Imię Sylwester ma bogatą historię, która obejmuje zarówno postacie historyczne, jak i wpływowe wydarzenia, które na zawsze zapisały się w kartach dziejów. Papież Sylwester I, antypapież Sylwester IV, czy Sylwester Braun, który dokumentował powstanie warszawskie, to tylko niektóre z osób, które nosiły to imię. Poznaj fascynujące sylwetki tych, którzy odcisnęli swoje piętno na historii Kościoła, Polski oraz kultury.
1. Sylwester I, 33. papież
Sylwester I urodził się w 270 roku. Był rzymskim duchownym i biskupem Rzymu od 31 stycznia 314 roku do swojej śmierci w 335 roku. Objawił się jako papież w kluczowym momencie historii Kościoła zachodniego, chociaż niewiele informacji zachowało się o jego życiu.
Podczas swojego pontyfikatu zwołał m.in. sobór w Arles w 314 roku, który potępił sektę donatystyczną, oraz I sobór nicejski w 325 roku, który miał na celu rozwiązanie sporu ariańskiego. Jego pontyfikat zbiegł się z chrztem cesarza Konstantyna I.
Za czasów Sylwestra I wzniesiono wiele ważnych kościołów, w tym Starożytną Bazylikę św. Piotra, Bazylikę Świętego Krzyża w Jerozolimie (Santa Croce in Gerusalemme) oraz Bazylikę Archikatedralną św. Jana na Lateranie. Jego święto obchodzone jest 31 grudnia w Kościele zachodnim oraz 2 stycznia w tradycji wschodniej.
Zapiski dotyczące pontyfikatu Sylwestra I, zawarte w Liber Pontificalis z VII lub VIII wieku, wspominają o darach przekazanych Kościołowi przez cesarza Konstantyna, choć istnieje także przypuszczenie, że Sylwester był synem Rzymianina o imieniu Rufin.
Jego pontyfikat był również związany z budową wielkich kościołów, w tym Bazyliki św. Jana na Lateranie, Bazyliki Świętego Krzyża w Jerozolimie i Starą Bazyliką św. Piotra, a także kilkoma innymi kościołami wzniesionymi nad grobami męczenników.
Jednym z apokryficznych tekstów związanych z Sylwestrem jest Constitutum Silvestri, który przedstawia rzekome wydarzenia z rzymskiego soboru, oparty na legendach o bliskim związku papieża z Konstantynem. Pojawia się także fikcyjna opowieść o cudownym uzdrowieniu cesarza z trądu przez wodę chrzcielną Sylwestra.
Po jego śmierci, postać Sylwestra została przedstawiona w fikcyjnych relacjach, które miały na celu wspieranie papieskiej doktryny supremacji. W tych opowieściach cesarz Konstantyn oddaje cesarską władzę papieżowi i sam staje się jego poddanym. Ta legenda miała duży wpływ na rozwój idei papieskiej władzy.
Papież Sylwester II, współpracownik cesarza Ottona III, wybrał imię Sylwester, wzorując się na papieżu Sylwestrze I.
W zachodniej tradycji liturgicznej, wspomnienie św. Sylwestra przypada na 31 grudnia, co jest również dniem jego pogrzebu w katakumbach Pryscylli. W wielu krajach, zwłaszcza niemieckojęzycznych, jak i w Polsce, dzień ten jest nazywany Sylwestrem, a w Brazylii w São Paulo organizowany jest coroczny bieg długodystansowy o nazwie Saint Silvester Road Race.
Legenda o Konstantynie i Sylwestrze
Konstantyn Wielki znany jest jako pierwszy cesarz chrześcijański. Nieochrzczony cesarz uznał papieża Sylwestra za przeszkodę dla swojej władzy. Imię papieża już dawno zostałoby zapomniane, gdyby nie wydarzyło się to: według legendy cesarz Konstantyn cierpiał na trąd. Można go było wyleczyć tylko kąpiąc się we krwi dzieci.
