Część I: Kształtowanie wojownika Rośnij, rośnij, Władysławie! Głos twój ludy w krąg szanują – i dla sławy twojej prawie sto ci koron wszędy kłują Ivan Gundulić, Osman Bawiący w 1636 roku w Rzeczpospolitej nuncjusz Honoriusz Visconti takimi słowami opisywał Władysława IV Wazę: „Lubo z przyrodzenia jest żywego temperamentu, ma jednak […]
Autor: Jakub Jędrzejski
Wojny i wojskowość w czasach Stefana Batorego cz. 2
Przemiany w wojskowości i wojny z Moskwą. W historiografii utarło się, że Batory dokonał reform wojskowych. Wydaje się jednak, że jest to pewna nadinterpretacja, bowiem przemiany w wojskowości Rzeczpospolitej zachodziły już od czasów ostatnich Jagiellonów. Batory zaimplementował pewne rozwiązania, które miały miejsce już za panowania Zygmunta Augusta. Mitem jest twierdzenie, […]
Geneza folwarku szlacheckiego w Polsce
Patrząc na historię Rzeczpospolitej Obojga Narodów oraz na jej krajobraz nie sposób zwrócić uwagi na folwarki szlacheckie. Tzw. gospodarka folwarczno-pańszczyźniana była ekonomiczną podstawą funkcjonowania szlachty w Rzeczpospolitej. W starszej historiografii utarło się również, że po wschodniej stronie Łaby dominowała tylko i wyłącznie gospodarka folwarczno-pańszczyźniana, natomiast na zachód od tej rzeki […]
Kim był prawdziwy Skrzetuski z „Ogniem i mieczem”?
Jan Skrzetuski, czyli jeden z dwóch najważniejszych bohaterów Ogniem i Mieczem jest jedną z bardziej znanych postaci literackich w Polsce. Sienkiewicz wykreował tego porucznika husarskiego na wzór rycerza idealnego – odważnego i szlachetnego chrześcijanina, który gotów jest się bić za ojczyznę i świętą wiarę rzymską. Bolesław Prus z pewnym przekąsem […]
Dlaczego Sobieski poszedł pod Wiedeń?
Jest to pierwszy z czterech artykułów z serii „Na odsiecz Wiedniowi”. W tym wywodzie przybliżę czytelnikowi co skłoniło Jana III Sobieskiego do udzielenia pomocy stolicy Cesarstwa. Dlaczego wojska koronne znalazły się pod Wiedniem i jak wyglądała skomplikowana sytuacja polityczna z lat 1676-1683. Zagrożenie osmańskie w Europie Środkowo-Wschodniej w II połowie […]
Najazdy tatarskie na Rzeczpospolitą w dobie wojny z Turcją 1683-1699
We wpisie postanowiłem poruszyć kwestię najazdów tatarskich na Rzeczpospolitą w momencie, gdy należała ona do Ligi Świętej. Temat jest o tyle ciekawy, że front podolsko-ukraiński był w wojnie z Ligą dla Osmanów frontem drugorzędnym, a najcięższe walki toczyły się wówczas na Węgrzech – tam też najczęściej walczylli Tatarzy. W tekście […]
„Wstań unieś głowę, wsłuchaj się w słowa pieśni o Małym Rycerzu” – rzecz o Jerzym Wołodyjowskim
Henryk Sienkiewicz w swojej Trylogii na zawsze unieśmiertelnił postać Michała Jerzego Wołodyjowskiego. Mały pułkownik na stałe wpisał się w kanon polskiej popkultury i stał się jedną z najbardziej znanych postaci literackich w naszym kraju. Sienkiewicz miał w zwyczaju czynić z mało znaczących postaci historycznych głównych bohaterów Trylogii. Również i Mały […]
Bitwa pod Kłuszynem, czyli droga do Moskwy stoi otworem
Zwycięstwo hetmana polnego koronnego Stanisława Żółkiewskiego pod Kłuszynem jest jedną z bardziej chlubnych kart polskiego oręża. Szczupłe siły hetmana pobiły wielokrotnie większą armię moskiewską oraz wspierającą ją armie szwedzkich najemników. Niestety tak naprawdę do dziś nie wiadomo jaki był prawdziwy przebieg jednej z najsłynniejszych bitew husarii. Brak dostatecznego materiału źródłowego […]