ZSRR za Chruszczowa

5 III 1953r. był momentem przełomowym w historii ZSRR. Wtedy to, jak podaje oficjalny komunikat KC KPZR i Rady Ministrów ZSRR umiera „wielki” wódz tego państwa, którym był Józef Stalin.[1] Po śmierci Stalina jego główni współpracownicy stanęli przed ogromnym problemem, jakim było wyznaczenie następcy, wprowadzenie pewnych zmian gospodarczych, z jednoczesnym zachowaniem ciągłości systemu i znalezieniem równowagi w państwie, o co było trudno, zwłaszcza gdy weźmiemy pod uwagę aspiracje poszczególnych polityków.[2]

Zaraz po śmierci dyktatora pierwszy do działania przeszedł Beria, który natychmiast wyjechał do Łubianki, by przejąć władzę nad MGB. Niedługo potem na Kremlu zebrali się członkowie Biura Politycznego, kierownictwa Rady Ministrów i kilku członków Prezydium Rady Najwyższej by rozwiązać dotychczasowe prezydium KC. W wyniku nowych wyborów nowym Przewodniczącym Rady Ministrów przy pomocy Berii, został Malenkow, który zachował również funkcję sekretarza KC. Nowym szefem, tym razem połączonych MGB i MWD został Beria. Na stanowisko ministra obrony powołano Bułganina, a jego zastępcą został Żukow. Ministerstwo spraw zagranicznych pozostało w rękach Mołotowa, który wraz Bułganinem, Kaganowiczem, Berią i Mikojanem został także zastępcą Malenkowa, tworząc razem Prezydium Rady Ministrów. Jeśli chodzi o dalsze urzędy, przewodniczącym Rady Najwyższej został Woroszyłow, natomiast Mikołaj Szwernik został przewodniczącym Centralnej Rady Związków Zawodowych. Ostatni z bliskich współpracowników Stalina, a mianowicie Chruszczow, nie otrzymał żadnego stanowiska ministerialnego stając nieformalnie na czele Sekretariatu KC i całego aparatu partyjnego.

Wydawało by się iż Chruszczow, który stał na czele aparatu partyjnego i miał poparcie takich osobistości jak Bułganin i Żukow ma największą władzę w państwie, jednak to Beria we współpracy z Malenkowem stanowili najbardziej wpływowy duet w ówczesnej sytuacji. Warto pamiętać, iż Beria w tym czasie kontrolował cały aparat bezpieczeństwa i był najbliższym współpracownikiem Stalina. Jednak w chwili, gdy zaczął on wyższe stanowiska w aparacie bezpieczeństwa obsadzać zaufanymi ludźmi, wzbudziło to obawy pozostałych członków rządu, czego rezultatem jest szybkie odwołanie Malenkowa z funkcji sekretarza KC, którą obdarowano właśnie Chruszczowa, którego pozycja znowu wzrosła.[3] Wielu bowiem członków partii nie widziało w nim zagrożenia uważając go za: „grubasa o pospolitej chłopskiej twarzy, z dwiema brodawkami, potężnej łysinie i odstających uszach”.[4]

Beria chcąc utrzymać swą dominację już od początków swej władzy chciał wprowadzić łagodniejszą politykę w stosunku do społeczeństwa, co jednak nie podobało się samemu Chruszczowowi i innym członkom partii, którzy uważali, iż tego typu działania jak choćby amnestia dla „lekarzy-szkodników” z 4.IV i potępienie metod śledczych MGB przysparza mu zbyt wielu zwolenników. Chruszczow chcąc ratować swoją sytuacje postanowił przejść do ofensywy, ryzykując spotkanie z Malenkowem (który był długoletnim przyjacielem Berii), podczas którego przekonał go o zagrożeniu, jakie stanowi szef bezpieczeństwa dla innych członków partii, stwierdzając jednocześnie, iż aresztowanie Berii nastąpi 26.VI.1953r. podczas najbliższego posiedzenia Prezydium KC KPZR, co faktycznie miało miejsce i było doskonale opracowaną akcją i świetną grą aktorską samego Chruszczowa. Po aresztowaniu Berii został on najprawdopodobniej uwięziony, a następnie po procesie mającym miejsce w dniach 18-23 XII.1953 r. rozstrzelany, chodź istnieją przesłanki, świadczące o tym, iż Berię pozbawiono życia zaraz po aresztowaniu, a jego oprawcą miał być sam Chruszczow! Tak czy inaczej śmierć Berii rozpoczęła nowy etap rządów w ZSRR, nazywany drugim triumwiratem, w skład którego wchodził Malenkow, Chruszczow i Bułganin. W rezultacie 7. IX. 1953 r. Chruszczow został wybrany na pierwszego sekretarza Komitetu Centralnego, likwidując stopniowo resztę opozycji, czego dowodem jest pozbycie się Malenkowa, którego oskarżono o czystki w Leningradzie, jak również zły stan rolnictwa, w rezultacie czego ten zrzekł się stanowiska szefa rządu, na czele którego stanął Bułganin, zaś na czele obrony narodowej Żukow, którzy jak dobrze wiemy byli stronnikami Chruszczowa, a miało to miejsce 8.II.1954r.[5] Pozbycie się Malenkowa wzmocniło pozycję Chruszczowa, jednak nie uczyniło go dyktatorem, gdyż nadal istniała duża opozycja w stosunku do jego rządów. Dowodem tego jest zebranie Prezydium KC z 1957 r., kiedy to Malenkow wraz z Mołotowem, zarzucili Chruszczowowi woluntaryzm w kwestiach ekonomicznych i zbyt ostrą krytykę względem rządów Stalina, co podburzało obraz dawnego wodza ZSRR. Jednak Chruszczow stanowczo odrzucił te oskarżenia, i przy poparciu Żukowa, który stworzył most powietrzny pomiędzy Leningradem i Moskwą ściągając stronników Nikity zwołał posiedzenie plenarne KC w dniach 22-29. VI. 1957 r., podczas którego większość opowiedziała się po stronie Chruszczowa, potępiając oskarżenia Malenkowa i Mołotowa, którzy wraz z Kaganowiczem i Szepiłowem zostali usunięci z Prezydium KC, jednocześnie rozszerzając Prezydium KC do 15 członków, wśród których znaleźli się sami zwolennicy Chruszczowa. Po tych wydarzeniach doszło również do pozbawienia urzędu Żukowa, którego zastąpił bardziej zaufany człowiek Nikity, a mianowicie Rodion Malinowski, podobnie postąpiono z szefem powstałego w 1954r. KGB Iwanem Sierowem, który ze względu na dawne przestępstwa został zastąpiony przez Aleksandra Szelapina. Ostatnim aktem świadczącym o przejęciu władzy przez Chruszczowa były z kolei wydarzenia mające miejsce 27.III.1958r., kiedy to pozbawiono urzędu Bułganina, któremu zarzucono współpracę z opozycją, a jego następcą został sam Chruszczow pełniąc jednocześnie funkcję sekretarza partii i premiera rządu, tym samym zdobywając pełnię władzy.[6]