Tego dnia 1812 roku Napoleon Bonaparte wydał dekret o utworzeniu polskiego V Korpusu Wielkiej Armii pod dowództwem ks. Józefa Poniatowskiego
Na polach Europy dojrzewały wielkie nadzieje, a marzenie o wolności zdawało się być w zasięgu ręki. W wirze przygotowań do wojny polski V Korpus Wielkiej Armii tchnął nową siłę w serca tych, którzy wierzyli w odrodzenie ojczyzny. Pod francuskimi sztandarami Polacy stanęli do walki, gotowi zapłacić najwyższą cenę za wolność, której nie dane im było jeszcze zaznać.
3 maja 1812 roku, na mocy dekretu Napoleona Bonaparte, powołano do życia V Korpus Wielkiej Armii, znany również jako Korpus Polski. Ta formacja stanowiła największą polską jednostkę wojskową podczas kampanii rosyjskiej 1812 roku, będąc wyrazem dążeń Polaków do odzyskania niepodległości przy boku Cesarstwa Francuskiego.
V Korpus Wielkiej Armii – historia powstania
V Korpus Wielkiej Armii nie był formacją tworzoną od podstaw, lecz jednostką reorganizowaną. Korpus o tym numerze istniał w strukturach Wielkiej Armii już od 1805 roku, a jego pierwszym dowódcą był marszałek Jean Lannes. Na przestrzeni lat 1805-1807 korpusem dowodzili kolejno: marszałek Édouard Mortier, marszałek François Joseph Lefebvre, ponownie marszałek Jean Lannes, generał Anne Jean Marie René Savary oraz marszałek André Masséna.
Dekret Napoleona z 3 maja 1812 roku de facto odtwarzał V Korpus, przekształcając go w formację, której trzon stanowiła Armia Księstwa Warszawskiego. Nominacja księcia Józefa Poniatowskiego na dowódcę korpusu świadczyła o rosnącym znaczeniu polskich sił zbrojnych w planach militarnych Napoleona dotyczących zbliżającej się kampanii rosyjskiej.
Struktura organizacyjna korpusu
Korpus Polski pod dowództwem księcia Józefa Poniatowskiego liczył około 32 000 żołnierzy (według niektórych źródeł nawet 36 000) oraz dysponował około 70 działami. Ta potężna siła militarna została zorganizowana w następujący sposób:
- Dowódca korpusu: książę Józef Poniatowski (po jego ranie od 12 listopada 1812 dowództwo przejął gen. Józef Zajączek)
- Szef sztabu korpusu: gen. Stanisław Fiszer (do czasu śmiertelnego ranienia w bitwie pod Tarutinem)
- Dowódca artylerii korpusu: gen. Jean Pelletier
- Szef wojsk inżynieryjnych: gen. Jean-Baptiste Mallet de Grandville
Łącznie sztab korpusu tworzyło dwóch generałów i 64 oficerów.
V Korpus Wielkiej Armii – struktura dywizji i oddziałów
V Korpus składał się z trzech dywizji piechoty oraz dywizji jazdy:
- 16. Dywizja pod dowództwem gen. Józefa Zajączka (później dowodzona przez gen. Izydora Krasińskiego i Franciszka Paszkowskiego)
- Brygada gen. Stanisława Mielżyńskiego
- Brygada gen. Franciszka Paszkowskiego
- 18. Brygada Jazdy gen. Michała Ignacego Kamieńskiego
- 17. Dywizja pod dowództwem gen. Jana Henryka Dąbrowskiego
- Brygada gen. Edwarda Żółtowskiego
- Brygada gen. Czesława Pakosza
- Brygada Jazdy gen. Tadeusza Tyszkiewicza (1. Pułk Strzelców Konnych i 15. pułk ułanów)
- Dywizja pod dowództwem gen. Ludwika Kamienieckiego
- 18. Brygada gen. Michała Grabowskiego (2. i 8. pułk piechoty)
- Brygada gen. Stanisława Potockiego (12. pułk piechoty)
- 20.Brygada Jazdy gen. Antoniego Pawła Sułkowskiego (5. Pułk Strzelców Konnych i 13. pułk huzarów)
Ponadto w skład korpusu wchodziły:
- Artyleria korpuśna pod dowództwem płk. Górskiego
- Saperzy korpusu
- 16. batalion pociągów
Trzy brygady jazdy utworzyły następnie dywizję jazdy, której dowództwo powierzono gen. Michałowi Ignacemu Kamieńskiemu.
Szlak bojowy V Korpusu w kampanii 1812 roku
V Korpus uczestniczył w operacjach prawego skrzydła Wielkiej Armii podczas inwazji na Rosję. Jego działania obejmowały:
- Zdobycie Grodna w początkowej fazie kampanii
- Pościg za rosyjską 2. Armią księcia Bagrationa, który okazał się źle zorganizowany
- Znaczące straty marszowe, sięgające nawet jednej trzeciej stanów osobowych
- Dotarcie do Dniepru i reorganizacja pod Mohylewem
- Marsz na Smoleńsk w sierpniu 1812 roku
Korpus Polski wyróżniał się na tle innych jednostek Wielkiej Armii swoją zwartością organizacyjną oraz wysokim morale wynikającym z nadziei żołnierzy na odbudowę niepodległej Polski. Niestety, wraz z postępującym odwrotem Wielkiej Armii z Rosji, formacja poniosła ogromne straty i pod koniec 1812 roku praktycznie przestała istnieć jako zorganizowana siła bojowa.
Dekret Napoleona z 3 maja 1812 roku o utworzeniu V Korpusu Wielkiej Armii pod dowództwem księcia Józefa Poniatowskiego stanowił ważny moment w historii polskich wysiłków niepodległościowych podczas epoki napoleońskiej. Korpus Polski, będący największą polską formacją wojskową tamtego okresu, odegrał istotną rolę w kampanii rosyjskiej, choć ostatecznie dzielił tragiczny los całej Wielkiej Armii. Działania V Korpusu i poświęcenie polskich żołnierzy wpisały się na trwałe w tradycję polskiego oręża i stały się jednym z istotnych elementów kształtujących polską tożsamość narodową w XIX wieku.
