Tego dnia 69 roku cesarz Marek Salwiusz Oton został pokonany przez swojego rywala o władzę cesarską – uzurpatora Witeliusza i popełnił samobójstwo
Rok 69 n.e. był gwałtownym okresem w dziejach Cesarstwa Rzymskiego, charakteryzującym się krwawymi walkami o władzę i niestabilnością wewnętrzną państwa. W ciągu jednego roku do władzy doszło aż czterech ambitnych uzurpatorów, stąd też bierze się nazwa tego mrocznego okresu – rok czterech cesarzy. Jednym z nich był Marek Salwiusz Oton.
Życie i kariera przyszłego cesarza
Marek Salwiusz Oton urodził się w 32 roku n.e. Wywodził się z bogatej etruskiej rodziny arystokratycznej, pochodzącej z Ferentinum. Był jedną z bliskich osób w otoczeniu cesarza Nerona (54–68). Relacje z władcą jednak znacznie pogorszyły się, kiedy żona Otona, Poppea Sabina, rozpoczęła romans z Neronem. Kobieta w ostateczności rozwiodła się z Otonem i wyszła za mąż za cesarza.
W końcu jednak Neron wyszedł z łask – został ogłoszony wrogiem państwa przez senat w 68 roku, w konsekwencji czego popełnił samobójstwo. Władzę cesarską przejął Serwiusz Sulpicjusz Galba, wcześniejszy namiestnik prowincji Hispania Tarraconensis (wschodnie tereny współczesnej Hiszpanii).
Kiedy Galba był już pewny, że uda mu się objąć władzę i był w trakcie podróży do Rzymu, to jemu właśnie towarzyszył ambitny Marek Salwiusz Oton.
Oton widział, że cesarz był już starszym wieku – miał bowiem 71 lat – i zobaczył w tym szansę dla swojej kariery. Oton bowiem wiązał wielkie nadzieje z zostaniem adoptowanym synem nowego władcy i byciem wyznaczonym jako jego następca.
W czerwcu 68 roku po objęciu rządów Galba nie rozwiązał problemów Cesarstwa. Szybko nabrał reputację skąpca po tym jak odmówił kontynuowania zwyczaju donatiwów – obdarowywania darami pieniężnymi wojska.
Ponad to, Galba w zbyt dużym stopniu karał legiony, które podczas jego walki były po stronie Nerona, oraz zbyt hojnie nagradzał te, które były wierne jemu samemu. Na dodatek, otoczenie cesarza zdążyło zauważyć ogromny wpływ jego trzech doradców na jego rządy. Według Swetoniusza, byli to:
- Tytus Winiusz, jego legat w Hiszpanii,
- dowódca pretorianów- Korneliusz Lakon,
- wyzwoleniec – Icelus.
Mieli go oni nie odstępować od władcy, mieszkać z nim na Palatynie oraz dopuszczać się do wielu nadużyć.
Bardzo szybko doszło do niezadowolenia wojsk. Jednymi z nich, były legiony stacjonujące w północnej Germanii. Galba, wiedząc, że potrzebuje umocnić swoją pozycję, zdecydował się na wytypowanie swojego współwładcy (oraz co z tym się wiązało – następcy) i jego formalną adopcję.
Wybór padł na Lucjusza Pizona Licynianusza. Został on zaakceptowany przez senat, lecz w rzeczywistości nie zmieniło to nic w związku z nastawieniem wojsk nadreńskich do nowego władcy. Wybór Pizona mógł zostać zaakceptowany przez senat z racji na jego dobre urodzenia (z obu linii wywodził się z republikańskiego, arystokratycznego roku), ale nie znaczył on nic dla legionistów nad Renem.
Był to moment zwrotny dla Otona – będący jedną z bliskich osób cesarza, nie mógł znieść tego, że nie został wytypowany na następcę. Szybko więc podjął nowy plan działania.
Marek Salwiusz Oton – dojście do władzy i panowanie
Kiedy bycie po stronie władcy nie zagwarantowało Otonowi spełnienia jego ambicji, zdecydował się on na ruch klasyczny dla warstwy panującej – zabójstwo. Zręcznie podburzył gwardię pretoriaśką, co skutkowało zamordowaniem przez nich Serwiusza Sulpicjusza Galby w styczniu 69 roku. Niedługo po tym Marek Salwiusz Oton został ogłoszony cesarzem.
Nie był to jednak koniec jego problemów. Świeżo upieczony cesarz szybko dowiedział się, że oddziały wojsk nadreńskich ogłosiły cesarzem Witeliusza, wybranego przez Galbę na namiestnika Dolnej Germanii. Wojna między uzurpatorami była tylko kwestią czasu.
Kluczowym starciem między rywalami była bitwa pod Bedriacum stoczona w kwietniu 69 roku. Armia Witeliusza zaatakowała wojsko Otona od skrzydła i go rozgromiła. Kiedy Oton zaczął gorzko zdawać sobie sprawę z przegranej, popełnił samobójstwo, wbijając sobie sztylet w serce.
Czy ten czyn był ostatecznym aktem desperacji, czy może chęcią powstrzymania dalszej wojny domowej? Tego już się nie dowiemy.
Bibliografia:
- Cary M., H. H. Scullard, A History of Rome: Down to the Reign of Constantine, Londyn 1975.
- Otho Roman emperor, Britannica [dostęp: 31.01.24].
- Ziółkowski A., Historia Powszechna. Starożytność, Warszawa 2009.
Patrycja Wytrykus – studentka II roku historii na Uniwersytecie Warszawskim. Jej największe zainteresowanie badawcze to historia starożytna, a w szczególności historia społeczna i religia starożytnej Grecji. W wolnym czasie pisze, czyta oraz zajmuje się rękodziełem.
