Wątki historyczne w serialu Wednesday
Netflixowy serial Wednesday błyskawicznie zyskał na popularności. Już Netflix ogłosił, że będzie drugi sezon – może nawet w tym roku. Jego główną bohaterką jest nastoletnia już córka Rodziny Addamsów – Wednesday Addams. Dlaczego ma tak na imię? W jakich historycznych miejscach kręcono serial? Jakie jeszcze wątki historyczne możemy znaleźć w serialu? Przeczytaj ciekawostki o serialu Wednesday!
W skrócie:
- O czym jest serial Wednesday – informacje i obsada
- Kim jest Wednesday Addams?
- Dlaczego Wednesday ma na imię Wednesday?
- Czy potwór hyde z serialu Wednesday jest postacią mityczną?
- Gdzie kręcono serial Wednesday? Poznaj historię kilku miejsc, które posłużyło za plan filmowy
- Wątek pielgrzymów i osadnictwa w Ameryce w serialu Wednesday
- Słynny taniec Wednesday
- Kto zapomina o historii… kto nie pamięta historii?
Uwaga, tekst zawiera spoilery.
O czym jest serial Wednesday – informacje i obsada
Serial Wednesday w ciągu pierwszych 28 dni od premiery 23 listopada 2022 roku oglądany był na świecie przez 1,237 mld godzin. 1. sezon składa się z 8 odcinków. Otrzymał dwie nominacje do Złotego Globu: najlepszy serial telewizyjny – musical lub komedia i najlepsza aktorka – serial telewizyjny musical lub komedia za rolę odegraną przez Jennę Ortegę. Zagrała ona główną bohaterkę – nastoletnią Wednesday Addams, która zostaje wysłana przez rodziców do Akademii Nevermore i próbuje tam rozwiązać zagadkę potwora.
Połowę odcinków wyreżyserował Tim Burton, który pełni również funkcję producenta wykonawczego. Burton był wcześniej zaangażowany w anulowany film animowany o Rodzinie Addamsów. W październiku 2020 roku poinformowano, że będzie reżyserem serialu telewizyjnego, który później otrzymał zamówienie od Netflix. Zdjęcia do serialu nagrywano w Rumunii od września 2021 do marca 2022 roku.
Czy będzie 2. sezon serialu Wednesday? Już wiemy, że tak. Netflix nie tylko o tym poinformował i wypuścił teaser, lecz także umieścił Wednesday w zapowiedziach na ten rok.
O co chodzi w serialu Wednesday? Wednesday Addams zostaje wydalona ze swojej szkoły, gdyż w obronie brata, Pugsleya, wrzuciła żywe piranie do szkolnego basenu. Jej rodzice, Gomez i Morticia Addams, zapisują ją do swojej dawnej szkoły, Akademii Nevermore. Jest to prywatna szkoła dla wyrzutków w Jerycho w stanie Vermont.
Zimna, pozbawiona emocji osobowość Wednesday i jej buntownicza natura utrudniają jej kontakt z kolegami. Zostaje przydzielona do pokoju ze współlokatorką, która ma zupełnie inny typ osobowości, wilkołaczką Enid. Wednesday odkrywa, że odziedziczyła zdolności matki, które wkrótce pozwalają jej rozwiązać lokalną zagadkę morderstw.
Obsada serialu Wednesday:
- Jenna Ortega jako Wednesday Addams, a także jako Goody Addams,
- Emma Myers jako Enid Sinclair, współlokatorka Wednesday
- Karina Varadi jako młoda Wednesday,
- Gwendoline Christie jako Larissa Weems, dyrektorka Akademii Nevermore,
- Riki Lindhome jako dr Valerie Kinbott, terapeutka z Jerycho,
- Jamie McShane jako Donovan Galpin, szeryf,
- Hunter Doohan jako Tyler Galpin, barista w lokalnej kawiarni w Jerychu i syn szeryfa Galpina,
- Percy Hynes White jako Xavier Thorpe, student Akademii,
- Joy Sunday jako Bianca Barclay, studentka Akademii Nevermore,
- Christina Ricci jako Marilyn Thornhill czy też Laurel Gates, nauczycielka botaniki,
- Moosa Mostafa jako Eugene Otinger, student Akademii Nevermore,
- Isaac Ordonez jako Pugsley Addams, młodszy brat Wednesday,
- Catherine Zeta-Jones jako Morticia Addams,
- Luis Guzmán jako Gomez Addams,
- George Burcea jako Lurch, kamerdyner rodziny Addamsów,
- William Houston jako Joseph Crackstone, ojciec założyciel Jerycho, który zamierza zabić wszystkich wyrzutków.
