„To, co najbardziej mnie dziwi jako historyka, to dlaczego epidemia zmieniła tak niewiele? Dlaczego dżuma, kataklizm na taką skalę, zmienia tak niewiele w strukturze społecznej, w wyobraźni, w sposobie myślenia, działania, wyznawania wiary?” pyta historyk Patrick Boucheron analizując „czarną śmierć”, która zabrała ze sobą 1/3 populacji średniowiecznej Europy.