Wystawa zatytułowana „Dopełnianie. Komiks Katarzyny Witerscheim i śląska makatka” to intrygujące połączenie współczesnej sztuki komiksowej z tradycyjną śląską estetyką domowych makat. Prezentacja odbywa się w Starym Magistracie w Tychach, a jej centralnym punktem jest twórczość pochodzącej z Górnego Śląska rysowniczki, znanej szerszej publiczności jako PannaN lub Nibi, wcześniej także jako Nibilondiel.
Artystka nie tylko rysuje komiksy i powieści graficzne – tworzy również webtoony, czyli internetowe komiksy, dostępne głównie w formie mobilnej. Jej prace od lat przyciągają uwagę nie tylko fanów komiksu, ale także badaczy kultury i regionalistów. Witerscheim czerpała z wielowątkowych źródeł – od popkultury, przez japońskie komiksy typu shōjo, aż po kulturę śląską, której elementy subtelnie, ale konsekwentnie, przenikały do jej narracji wizualnej.
Twórczość artystki staje się tu swoistym kulturowym kolażem, który łączy dawne wzory z nowoczesnym językiem opowieści obrazkowej. Kuratorzy wystawy – Magdalena Toboła-Feliks z Śląskiego Kolektywu Inicjatyw Społeczno-Kulturalnych „Kukej Tukej” oraz Jakub Skucha z Muzeum Miejskiego w Tychach – zestawili komiksy Katarzyny Witerscheim z makatkami, czyli tkaninami dekoracyjnymi, które niegdyś zdobiły wnętrza śląskich domów.
Komiks Katarzyny Witerscheim jako nowoczesna narracja regionalna
W centrum tej artystycznej propozycji stoi pytanie o sposób dzisiejszego opowiadania dziedzictwa. Czy możliwe jest, aby przekształcić znane symbole i tradycyjne formy w nowy język wizualny, atrakcyjny dla współczesnych odbiorców? Prace Witerscheim sugerują, że tak – i udowadniają, że komiks może być narzędziem nie tylko narracji popkulturowej, ale również komunikacji międzypokoleniowej.
Na wystawie znalazły się makatki ze zbiorów trzech muzeów:
- Muzeum w Gliwicach,
- Muzeum Miejskiego im. Maksymiliana Chroboka w Rudzie Śląskiej,
- Muzeum Miejskiego w Tychach.
Makatki te – dekoracyjne, haftowane płótna przedstawiające sceny rodzajowe i motta – stanowiły kiedyś stały element wystroju kuchni lub izby. Współczesne oko może potraktować je jako artefakty minionej epoki, lecz dzięki twórczości Katarzyny Witerscheim zyskują nowy kontekst. Autorka zdaje się mówić obrazem: „Tradycja nie musi być przeszłością – może być początkiem współczesnej opowieści”.
Kim jest Katarzyna Witerscheim?
Katarzyna Witerscheim to pochodząca ze Śląska autorka komiksów, rysowniczka i projektantka graficzna. Jej artystyczna droga rozpoczęła się od socjologii, którą studiowała na poziomie akademickim, ale jej serce zawsze należało do rysunku i opowieści graficznej – co zaowocowało również ukończeniem studiów z grafiki komputerowej.
Debiutowała internetową historią „Konstanty wraca do domu”, lecz największe uznanie przyniosły jej kolejne projekty:
- „Slavonica” – antologia słowiańskich opowieści,
- „1995Regi” – graficzny projekt publikowany na Instagramie,
- „Helena Wiktoria” – komiks inspirowany biografią Joanny Gryzik (znany także w wersji śląskiej jako „Helyna Wiktoryjŏ”, przetłumaczonej przez Grzegorza Kulika),
- „Heksa” (2024) – za który otrzymała Grand Prix podczas 33. Międzynarodowego Festiwalu Komiksu i Gier w Łodzi.
Jej prace cechuje estetyka zbliżona do japońskich komiksów shōjo – pełnych emocji, wrażliwości i ekspresji. Jednocześnie, artystka pozostaje fanką Dona Rosy, słynnego twórcy opowieści o Sknerusie McKwaczu, co również znajduje odzwierciedlenie w jej podejściu do narracji graficznej.
Nie bez znaczenia jest także jej działalność międzynarodowa – Katarzyna Witerscheim współpracowała m.in. z Kelly Thompson i Magdalene Visaggio przy tworzeniu komiksu „Jem and the Holograms Annual 2017” dla amerykańskiego wydawnictwa IDW Publishing, a także brała udział w projekcie „Sex Death Revolution” autorstwa Eriki Moen.