Kim jest Wednesday Addams?
Wednesday Addams to fikcyjna postać z serii Rodzina Addamsów, którą stworzył amerykański rysownik, Charles Addams. Jest przedstawiona jako chłodne i emocjonalnie powściągliwe dziecko, które jest zafascynowane makabrą. Ma bladą skórę i dwa czarne warkocze. Wednesday zagrało kilka aktorek w różnych filmach i serialach telewizyjnych:
- Lisa Loring w serialu telewizyjnym Rodzina Addamsów (1964),
- Christina Ricci w filmach Rodzina Addamsów (1991) i Rodzina Addamsów 2 (1993),
- Chloë Grace Moretz w filmie animowanym Rodzina Addamsów (2019)
- A teraz, Jenna Ortega w serialu Netflixa Wednesday (2022).
Pierwszy raz Rodzina Addamsów pojawiła się 1938 roku w The New Yorker. Córka Addamsów nie została tam jednak nazwana, podobnie jak reszta członków rodziny. Nazwana Wednesday Adams pojawiła się w serialu z 1964 roku.
Wednesday Addams jest młodą dziewczyną. W oryginalnej serii jest małym dzieckiem, w dwóch oryginalnych filmach i filmach animowanych ma 13 lat, a w serialu Netflix ma 15 lat, choć później kończy 16 lat, oraz ma 18 lat w musicalu Rodzina Addamsów.
Ma obsesję na punkcie śmierci i jest opisywana jako bardzo błyskotliwa, z zamiłowaniem do przeprowadzania dziwnych eksperymentów naukowych. Wednesday przeprowadza większość swoich eksperymentów na swoim bracie Pugsley’u Addamsie dla zabawy lub dla kary. Lubi hodować pająki i badać Trójkąt Bermudzki.
W serialu Netflix Wednesday jest tytułowym bohaterem i bawi się w detektywa. Pisze powieść, interesują ją kryminały. Interesuje się przerażającymi rzeczami i ma pozbawioną emocji naturę, ale okazuje się, że otwiera się w trakcie sezonu. Jej moce, zdolności psychiczne, powodują, że jest w stanie widzieć rzeczy z przeszłości lub przyszłości danej osoby poprzez dotyk i są one zazwyczaj negatywne. To powoduje, że oddala się od wszystkich innych myśląc, że nie może nikomu ufać.
Dlaczego Wednesday ma na imię Wednesday?
W jednym z odcinków, dyrektorka Akademii Nevermor pyta rodziców Wednesday, czy urodziła się w środę, skoro takie otrzymała imię. Morticia Addams odpowiada:
Wednesday’s Child is full of woe
Jest to nawiązanie do popularnej w XIX wieku rymowanki dla dzieci, która swą nazwę zawdzięcza od pierwszych słów piosenki: Monday’s Child:
Monday’s child is fair of face,
Tuesday’s child is full of grace.
Wednesday’s child is full of woe,
Thursday’s child has far to go.
Friday’s child is loving and giving,
Saturday’s child works hard for a living.
And the child born on the Sabbath day
Is bonny and blithe, good and gay.
Piosenka znajduje się w bazie Roud Folk Song Index, która skupia tysiące zarejestrowanych piosenek w języku angielskim z całego świata. Tekst został po raz pierwszy zapisany w Traditions of Devonshire, A. E. Bray’s, tom II, s. 287-288 w 1838 roku.
Tradycja wróżenia według dni urodzenia jest jednak znacznie starsza, pochodzi co najmniej z XVI wieku. Już wtedy istniały różne wersje i tym samym debaty na temat dokładnych atrybutów każdego dnia tygodnia.
W tej wersji środowe dziecko jest pełne nieszczęścia, lecz w Harper’s Weekly z 17 września 1887 roku to dziecko piątkowe jest pełne nieszczęścia. Pechowy piątek może odzwierciedlać tradycyjne przesądy związane z ukrzyżowaniem Jezusa Chrystusa. Wówczas zmieniono również znaczenie sobotnich dzieci: dziecko sobotnie jest „szczęśliwe i mądre”, a nie „szczęśliwe i dobre”.
