6 lipca 1685 roku Jakub II Stuart stłumił bunt Mommonth’a

Tego dnia 1685 roku król Jakub II Stuart stłumił bunt Mommonth’a będący próba jego obalenia

Bunt Monmouth’a był próbą obalenia Jakuba II przez Jamesa Scotta, 1. księcia Monmouth, nieślubnego syna Karola II Stuarta. Podczas „Kryzysu wykluczenia”, czyli próby wykluczenia katolickiego księcia Yorku (Jakuba II) z praw do tronu przez parlamentarzystów Wigów, wielu miało nadzieję, że Karol II zalegalizuje swojego nieślubnego syna Monmouth’a.

Jednak Karol II odmówił politykom, dając tym samym do zrozumienia, że chce aby jego młodszy katolicki brat został następcą. Jego śmierć w lutym 1685 r. ostatecznie przypieczętowała tę decyzję. Gdy katolicki Jakub II objął tron wielu angielskich protestantów zaczęło spiskować przeciw niemu z Monmouthem, któremu obiecano wiele w zamian za inwazję z Holandii, w której rezydował.

Przeciw królowi miała powstać szkocka armia z Argyll, a Londyn miał dołączyć z 10 000 ludzi. Wielu osobistych przyjaciół Monmouth’a służących w armii, takich jak John Churchill, miało dołączyć do nadchodzącej rebelii. Monmouth nie zwlekał i w maju 1685 roku zebrał:

  • 382 ludzi,
  • 1500 muszkietów,
  • 4 lekkie działka polowe,
  • 3 małe statki,

i wypłynął w kierunku południowo-zachodniej Anglii, regionu silnie protestanckiego. 11 czerwca książę wylądował w Dorset. Nie posiadał on żadnego zagranicznego wsparcia ale ufał swoim siłom i stronnikom.

13 czerwca król Jakub II dowiedział się o wybuchu rebelii i zaczął przygotowania aby ją stłumić. Parlament pozostał lojalny obranemu władcy i ogłosił banicję 1. księcia Monmouth, dodatkowo uchwalając fundusze dla króla aby ten mógł rozprawić się z buntownikiem. Nie wszyscy prominentni protestanci poparli powstanie przeciwko katolickiemu królowi.

Holenderski Wilhelm III Orański, o którego pomoc bezskutecznie zabiegał Monmouth a będący jego ciotecznym bratem, zaoferował wysłanie wojska, by pomóc w zdławieniu rebelii. Nawet większość Wigów nie chciała ryzykować życia i majątku dla kogoś, kto nie miał żadnych praw do tronu.

Z Lyme Regis Monmouth wydał manifest potępiający Jakuba II, obwiniając go za Wielki Pożar Londynu i śmierć własnego brata. Jego armia rosła bardzo powoli osiągając około 5000 ludzi. Przyłączali się głownie niewykwalifikowani w rzemiośle wojennym ludzie. Między innymi przyciśnięci recesją gospodarczą drobni rolnicy i górnicy widząc szansę na poprawę swojego losu.

Bunt Monmouth’a

Tak stan rzeczy powodował, iż armia nie miała wielkiej siły, co udowodniły nieudane próby zdobycia Bristolu, a następnie Bath. 5 lipca po miesiącu marszu, Monmouth stanął pod Bridgwater i potrzebował zwycięstwa, by pokazać, że jest w stanie osiągnąć sukces zwłaszcza, że dwa tygodnie wcześniej rebelia Argylla w Szkocji zakończyła się niepowodzeniem, a miała być znaczącym wsparciem jego działań.

Aby osiągnąć sukces Monmouth zdecydował się na nocny atak z zaskoczenia, którego celem było schwytanie oficerów i artylerii armii królewskiej obozującej w oddalonym o trzy mile Westonzoyland (Sedgemoor). Monmouth zakładał, że obóz był nieufortyfikowany, a wielu królewskich żołnierzy będzie pijanych, co pozwoli mu przeprowadzić atak z zaskoczenia.

Jednak plany spaliły na panewce.

Przed pierwszą w nocy armia królewska została zaalarmowana o „ataku z zaskoczenia”. Było już jednak za późno na odwrót, więc Monmouth został zmuszony do walki na niekorzystnym terenie. Gdy królewska artyleria skończyła ostrzał, około godziny 4 rano dowódca Jakuba II, Louis de Duras, 2. hrabia Feversham przypuścił atak na czele królewskiej kawalerii.

Natarcie zepchnęło z pola jazdę Monmouth’a, zadając mu tym samym ostateczną klęskę. Do świtu zginęło 1000 rebeliantów gdzie rojalistów zaledwie 80. Monmouthowi udało się uciec, jednak nie długo cieszył się wolnością, gdyż 2 dni później 8 lipca został schwytany w New Forest. Monmouth został przewieziony do Londynu i stanął przed sądem oskarżony o zdradę.

Mimo błagania o łaskę, król Jakub nie okazał miłosierdzia i skazał go na śmierć. Wyrok został wykonany 15 lipca. Procesy buntowników, znane jako „Krwawe Rozstrzygnięcia”, które miały miejsce w sierpniu 1685 roku, doprowadziły do egzekucji 144 rebeliantów i deportacji 800 do Indii Zachodnich, tym samym lekko podkopując swój wizerunek wśród poddanych.

Jego kolejne działania mające na celu faworyzowanie katolików jeszcze bardziej pogłębiały do niego niechęć. Dlatego też w niespełna 3 lata później wybuchł kolejny bunt przeciw niemu tym razem zorganizowany przez Wilhelma Orańskiego. Tym razem rebelia zakończyła się sukcesem i wygnaniem Jakuba II, który schronił się we Francji, z której jeszcze bezskutecznie próbował odzyskać tron.

One Comment

  1. Andrzej, zatrudnij kogoś, kto Ci poprawi teksty.