów mendykanckich. Karmelitom nie było łatwo, ponieważ mnogość klasztorów spowodowała, że Kościół chciał zahamować powstawanie nowych wspólnot. W XIII stuleciu mniejsze nie przetrwały tej próby, jednakże karmelitom ta sztuka udała się.
Realia działania klasztorów na przestrzeni stuleci zmieniały się. Początkowo karmelici mieli zakaz posiadania własności prywatnej, majątków ziemskich jak i nieruchomości. Utrzymywali się głównie z hojności oraz dobrodziejstwa wiernych. Przyjmowali jałmużnę i darowizny. Mogli hodować zwierzęta zarówno dla pożywienia jak i własnego użytku, np. osły do przemieszczania się. W XIV wieku otrzymali możliwość obrotu ziemią, dzięki czemu posiadali liczne ziemie, pola, folwarki, wsie. Mogli pobierać czynsze, aczkolwiek warto pamiętać, że prócz korzyści mieli także liczne obowiązki płatnicze na rzecz Kościoła oraz kurii generalnej zakonu, nie wspominając szerzej o utrzymaniu kościoła przyklasztornego.
Duchowość karmelitańska
Karmelici jako formacja zakonna skupiali się na pogłębianiu czci Najświętszej Marii Panny. Uplasowało się powszechne powiedzenie łacińskie: Totus marianus est Carmelus („Karmel cały jest maryjny”). Maryja w świetle pierwotnej tradycji uznana została za Panią Góry Karmel. Jej także poświęcono wezwanie pierwszego kościoła u stóp tej góry. Sami mnisi nazywali siebie „braćmi Maryi”. I choć charyzmat zakonu zmieniał się na przestrzeni dziesięcioleci, to Matka Boża zajmowała miejsce szczególne od samego początku.
Pierwotnie karmelici skupiali się na oddawaniu czci Bogu, naśladowaniu proroka Eliasza. Jeden z XIV-wiecznych prowincjałów (kataloński) Felipe Ribot podkreślił, że karmelici mają w swej duchowości trzy filary: chrystocentryzm, naśladownictwo proroka Eliasza, kult maryjny. Karmel utożsamiano z rodziną Najświętszej Maryi Panny. Nazywano ją domina (Pani), gdyż pozostawała patronką, władczynią oraz obrończynią braci. Z kolei w XVI wieku papież Sykstus IV specjalną bullą z 1476 roku uznał Maryję za Matkę Karmelu.
Przejawem pobożności kojarzonej bezpośrednio z karmelitami starej obserwy stał się również kult Świętego Szkaplerza. Jego zaczątki wiążą się z przekazem klasztornym, wedle którego w roku 1251 Szymonowi Stockowi ukazała się Maryja. Matka Boska wręczyła mu szkaplerz (wierzchnie nakrycie habitu) i wraz z nim obietnicę zbawienia dla każdego jego nosiciela, który gorliwie odda się modlitwie [4]. Z czasem przy klasztorach karmelitańskich zaczęło funkcjonować Bractwo Świętego Szkaplerza. Atutem tego typu wspólnot było to, iż każdy bez względu na status społeczny i majątkowy, mógł zapisać się do nich. Przynależność do bractw religijnych wiązało się z przywilejami odpustowymi, pochówkiem w krypcie kościelnej, obietnicą wiecznego zbawienia.
Artykuł składa się z więcej niż jednej strony. Poniżej znajdziesz numerację stron.