Ale to nie koniec historii. W 2018 roku The New Yorker opublikował list, z którego wynika, dlaczego Charles Addams wybrał właśnie imię Wednesday dla córki Addamsów. Sam list natomiast dotyczy dużego obrazu autorstwa Addamsa. Joan Blake napisała:
Spotkałam Addamsa w Nowym Jorku ponad pięćdziesiąt lat temu. Mieszkałam w Północnej Karolinie, ale pojechałam do miasta na sprawę sądową dotyczącą opieki nad moimi dziećmi. Zatrzymałam się u mojej współlokatorki z college’u, a ona urządziła duże przyjęcie, w którym uczestniczył Addams. Byłam tak przygnębiony, że siedziałam na kanapie przez cały wieczór. Addams usiadł obok mnie i zapytał, co się stało. Powiedziałem mu. Wziął mnie pod ramię, odprowadził do windy i zabrał do P.J. Clarke’a. Rozśmieszył mnie i powiedział, że Rodzina Addamsów została przerobiona na program telewizyjny i że nie ma imienia dla małej dziewczynki. Powiedziałam: „Wednesday – środowe dziecko jest pełne nieszczęścia”. I środa stała się jej imieniem.
Czy potwór hyde z serialu Wednesday jest postacią mityczną?
Niestety, ale hyde, który pojawia się w fabule serialu Wednesday, nie jest wzorowany na żadnej istocie czy postaci z mitologii, jakiejkolwiek. Jest jednak inspirowany postacią z noweli Roberta Louisa Stevensona z 1886 roku The Strange Case of Dr. Jekyll and Mr. Hyde.
Książka ta opowiada o przystojnym, bogatym i erudycyjnym chemiku, doktorze Henrym Jekyllu, filarze społeczności i żyjącym „świętym”, który leczy najbiedniejszych w wiktoriańskim Londynie i nie pobiera za to żadnego wynagrodzenia. Wkrótce przechodzi na ciemną stronę i staje się bestią. Nazywa siebie Panem Hyde’em, który jest poszukiwany przez władze za nadużycia w mieście.
Gdzie kręcono serial Wednesday? Poznaj historię kilku miejsc, które posłużyły za plan filmowy
Głównym miejscem, w którym rozgrywa się akcja serialu, jest Akademia Nevermore. Na jej lokalizację wybrano zamek, który istnieje naprawdę – zamek Cantacuzino z Busteni w Rumunii. Jest to budowla z początku XIX wieku, o której już pisaliśmy wcześniej i możesz o niej przeczytać TUTAJ.
Scenograf serialu, Mark Scruton, w rozmowie z Gold Derby powiedział:
Przyglądaliśmy się różnym zamkom, pałacom i środowiskom, na których mogliśmy to oprzeć. Skończyło się na Cantacuzino, tym, które widzicie w serialu, ale naprawdę nie zostało go zbyt wiele, gdy skończyliśmy dodawać [efekty], ulepszać i posuwać się z nim do przodu. Korzystaliśmy z tej lokalizacji przez około trzy, cztery dni.
Ale jest jeszcze kilka innych wartych wzmianki miejsc, w których kręcono zdjęcia do serialu Wednesday i mają historyczne znaczenie. Rumunia jest pełna idealnych miejsc, które oddają klimat serialu Wednesday.
1. Uniwersytet Politechniczny w Bukareszcie
Szkoła, z której w pierwszym odcinku zostaje wyrzucona Wednesday za wrzucenie do basenu szkolnego piranii w obronie swojego brata, to tak naprawdę budynek Uniwersytetu Politechnicznego w Bukareszcie. Nieopodal niego znajduje się Bazinul de Înot Dinamo, publiczny basen.
Uniwersytet ma ponad 200-letnią historię. Powstał w 1818 roku i obecnie jest członkiem Europejskiego Stowarzyszenia Edukacji Międzynarodowej (EAIE), Europejskiego Stowarzyszenia Uniwersytetów (EUA), Rady EUA ds. Kształcenia Doktoranckiego, CESAER (rada uniwersytetów nauki i technologii w Europie) oraz Rumuńskiego Sojuszu Uniwersytetów Technicznych (ARUT).
Politechnika w Bukareszcie jest największą uczelnią techniczną w Rumunii. I najstarszą. Założył ją Gheorghe Lazăr. Studiował Sybinie, Cluj i Wiedniu. W latach 1817–1818 starał się przekonać miejscową szlachtę o potrzebie wspierania nowoczesnej szkoły technicznej w Rumunii.
24 marca 1818 roku edyktem książęcym Ioana Caragei została zorganizowana Wyższa Szkoła Techniczna dla Inżynierów Geodezji (Școala Tehnică Superioară pentru Ingineri Hotarnici) w ramach Akademickiej Szkoły Filozofii i Nauk Matematycznych Akademii Książęcej św. Sawy.