W noc poprzedzającą śmierć dzieci Piotr i Paweł ukazali się Konstantynowi. Nakazali cesarzowi wezwać papieża. Kiedy cesarz został ochrzczony przez papieża, natychmiast został wyleczony z choroby. W podzięce Konstantyn podarował papieżowi pałac.
Siedząc na koniu i w towarzystwie idącego cesarza, który trzymał lejce, papież i cesarz przybyli do pałacu. I klęcząc, Konstantyn ofiarował papieżowi swoją tiarę. Papież, który został obsypany darami, zyskał też coś dzięki cudownemu uzdrowieniu samego cesarza, kanonizacji. Święto to przypada właśnie na 31 grudnia.
2. Antypapież Sylwester IV
Został wybrany na czwartego antypapieża papieża Paschalisa II w trakcie sporu o inwestyturę. W 1101 roku Teodoryk i Albert, którzy również rościli sobie prawa do papiestwa przeciwko Paschalisowi, zostali uwięzieni, ale rzymska arystokracja wciąż nie uznawała Paschalisa za papieża.
Kiedy Paschalis opuścił Rzym w 1105 roku, szlachta rzymska uznała, że nadszedł moment na wybór nowego papieża. Na papieża wybrano Maginulfa, arcykapłana Zamku Świętego Anioła, który przyjął imię Sylwester IV. Został sakramentowany 18 listopada 1105 roku w bazylice św. Jana na Lateranie w Rzymie.
Gdy Paschalis wrócił do Rzymu następnego dnia, wybuchły poważne zamieszki. Początkowo siły Sylwestra uzyskały przewagę, jednak już w listopadzie 1105 roku sytuacja się zmieniła i Sylwester zmuszony został do ucieczki z Rzymu.
Udał się do Osimo, gdzie znalazł schronienie u hrabiego Guarniera z Ankony. Tymczasem cesarz Henryk V, który pragnął uzyskać od Paschalisa tytuł cesarski i prawo do inwestytury, nie otrzymał zgody.
W wyniku tego Henryk zdobył Paschalisa na początku 1111 roku, uznając pontyfikat Sylwestra w celu wywarcia na nim presji. Po uwięzieniu Paschalis zaczął ustępować żądaniom Henryka. 11 kwietnia 1111 roku Paschalis i Henryk zawarli porozumienie, po czym Henryk wycofał swoje poparcie dla Sylwestra.
Pod naciskiem cesarza, Sylwester IV abdykował 12 lub 13 kwietnia 1111 roku i uznał Paschalisa jako papieża. Resztę życia spędził w Ankonie, pod opieką hrabiego Guarniera. Po abdykacji Sylwestra wydawało się, że schizma dobiegła końca.
Jednak po śmierci Paschalisa 7 lat później, Henryk V nie zaakceptował nominacji Gelazego II na papieża, mianując zamiast niego Maurycego Bourdina (Grzegorza VIII), co ponownie wywołało podział w Kościele i wprowadziło kolejny konflikt o papiestwo.
3. Sylwester z Asyżu – towarzysz św. Franciszka
Pochodził z jednego z szlacheckich rodów Asyżu. Jego ojcem był Rosone di Monaldo, brat Favarone di Monaldo, który był ojcem św. Klary z Asyżu. Sylwester stał się jednym z pierwszych wiernych naśladowców św. Franciszka z Asyżu.
Sylwester przyjął święcenia kapłańskie i został kanonikiem katedry San Rufino w Asyżu. W 1209 roku, po tym jak Franciszek sprzedał mu kilka cegieł, Sylwester zobaczył, jak Franciszek, który wyrzekł się rodziny, starał się przywrócić świetność zrujnowanym kaplicom wiejskim wokół Asyżu. Sylwester dostrzegł go również, kiedy ten rozdawał swój majątek ubogim, a później, w wyniku chciwości, domagał się od niego sprawiedliwego odszkodowania za cegły, które wcześniej sprzedał.
Wkrótce jednak zaczął żałować swojego zachowania i porzucił swoje stanowisko, aby dołączyć do Franciszka, stając się pierwszym księdzem w pierwotnym bractwie. Był znany z surowego przestrzegania zasad ubóstwa i kontemplacji.