Komiks Katarzyny Witerscheim w zderzeniu z makatką – kto odpowiada za wystawę?
Za koncepcję i realizację wystawy „Dopełnianie. Komiks Katarzyny Witerscheim i śląska makatka” odpowiada zespół twórców i kuratorów związanych z lokalnymi instytucjami kultury i środowiskami artystycznymi. Sama artystka – Katarzyna Witerscheim – aktywnie uczestniczyła w procesie doboru prac, ich zestawień oraz aranżacji przestrzeni ekspozycyjnej.
Funkcję kuratorską pełniła Magdalena Toboła-Feliks, reprezentująca Śląski Kolektyw Inicjatyw Społeczno-Kulturalnych „Kukej Tukej”, wspólnie z Jakubem Skuchą z Muzeum Miejskiego w Tychach. Dzięki temu połączeniu udało się stworzyć wystawę, która jest zarówno artystycznie przemyślana, jak i głęboko osadzona w kontekście regionalnym.
Koordynację produkcji objęły Monika Patalas oraz Aleksandra Matuszczyk, a za produkcję odpowiadał Krystian Banik z zespołu Pixel Wave – specjalizującego się w realizacjach multimedialnych i artystycznych.
Na uwagę zasługuje również identyfikacja wizualna całego wydarzenia, stworzona przez Marcina Kasperka z KLARstudio.pl – projekt graficzny materiałów promocyjnych i oprawy wystawy harmonijnie współgra z estetyką prezentowanych komiksów. Promocją zajęły się Agnieszka Woszczyńska i Gabriela Oleksy.
Komiks Katarzyny Witerscheim i wystawa dostępna dla każdego
Wystawa odbywa się w Starym Magistracie w Tychach, zlokalizowanym przy placu Wolności 1 – to przestrzeń o wyjątkowym znaczeniu historycznym i symbolicznym dla miasta. Ekspozycja będzie dostępna od 11 lipca do 23 sierpnia 2025 roku, codziennie w godzinach otwarcia instytucji.
Wstęp na wydarzenie jest bezpłatny, co czyni je dostępnym dla każdego – zarówno mieszkańców regionu, jak i turystów zainteresowanych kulturą śląską, komiksem czy sztuką współczesną. To także doskonała okazja, by zobaczyć, jak komiks – często postrzegany jako medium rozrywkowe – może stać się narzędziem interpretacji dziedzictwa kulturowego.
Wystawa została zaprojektowana z myślą o różnych grupach odbiorców:
- dla młodzieży i dorosłych interesujących się popkulturą i grafiką,
- dla pasjonatów historii Śląska i kultury ludowej,
- dla amatorów sztuki poszukujących świeżego spojrzenia na tradycję,
- oraz dla rodzin, które chcą spędzić czas w sposób twórczy i inspirujący.
Wydarzenia towarzyszące – więcej niż tylko oglądanie
Organizatorzy zadbali również o bogaty program wydarzeń towarzyszących, które pozwalają jeszcze głębiej zanurzyć się w świat przedstawiony przez Katarzynę Witerscheim i zrozumieć mechanizmy jej twórczości.
Program obejmuje m.in.:
- 11 lipca 2025 (piątek), godz. 18.00 – uroczyste otwarcie wystawy, z udziałem artystki i kuratorów.
- 12 lipca 2025 (sobota), godz. 11.00–13.00 – warsztaty twórcze „Komiks!” dla młodzieży, prowadzone przez Katarzynę Witerscheim.
- 12 lipca 2025 (sobota), godz. 13.30 – autorskie oprowadzanie po wystawie z samą twórczynią.
- 24 lipca 2025 (czwartek), godz. 17.30 – oprowadzanie po wystawie z Magdaleną Tobołą-Feliks i Jakubem Skuchą.
- 24 lipca 2025 (czwartek), godz. 18.00 – odwołane spotkanie „Modelowanie tradycji”, które miała prowadzić Magdalena Toboła-Feliks.
- 7 sierpnia 2025 (czwartek), godz. 18.00 – oprowadzanie po wystawie z Jakubem Skuchą.
- 16 sierpnia 2025 (sobota), godz. 12.00 – kolejne oprowadzanie kuratorskie z Jakubem Skuchą.
- 22 sierpnia 2025 (piątek), godz. 15.30–17.30 – drugi termin warsztatów komiksowych z Katarzyną Witerscheim.