W 1867 została przeorganizowana na Szkołę Mostów, Dróg i Kopalń, a w 1881 roku zmieniono nazwę na Narodowa Szkoła Mostów i Dróg. Następnie w 1920 roku stała się Szkołą Politechniczną. W latach 1948–1992 był to Instytut Politechniczny w Bukareszcie, a od 1992 roku nosi dzisiejszą nazwę.
Dodatkowo, jako szkoła w serialu Wednesday, nosi nazwę im. Nancy Reagan, żony prezydenta USA, Ronalda Reagana.
2. Jerycho w Vermoncie, ale nie do końca
Miastem, przy którym znajduje się serialowa Akademia Nevermore, którą jest w rzeczywistości wspomniany zamek Cantacuzino z Busteni, to Jerycho w Vermoncie. Choć w całości powstało w studiu filmowym w mieście Buftea w Rumunii, to naprawdę istnieje takie miasto w tym stanie w USA.
Próba upodobnienia Rumunii do Vermontu była ciekawym wyzwaniem, ale udało nam się znaleźć wiele nowych miejscówek. A w studiu miałem miejsce na tworzenie scenografii, więc świetnie było móc to zrobić. W studiu mieliśmy wystarczająco dużo miejsca, aby zrobić fasady budynków, praktycznie zbudować miasto Jerycho. To tak, jakby plany ożyły, a to wspiera całą atmosferę serialu
– powiedział Tim Burton dla Romania Insider.
Choć serial Wednesday nie był kręcony w Jerycho w Vermoncie w USA, to warto dla ciekawostki przytoczyć kilka informacji o tej małej miejscowości, która liczy sobie tylko około 5 000 mieszkańców. W fabule serialu miasto stworzył w 1625 roku Joseph Crackstone (postać fikcyjna), czyli niedługo po tym, jak pielgrzymi (w rzeczywistości) osiedlili się w Plymouth w stanie Massachusetts.
Nazwa może być myląca – Jerycho to także starożytne miasto, jedno z najstarszych na świecie. Znajduje się w Palestynie i zostało założone w 9 600 roku p.n.e. Jest także wspomniane w Nowym Testamencie, a droga między Jerozolimą a Jerychem jest miejscem przypowieści o miłosiernym Samarytaninie.
Ale w serialu chodzi o Jerycho w stanie Vermont, w hrabstwie Chittenden. I jemu poświęcimy chwilę – choć na świecie jest wiele miejscowości o tej samej nazwie, głównie właśnie w USA. Gubernator Benning Wentworth z New Hampshire przyznał ziemie o powierzchni ok. 24 000 akrów Edwardowi Burlingowi, Thomasowi Chittendenow i ponad 60 innym osadnikom.
Miasto powstało oficjalnie 7 czerwca 1763 roku. Jest z nim także związana historia rodziny Brownów, którzy mieli je założyć w 1774 roku. Wiadomo jednak, że osada i miasto istniały wcześniej.Było początkowo trudne do zasiedlenia ze względu na wciąż trwające walki z Indianami, ale gdy osadnicy zaczęli powracać na te ziemie, ich liczba rosła w szybkim tempie. Tak czy inaczej, w rzeczywistości miasto powstało co najmniej 100 lat później, niż w serialu Wednesday.
W 1791 roku członkowie społeczności zbudowali pierwszy kościół w mieście, który pomógł ufundować Luther Chapin. Wokół tego miejsca powstało centrum Jerycha. W 1825 roku Simeon Bicknell założył Akademię Jerycho. Obszar wokół Jerycha szczycił się licznymi źródłami wodami i strumieniami, umożliwiając budowę kilku młynów, które produkowały mąkę, cydr i ser.
Klimat i gleba dawały doskonałe warunki do uprawy zbóż i traw, wokół było także wiele rodzajów drewna. Postęp zachęcił do budowy większej liczby młynów i w 1882 roku w samym Jerychu było ich siedem. Obejmowały one manufakturę pomp i rur wodnych, kilka młynów do mielenia mąki, manufakturę masła i skrzynek sera oraz dwa tartaki. Hodowano krowy mleczne i owce, uprawiano Obfite uprawy obejmowały indyjską kukurydzę (12 512 buszli rocznie), owies (26 054 buszli rocznie), irlandzkie ziemniaki, a także produkowano wełnę, masło, ser i cukier klonowy.
