W Bytomiu na ścianie jednego z budynków powstał mural upamiętniający Bitwę Warszawską. W najbliższym czasie w pobliżu ma pojawić się także tablica poświęcona bitwie, a zarazem przybliżająca udział i znaczenie 1 Pułku Strzelców Bytomskich w walkach o Przedmoście Warszawskie.
Mural przedstawia podobiznę Marszałka Piłsudskiego wraz z sylwetkami walczących żołnierzy. W górnej części widoczny jest napis „Bitwa Warszawska 1920-2020 – za wolność”. Malowidło powstało na jednej ze ścian szczytowych budynku przy ul. Strzelców Bytomskich 9.
Zgodnie z informacjami przekazanymi przez Agnieszkę Sikorę ze Stowarzyszenia Jarmark Kultury, które zainicjowało przedsięwzięcie – „Celem projektu, którego autorem i wykonawcą był Piotr Graf,
a pomysłodawcą nasze Stowarzyszenie, było podtrzymanie pamięci o tym ważnym wydarzeniu historycznym, uwzględniając przy tym niezwykłą historię Strzelców Bytomskich, która wśród wielu bytomian pozostaje nieznana”.
Bytomianie brali czynny udział w walkach w czasie Bitwy Warszawskiej. Wcześniej jednak, bo 10 marca 1920 r. jednostka została przemianowana na 167 pułk piechoty na mocy rozkazu Ministerstwa Spraw Wojskowych. W sierpniu 1920 r. 167 pułk piechoty otrzymał zadanie obrony przyczółków Zegrze i Dębe nad Narwią. Strzelcy stanęli naprzeciw III Armii Sowieckiej Władysława Łazarkiewicza. Wykazali się poświęceniem, doświadczeniem i wolą walki. Zatrzymując wroga zadali mu dotkliwe straty. Jak podaje Urząd Miasta Bytom: Wchodząca w skład III Armii – 56 Dywizja Sowiecka w czasie walk z Pułkiem Bytomskim odniosła straty liczące ponad 300 poległych i ciężko rannych. Tak poważne straty zmusiły ją do odwrotu z zajmowanych stanowisk, co natychmiast wykorzystała 5 Armia Polska, rozpoczynając kontratak na Nasielsk.
W trakcie walk pod Dębnem Bytomianie zatrzymali wojska bolszewickie uniemożliwiając im przełamanie frontu oraz zamknięcie w okrążeniu polskich oddziałów znajdujących się pod Radzyminem. Pozwoliło to pozostającym w odwodzie jednostkom 1 i 5 Armii Polskiej na wyprowadzenie kontruderzenia, w wyniku którego wrogie wojska zostały odrzucone z rejonu Przedmościa Warszawskiego. W dalszym etapie walk 167 pułku piechoty podjął pościg za sowieckimi oddziałami w kierunku Pułtuska i Ostrowa przyczyniając się do zajęcia obu miast.
Walki w okolicach Ostrowa i Pułtuska były ostatnimi jaki Bytomianie stoczyli podczas wojny polsko-bolszewickiej. Po jej zakończeniu 167 pułk piechoty przeniesiono do Wielkopolski, gdzie część jego żołnierzy w 1921 r. uczestniczyła w III powstaniu śląskim.
Na wspomnienie zasługuje również fakt, że w szeregach jednostki przed II wojną światową służyło wielu wybitnych oficerów Wojska Polskiego: gen. Leopold Okulicki, gen. Stanisław Sosabowski, płk. Wacław Klaczyński – dowódca Obszaru Warownego Śląsk od sierpnia 1939 r., gen. Władysław Langer – dowódca obrony Lwowa podczas wojny w 1939 r. oraz Jan Kiepura – ochotnik i zarazem jeden z najwybitniejszych polskich tenorów.
Mural powstał przy współfinansowaniu Ministerstwa Obrony Narodowej w ramach programu: „1920 – polskie zwycięstwo dla wolności Europy. Wspólnie świętujmy stulecie Bitwy Warszawskiej”.
Źródła: dzieje.pl, bytom.pl
Fot. Archiwum UM Bytom – Grzegorz Goik
Marcin Marszałek