Wraz z kuzynką Klarą modlił się o oświecenie, by poznać Bożą wolę względem Franciszka. Często towarzyszył mu podczas jego podróży kaznodziejskich. W Arezzo, podczas jednej z jego misji, mieszkańcy miasta twierdzili, że modlitwy i kazania Sylwestra przyniosły miastu pokój, które do tej pory było pogrążone w nienawiści i przemocy.
Św. Bonawentura wspomina o wizjach, jakie Sylwester miał na temat Franciszka. Sylwester zmarł w 1240 roku w Asyżu. Jest jednym z czterech pierwszych towarzyszy Franciszka, którzy zostali pochowani w pobliżu jego grobu w bazylice św. Franciszka w Asyżu. Proces kanonizacyjny Sylwestra został rozpoczęty przez Braci Mniejszych i został przyjęty przez Stolicę Apostolską do dalszego badania.
4. Sylvester Graham, ojciec wegetarianizmu w USA
Graham urodził się w 1794 roku w Suffield w stanie Connecticut w rodzinie liczącej 17 dzieci. Jego ojciec miał 72 lata, a matka była chora psychicznie. Po śmierci ojca, gdy Graham miał dwa lata, dzieciństwo spędził w domach różnych krewnych. Jeden z nich prowadził tawernę, gdzie Graham pracował, a jego doświadczenie z alkoholem sprawiło, że przez całe życie unikał picia.
Często chorował, opuszczał lekcje i pracował jako parobek, sprzątacz i nauczyciel. W wieku 20 lat zaczął uczęszczać do Amherst Academy, by zostać pastorem, lecz z powodu wyśmiewanego stylu bycia przerwał naukę. Po przeżyciu załamania nerwowego przeniósł się do Little Compton w Rhode Island, gdzie poznał Sarę Earl, którą poślubił. Dzięki jej opiece powrócił do zdrowia. Studiował teologię, a w 1828 roku rozpoczął pracę jako wędrowny kaznodzieja w kościele prezbiteriańskim w Bound Brook w New Jersey.
W 1830 roku Graham przyjął posadę w Filadelfijskim Towarzystwie Wstrzemięźliwości, ale po sześciu miesiącach zrezygnował, aby skupić się na propagowaniu zdrowego stylu życia. Jego nawrócenie na wegetarianizm zbiegło się z wybuchem pandemii w Europie w latach 1829-1837, która wywołała wśród Amerykanów strach, że dotrze również do Stanów Zjednoczonych.
Wówczas dominującą opinią medyczną było przekonanie, że najlepszym sposobem ochrony przed chorobą było spożywanie dużych ilości mięsa, picie wina porto i unikanie warzyw. W tym czasie szerzyła się również wiara, że epidemia była karą od Boga.
Wpływ Towarzystwa Wstrzemięźliwości
Filadelfijskie Towarzystwo Wstrzemięźliwości nie było organizowane przez duchownych, jak większość podobnych towarzystw, lecz przez lekarzy zajmujących się zdrowotnymi konsekwencjami nadużywania alkoholu. To właśnie w tym miejscu Graham poznał dwóch pionierów amerykańskiego wegetarianizmu: Williama Metcalfe’a i Williama A. Alcotta.
Metcalfe założył w Filadelfii kościół wegetariański, a Alcott pisał obszernie o wegetarianizmie, w tym o pierwszej amerykańskiej książce kucharskiej wegetariańskiej. Graham, ucząc się fizjologii, doszedł do przekonania, że mięso, podobnie jak alkohol, jest impulsem do obżarstwa, które deprawuje zarówno ciało, jak i duszę, a także szkodzi społeczeństwu.
Jego poglądy zaczęły się formować na podstawie książek takich jak Treatise on Physiology autorstwa Broussaisa oraz dzieł Friedricha Accuma na temat fałszowania żywności.