3. Rezydencja Olgi Greceanu w Dâmboviţa
Rzekomo opuszczony budynek, do którego wchodzi Wednesday w jednym z odcinków badając sprawę morderstw Jerycho, to tak naprawdę rezydencja Olgi Greceanu w Dâmboviţa. Olga była rumuńską pisarką i malarką, która miała polsko-niemieckie korzenie. Była przedstawicielką rumuńskiego neobizantyńskiego stylu. Uważana jest za najwybitniejszą artystkę i badaczkę okresu międzywojennego w Rumunii.
Urodziła się w rodzinie bukaresztańskich intelektualistów o polsko-niemieckich korzeniach 1890 roku. Uczyła się w prywatnych instytucjach w Bukareszcie, a później uczęszczała na studia chemiczne i plastyczne w belgijskim mieście Liège. Gdy wybuchła wojna, wróciła do kraju i wyszła za mąż za Nicolae Greceanu.
Olga zainicjowała pierwsze stowarzyszenie malarek i rzeźbiarzy w Rumunii, a w 1915 roku zorganizował ich pierwszą wystawę w Ateneum Rumuńskim. Po wojnie wróciła do Belgii i skończyła studia. Wystawy jej prac odbywały się w Paryżu czy Nowym Jorku.
Namalowała freski w dwóch salach Pałacu Świętego Synodu, w sali posiedzeń Zielonego Ratusza i Sali Muzealnej w Pałacu Królewskim. Pracujowała nad freskami i mozaikami w Instytucie Architektury, Mogosoaia Railway Station Salon i freskiem w Instytucie Historycznym. Po II wojnie światowej malowała kościoły i malowidła ścienne. Zmarła 16 listopada 1978 roku.
4. Dom Monteoru
Niektóre sceny, jak ta, w której Wednesday schodzi po schodach do Tylera w czarnej sukni, zostały nagrane w Domu Monteoru. To zabytkowy budynek, który znajduje się w Bukareszcie.
Zbudowano go na końcu XIX wieku. W trakcie budowy przejął go Grigore Constantinescu-Monteoru (1831-1898 i podjął jego renowację w latach 1887-1889, czym zajęli się architekci Iona Mincu i Nicolae Cuțarida. Cuțarida odrestaurował wnętrza we francuskim stylu, z boazerią i monumentalną klatką schodową.
Elena Lascăr Catargi, córka Grigore Constantinescu-Monteoru, pod naciskiem sowietów, przekazała im dom. Decyzja ta została anulowana dopiero po 2000 roku przez rumuński wymiar sprawiedliwości. W 1945 roku dom przeszedł w ręce Rumuńskiego Stowarzyszenia na rzecz Zaostrzenia Więzi ze Związkiem Radzieckim, a w 1948 roku został znacjonalizowany.
Od 1952 roku dom służy jako siedziba Związku Pisarzy Rumunii. W 2010 roku Trybunał w Bukareszcie zdecydował, że budynek powinien zostać zwrócony przez Związek Pisarzy spadkobiercy rodziny Monteoru, Ioanie Angelescu i jej matce, Nora-Geta Angelescu Monteoru. W 2013 roku Związek Pisarzy został zobowiązany do opuszczenia budynku.
Nowa właścicielka powiedziała, że chce wyremontować i utrzymać budynek w klimacie kulturalnym. W 2014 roku wewnątrz domu otwarto restaurację z tarasem, a w 2021 roku kręcono w nim zdjęcia do serialu Wedensday.
5. Królewski Dworzec Kolejowy w Sinaia
Stacja kolejowa, która jest widoczna w serialu, to Królewski Dworzec Kolejowy w Sinaia w Rumunii. Zbudowano go w 1913 roku i był zarezerwowany wyłącznie dla rodziny królewskiej.
Na stacji znajduje się tablica pamiątkowa w miejscu, w którym premier Ion Gheorghe Duca został zamordowany przez Żelazną Gwardię (rumuński ruch faszystowski) w 1933 roku. Drugi dworzec powstał w 1939 roku. Został zaprojektowany w stylu neoklasycystycznym, z arkadowym gankiem po obu stronach i zbudowany z rustykalnych bloków kamiennych.
Pierwotnie z herbem Hohenzollernów, pozostał w użyciu jako stacja ceremonialna na uroczystości państwowe. W budynku znajdowała się również zajezdnia, w której mieścił się pociąg królewski. Przed stacją ceremonialną znajduje się duży plac zaprojektowany w celu przeprowadzenia oficjalnych ceremonii powitalnych dla różnych zagranicznych gości i przywódców.
