Tego dnia 1941 roku zginął śmiercią tragiczną Kazimierz Bartel
Kazimierz Bartel to znacząca postać w polskiej polityce doby dwudziestolecia międzywojennego. Wielokrotny premier, genialny matematyk, wielbiciel sztuki.
Kazimierz Bartel, schorowany i rozczarowany politycznymi niesnaskami, w 1930 roku podał się do dymisji. Postanowił też powrócić do swojego rodzinnego miasta, do Lwowa, gdzie zajął się pracą profesorską i badaniami naukowymi. W latach 1930-32 pozostawał na stanowisku prezesa Polskiego Towarzystwa Matematycznego.
Jako przedstawiciel elity i inteligencji w czasie II wojny światowej znalazł się na celowniku Niemców, którzy wkroczyli do Lwowa 2 lipca 1941 roku. 59-letni Bartel został z miejsca aresztowany i przewieziony na ulicę Pełczyńską do więzienia gestapo. Żonę i córkę profesora bestialsko wyrzucono z mieszkania. Miały zaledwie 10 minut na zabranie najpotrzebniejszych rzeczy.
Dorobek Bartla został częściowo rozgrabiony, spalony, a częściowy wywieziony do Berlina.
Początkowo Kazimierz Bartel egzystował w znośnych warunkach. Ich pogorszenie nastąpiło 21 lipca, kiedy to hitlerowcy – chcąc Bartla sprowokować – zaczęli obchodzić się z nim w nieludzki sposób.
Z relacji współwięźnia:
Wyzywano go od pachołków żydokomuny i pewnego razu (…) gestapowiec kazał Bartlowi czyścić buty Ukraińcowi z Hilfsgestapo, by polski profesor i minister czyścił buty parobkowi ukraińskiemu od koni. Bartel był załamany psychicznie i nie mógł zrozumieć istoty całej tragedii
– pisał Zygmunt Albert w książce „Kaźń profesorów Lwowskich – lipiec 1941”.
W listach do żony były premier II RP odnotowywał:
Z rozmów prywatnych z oficerami wnoszę, że niebezpieczeństwo może wypływać z mego stanowiska premiera. W Moskwie umawiałem się (!!) ze Stalinem, tu miałem wielkie jakieś stanowiska (!) echa tego dochodziły przecież i do nas tu — mowa Churchila i Sikorskiego — tak mi wprost mówili, każą organizować współpracę z bolszewikami, a któż do tego jest najbardziej przygotowany.
Niektóre źródła podają, iż hitlerowcy, wykorzystując pozycję Bartla, próbowali go nakłonić, aby stworzył marionetkowy rząd, jednakże profesor cechował się na tyle wysoką moralnością, że z miejsca odrzucał propozycje urągające jego honorowi.
26 lipca 1941 roku Kazimierz Bartel, z osobistego rozkazu Heinricha Himmlera, jako ostatni z aresztowanych profesorów i „największy polski komunista”, został rozstrzelany.
W 1943 roku wrzucone do zbiorowej mogiły zwłoki zostały odkopane przez Sonderkomando złożone z Żydów. Zwłoki następnie ułożono na stosie i podpalono.
Prochy rozrzucono po okolicy…
Źródło: Fundacja im. Prof. Kazimierza Bartla