Teologia i dieta Grahama
Sylvester Graham był silnie inspirowany religią i uważał, że ludzie powinni jeść tylko rośliny, tak jak Adam i Ewa w Ogrodzie Edenu. Z tego przekonania wynikała jego teologia, według której jedzenie zwierząt było sprzeczne z naturalnym porządkiem i prowadziło do chorób oraz zarazy.
Twierdził, że to, co jemy, ma bezpośredni wpływ na nasze zdrowie, a życie w zgodzie z naturą i przestrzeganie zasad diety wegetariańskiej jest kluczem do długowieczności i zdrowia. Jego dieta opierała się na chlebie przygotowanym w domu z mąki grubo mielonej, a także unikaniu wszelkich przypraw, „używek” i rygorystycznym stylu życia, który obejmował m.in. twarde łóżka i zimne kąpiele.
Zwalczanie masturbacji
Graham był również przeciwnikiem przyjemności fizycznych, szczególnie seksualnych, które uważał za grzeszne i szkodliwe. W swojej pracy On Self-Pollution z 1834 roku, przekonywał, że masturbacja prowadzi do ślepoty i przedwczesnej śmierci, a jej skutki zdrowotne były szczególnie niebezpieczne dla młodzieży. Jego prace przyczyniły się do wybuchu paniki związanej z tym tematem w Ameryce, zwłaszcza w okresie przedwojennym.
Rozwój grahamizmu
Grahamizm, czyli filozofia stworzona przez Grahama, stała się popularnym ruchem, który obejmował dietę wegetariańską i surowy styl życia. Ludzie zainspirowani jego naukami zaczęli produkować i sprzedawać produkty takie jak mąka graham, chleb graham i krakersy graham.
Mimo że Graham nie wynalazł ani nie wspierał żadnego z tych produktów, jego nazwisko stało się synonimem zdrowego stylu życia. Zyskał wielu zwolenników, a jego idee miały wpływ na innych ważnych amerykańskich reformatorów zdrowia, takich jak Horace Greeley i John Harvey Kellogg.
Grahamizm rozwijał się przez całą pierwszą połowę XIX wieku. W latach 30. XIX wieku założono organizację „grahamitów”, którzy przestrzegali diety wegetariańskiej i zasad zdrowego stylu życia, takich jak zimne kąpiele i twarde materace.
W 1837 roku, z inicjatywy Grahama, powstało Amerykańskie Towarzystwo Fizjologiczne, które promowało zasady grahamizmu i wegetarianizmu. Towarzystwo to stało się jednym z pierwszych stowarzyszeń zajmujących się higieną naturalną i zostało uznane za pierwszą amerykańską organizację propagującą zdrowie oparte na diecie roślinnej.
Śmierć Grahama i jego dziedzictwo
Graham zmarł w wieku 57 lat w Northampton, Massachusetts, po komplikacjach związanych z lewatywą z opium, zalecaną przez lekarza. Jego śmierć była przedmiotem spekulacji i krytyki, a niektórzy sugerowali, że przyczyną były jego własne odstępstwa od diety roślinnej. Mimo to, jego przesłanie na temat zdrowia, diety wegetariańskiej i higieny naturalnej przetrwało i miało wpływ na późniejsze pokolenia, w tym na rozwój ruchów wegetariańskich w Stanach Zjednoczonych.
W historiografii związanej z jedzeniem, Graham jest uznawany za jednego z pierwszych amerykańskich pionierów zdrowego żywienia, a jego wpływ jest dostrzegany dzisiaj.
5. Sylwester Braun, polski fotograf, który dokumentował powstanie warszawskie
Sylwester Braun „Kris” urodził się 1 stycznia 1909 roku w Warszawie. Był polskim geodetą i fotografem, który zasłynął jako fotoreporter Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej. Jego zdjęcia dokumentujące przebieg powstania warszawskiego, szczególnie na terenach Śródmieścia, Woli, Powiśla i Czerniakowa, stały się jednym z najważniejszych świadectw tamtych wydarzeń.
