T.Bereza, M. Bukała, M. Kalisz Wincenty Witos 1874-1945
Wincenty Witos, człowiek zaledwie z kilkoma klasami szkoły powszechnej zdołał stać się jednym z najsłynniejszych Polaków. To właśnie on był jednym z ojców założycieli odrodzonego kraju. To także on w chwili wielkiej próby stanął na czele rządu. Zawsze walczył o dobro rolników, chłopów i polskiej wsi. Pomimo przeciwności losu, jakich doświadczył nigdy nie przestał wierzyć w siłę Polski i Polaków. Tak było do ostatniej chwil jego życia.O tym wszystkim przeczytaj w najnowszej biografii wyd. IPN – „Wincenty Witos 1874-1945”.
Bardzo lubię te momenty, w których jako czytelnik i recenzent doznaje miłego zaskoczenia. Podobnie było i tym razem. Spodziewałem się bowiem książkowego wydania biografii premiera z Wierzchosławic, a otrzymałem pięknie wydany i bogaty w ilustracje oraz treść album o słusznych rozmiarach. Jego wartość jest tym większa, że zawiera w sobie również specjalne listy Prezydenta RP, a także Prezesa IPN. Dobitnie świadczy to o tym, jak bardzo czekaliśmy na publikację tego typu. Ze swojej strony także muszę przyznać, że publikacja świetnie wypełnia pewną lukę, gdyż wydaje mi się, że współcześnie postać Witosa jest nieco marginalizowana, a przypominana jedynie z okazji wielkich rocznic czy świąt. Bardzo dobrze więc, że twórcy zauważyli ten problem, chcąc mu jednocześnie zaradzić. Efekt jest naprawdę powalający!
Wincenty Witos 1874-1945”
Jak na biografię przystało jest ona podzielona wewnętrznie na trzy etapy – rodzinę i młodość, wielowymiarową działalność polityczną oraz schyłek życia. Każdy z tych odcinków opracował inny ze Współautorów. Żadna z nich nie jest jednak gorsza od pozostałych. Twórcy wzajemnie się uzupełniają, nie wchodząc sobie przy tym w kompetencje. Wszystkie części stoją na wysokim poziomie zarówno treściowym, jak i ilustracyjnym. Fotografie – w tym także i te współczesne doskonale komponują się z treścią. Wiele z nich jest barwnych i „wpada w oko”. Odnosząc się do samego meritum, a więc przedstawienia bilansu życia i dokonań Wincentego Witosa – rzadko czyta się coś tak pełnowartościowego. Poszczególne etapy życia polityka są nie tylko przedstawione w naturalny, naukowy i historyczny sposób, ale także okraszone celnym komentarzem.
I to właśnie na niego chciałbym zwrócić szczególną uwagę. Widać, że Autorzy przeanalizowali wiele źródeł oraz materiałów, ale przede wszystkim da się dostrzec, że postać prezesa PSL ich fascynuje i motywuje do działania. Ta książka żadnym sposobem nie jest dziełem przypadku, lecz efektem pasji i wieloletnich badań. Wyłania się z niej postać polityka zdecydowanego, posiadającego jasne przekonania i cele, ale przy tym zdolnego do koncyliacji i wywarzony w opiniach. Ponadto przedstawia życiorys bohatera na tle zmieniających się realiów światowych, europejskich i krajowych. Bardzo dobrą „robotę” czynią także fragmenty osobistych wspomnień Witosa. Dzięki niemu jego biografia nie jest pisana, gdzieś obok niego, ale w związku z nim.
Jest ona tym pełniejsza, że przeprowadza czytelnika bardzo płynnie przez zawirowania końca epoki zaborów, początków niepodległości, rządy sanacyjne, II wojnę światową oraz początki komunizmu. W każdej z tych czasoprzestrzeni Witos odegrał jakąś rolę, będąc widocznym na arenie zdarzeń. Na przestrzeni tych wszystkich lat trudno sobie przecież wyobrazić politykę nad Wisłą bez właśnie tego posła bez krawata. Byłoby więc nonsensem pomijanie całego tła faktograficznego, choć tutaj zaprezentowanego w dobrym, sycącym skrócie.
„Wincenty Witos” charakteryzuje się jeszcze jedną bardzo istotną, ale i zauważalną kwestią. Niemal w zupełności jest bezstronna i zdystansowana. Jest to o tyle ważne, że w przypadku biograficznych odniesień do tak popularnych i ważnych postaci można popaść w jedną z dwóch skrajności i albo przesadnie schlebiać, albo zanadto ganić. Wynika to przede wszystkim z osobistych upodobań pisarzy, którzy właśnie przez to nie są w stanie bezemocjonalnie analizować faktów. Tej książce udało się tego uniknąć.
Nie sposób nie pochwalić niezwykle eleganckiej, ale przy tym barwnej szaty graficznej. Duże kolorowe strony o kontrastowych kolorach, z czarną wyraźną czcionką. Do tego wyraźne podpisane fotografie, nie więcej niż jedna lub dwie na stronę. To naprawdę rzadkość, ale w tej książce fotografie są mocno wyeksponowane. Zdarza się to najczęściej w wydawnictwach pamiątkowych. Tu jednak mamy bardzo udany wyjątek od reguły. Niestety książka jest dość ciężka i nieporęczna, co może być lekko niepraktyczne, ale to nic nie szkodzi.
Podsumowanie
Po analizie całości treści odnoszę wrażenie, że pomimo naprawdę rzetelnej biografistyki, której niczego od strony warsztatowej nie brakuje. „Wincenty Witos” spełnia raczej rolę popularyzatorską, ale w dobrym tego słowa znaczeniu. Sam przyznam szczerze, że w odniesieniu akurat do tego polityka mam zawsze jakieś mieszane uczucia, zwłaszcza w odniesieniu do przewrotu majowego. W tym wydaniu jednak wzbudził moją sympatię.
Serdecznie polecam Państwu album-biografię „Wincenty Witos 1874-1945”. Jest to niezwykle wartościowa i ciekawa publikacja, wydana z niezwykłą wręcz dbałością o detale. Ze swojej strony powiem, że oczekuję na kolejne tego rodzaju wydawnictwa o innych politykach międzywojennej sceny politycznej w Polsce. Tego rodzaju cykl na pewno okazałby się bardzo udanym przedsięwzięciem.
Wydawnictwo: Instytut Pamięci Narodowej
Ocena recenzenta: 6/6