Główna sala ozdobiona jest malowidłem ściennym przedstawiającym polowanie na dzika księcia Basaraba I z Wołoszczyzny. W czasach reżimu komunistycznego przeznaczenie stacji zostało zachowane. Pociąg prezydencki przywiózł tu 6 sierpnia 1975 roku amerykańskiego prezydenta Geralda Forda i prezydenta Rumunii Nicolae Ceaușescu.
Wątek pielgrzymów i osadnictwa w Ameryce w serialu Wednesday
W serialu Wednesday pojawia się także wątek pielgrzymów, a w Jerycho znajduje się nawet Świat Pielgrzyma. Miasto miał założyć w 1625 roku Joseph Crackstone (postać fikcyjna) i informacja ta nie została podana przypadkowo. W fabule serialu kilkukrotnie przewija się motyw osadnictwa w Ameryce. O co właściwie chodzi z tymi Pielgrzymami?
Określenie „pielgrzymów” pojawiło się już w XVII wieku, lecz dopiero w XIX wieku przeszło do powszechnego użycia. Odnosi się do pierwszych angielskich osadników w Ameryce Północnej, tzw. Ojców Pielgrzymów, którzy wsiedli na statek Mayflower, dopłynęli do Ameryki i założyli kolonię Plymouth w dzisiejszym Plymouth w stanie Massachusetts w 1620 roku. Grupę Pielgrzymów stanowili głównie purytanie, którzy nie widzieli nadziei na odbudowę kościoła anglikańskiego. W 1608 roku wynieśli się do tolerancyjnej religijnie Holandii, a stamtąd postanowili wypłynąć do Nowego Świata.
Ponieważ przybyli do Ameryki tuż przed rozpoczęciem zimy, nie mieli odpowiednich warunków do przetrwania. Wielu z nich nie przetrwało, a pozostałym pomogła miejscowa ludność – tubylcy, którzy podzieli się z nimi swoim jedzeniem i nauczyli swoich sposób przetrwania.
Kolejne jesienne zbiory uratowani Pielgrzymi świętowali wraz z 90 rdzennymi Amerykanami Wampanoag. Wydarzenie to jest upamiętniane przez Amerykanów do dziś – jako Święto Dziękczynienia.
Słynny taniec Wednesday
W czwartym odcinku serialu Jenna Ortega pokazała na kruczej imprezie taniec, na punkcie którego fani w mediach społecznościowych oszaleli. Zatańczyła w rytm piosenki Goo Goo Muck zespołu The Cramps z albumu Psychedelic Jungle z 1981 roku. Warto zaznaczyć, że ten sam kawałek leciał też w filmie Teksańska masakra piłą mechaniczną 2 z 1986 roku.
A skąd wziął się taniec? Jenna Ortega sama jest twórca choreografii. Zainspirowała się, jak sama napisała, nagraniami z tańcem gotów z lat 80., a do jakiej piosenki ma go stworzyć, dowiedziała się zaledwie tydzień przed zdjęciami.
Kto zapomina o historii… kto nie pamięta historii?
Kto zapomina o historii, jest skazany na jej powtarzanie – powiedzenie jest tak popularne, że ciężko zliczyć jego wersje. Pada również w serialu Wednesday:
Those who forget history are doomed to repeat it.
Kto właściwie pierwszy raz wypowiedział te słowa? Często są przypisywane Edmundowi Burke’owi, lecz on je przytoczył w Reflections on the Revolution in France w innym kontekście:
People will not look forward to posterity, who never look backward to their ancestors.
Słów znanych i przytaczanych dzisiaj użył tak naprawdę George Santayana, amerykański filozof. Użył ich w książce Life of Reason: The Phases of Human Progress w tomie I z 1905 roku. Parafraza tych słów była wiele razy używana przez innych, w tym m.in. przez Winstona Churchilla.
Źródła:
- How a massive painting by Charles Addams wound up hidden away in a university library, Paul Karasik, The New Yorker [dostęp: 05.01.2023].
- Letters respond to Nicola Twilley’s article on the neuroscience of pain, a mural by Charles Addams, and Nathan Heller’s analysis of universal basic income, The New Yorker [dostęp: 05.01.2023].
- netflix.com
- New on Netflix: Tim Burton’s ‘Wednesday’ series filmed in several locations in Romania, Romana Insider [dostęp: 05.01.2023].
- upb.ro