Braun był synem Andrzeja i Rozalii z Chabalewskich. Ukończył Wydział Geodezji Politechniki Warszawskiej i pracował w Biurze Planowania Miasta. Był również żołnierzem Organizacji Wojskowej „Wilki” oraz ZWZ–AK. W trakcie okupacji niemieckiej zajmował się fotografią teatralną i portretową, a podczas powstania warszawskiego zaczął dokumentować wydarzenia jako Polowy Sprawozdawca Wojskowy (PSW).
Do Referatu Fotograficznego dołączył już w pierwszych dniach powstania. Mimo że nie przeszedł specjalnego szkolenia jako fotoreporter wojenny, jego prace, głównie z okresu powstania warszawskiego, zyskały uznanie.
Z jego około 3000 wykonanych zdjęć zachowało się około 1540. Braun posiadał własną pracownię i laboratorium fotograficzne w swoim mieszkaniu przy ul. Kopernika 28. Część zdjęć wykonanych przez niego i jego asystentkę, Bertę Weissberger, została przypisana do niego jako do wyłącznego autora. Weissberger, ukrywająca się w Warszawie pod fałszywym nazwiskiem Krystyna Żółkoś, pomagała przy realizacji części z tych fotografii.
Fotografie Brauna charakteryzowały się tym, że były robione w seriach, tworząc spójne mikroreportaże, które opowiadały historię powstania, ukazując dramatyczne losy miasta za pomocą prostych środków. Wszystkie zdjęcia zostały zrobione aparatem Leicą na filmach małoobrazkowych Agfy.
Po kapitulacji powstania, 6 października, Braun i Weissberger, udając małżeństwo, opuścili Warszawę. Po drodze uciekli z transportu do obozu jenieckiego w Spellen, a następnie dotarli do Katowic. W styczniu 1945 roku powrócili do stolicy, aby odzyskać ukryte negatywy.
Po wojnie prowadzili zakład fotograficzny „Betty” w Sopocie, a w czerwcu 1946 roku wraz z matką Berty, Iloną, wyjechali do Szwecji. W 1958 roku Braun, już z nową żoną Joanną Larsson (byłą więźniarką obozu w Ravensbrück), przeniósł się do Stanów Zjednoczonych.
W 1981 roku przekazał archiwum swoich powstańczych negatywów Muzeum Warszawy. W kolejnych latach ofiarował muzeum również negatywy z lat 1945, 1981–1988 oraz 1991–1994.
Zmarł 9 lutego 1996 roku i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 27, rząd 6, grób 1). Braun był odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (26 lipca 1994) za swoje wybitne zasługi w walce o niepodległość Polski oraz działalność w polonijnych i kombatanckich kręgach.
Imię Sylwester
Sylwester to męskie imię pochodzenia łacińskiego, wywodzące się od słowa silvestris, które oznacza żyjący w lesie lub dziki. Imię to pojawiło się w Polsce już w 1220 roku. W przeszłości sądzono, że imię Lasota było odpowiednikiem znaczeniowym Sylwestra, jednak Lasota występuje w dokumentach polskich wcześniej i było nadawane częściej. Imię Sylwester związane jest z dziesięcioma świętymi, którzy byli jego patronami.
W Polsce imię to występuje w wielu staropolskich formach i zdrobnieniach, takich jak Fester, Syc, Syc(z)ek, Syc(z)ko, Sych, Sychno, Sychta, Sysz, Syszek, Syszka, a także Syszko. Formy rozpoczynające się na „Sy-” mogą być również pochodnymi innych imion, jak Sykstus czy Sylwan.
Na koniec 2012 roku w Polsce było zarejestrowanych 57 373 mężczyzn o imieniu Sylwester, z czego 3897 urodziło się 31 grudnia. Najwięcej osób noszących to imię mieszkało w województwach mazowieckim, łódzkim i śląskim, natomiast najmniej w opolskim, lubuskim i podlaskim.
W 2012 roku najstarszy Sylwester miał 104 lata i mieszkał w województwie opolskim. W latach 2008–2012 liczba nowo nadanych imion Sylwester malała, spadając z 133 w 2008 roku do 73 w 2012 roku.