- 22 sierpnia 2025 (piątek), godz. 18.00 – autorskie oprowadzanie po wystawie z artystką.
Dzięki temu zwiedzający mają szansę nie tylko zapoznać się z pracami, ale także spotkać ich autorkę, poznać kulisy powstawania komiksów i dowiedzieć się, w jaki sposób śląska makatka stała się inspiracją dla współczesnej narracji graficznej.
Komiks Katarzyny Witerscheim – nowoczesna forma dialogu z dziedzictwem
Wystawa „Dopełnianie. Komiks Katarzyny Witerscheim i śląska makatka” to propozycja, która wykracza poza standardowe ramy ekspozycji artystycznej. Nie jest to tylko prezentacja dorobku jednej autorki – to intelektualna i emocjonalna podróż, której celem jest stworzenie mostu pomiędzy przeszłością a teraźniejszością.
Twórczość Katarzyny Witerscheim wciąga widza w opowieść, w której tradycyjne śląskie wzory i teksty z makat stają się punktem wyjścia do refleksji nad tożsamością, pamięcią i rolą kultury wizualnej. Przestrzenie komiksu – często uważane za lekkie, popkulturowe medium – zostały tu wykorzystane jako narzędzie przekształcania i reanimowania lokalnych symboli. Artystka nie zatrzymuje się jednak tylko na poziomie ilustracji – sięga głębiej, wydobywając z makat ukryte znaczenia, wartości, a nawet emocje zakorzenione w codziennym życiu dawnego Śląska.
Jak sama pisze w jednej ze swoich prac:
Culture is a frame – and I like to draw outside of it.
Kultura to rama – a ja lubię rysować poza jej granicami.
To zdanie trafnie podsumowuje podejście Witerscheim: swobodne, ale świadome, z szacunkiem wobec tradycji, lecz bez lęku przed jej przekształceniem. Taka postawa wpisuje się w najnowsze trendy w sztuce współczesnej i edukacji kulturowej. Witerscheim, jako twórczyni osadzona w regionie, prezentująca prace autorskie oparte na osobistym doświadczeniu i rzetelnej wiedzy o lokalnym dziedzictwie, spełnia wszystkie te kryteria.
Patroni medialni i promocja wydarzenia
Wystawie towarzyszy szeroka kampania promocyjna, dzięki której Komiks Katarzyny Witerscheim może trafić do szerokiego grona odbiorców – nie tylko lokalnych, ale także ogólnopolskich. Informacje o wydarzeniu pojawiły się w mediach kulturalnych, na portalach związanych z popkulturą i komiksem, a także w serwisach regionalnych.
Materiały promocyjne – zarówno plakaty, jak i działania w mediach społecznościowych – zostały przygotowane w spójnym stylu wizualnym, nawiązującym do estetyki prac artystki. Identyfikacja graficzna autorstwa Marcina Kasperka podkreśla unikalny charakter wydarzenia i ułatwia odbiorcom identyfikację jego tematyki. Dodatkowo, media społecznościowe umożliwiają śledzenie wystawy „na żywo” – z relacjami z oprowadzań, kulis warsztatów i spotkań z autorką.
Wśród patronów medialnych znajdują się m.in.:
- Radio Katowice,
- Gazeta Wyborcza – Katowice,
- Magazyn Znak,
- Polskie Radio Dzieciom,
- portale branżowe takie jak Komiks.gildia.pl, Kultura Śląska, Onet Kultura.
Komiks Katarzyny Witerscheim jako narzędzie reinterpretacji tożsamości
Na zakończenie warto podkreślić, że Komiks Katarzyny Witerscheim to nie tylko opowieść graficzna – to sposób myślenia o kulturze jako zjawisku dynamicznym, elastycznym i wielowymiarowym. Jej wystawa stanowi zachętę do zadania sobie pytania:
Czy dziedzictwo kulturowe musi być jedynie skamieniałym reliktem przeszłości?
Czy może jednak – dzięki nowoczesnym formom wypowiedzi, takim jak komiks – zyskać nowe życie i znaczenie?
Odpowiedzią na to pytanie są nie tylko prace wystawione w Starym Magistracie, ale też dialog, jaki wydarzenie nawiązuje z widzami – niezależnie od ich wieku, wiedzy czy wcześniejszych zainteresowań. To propozycja dla każdego, kto chce odkrywać Śląsk nie tylko jako przestrzeń geograficzną, ale przede wszystkim jako kulturę doświadczaną, interpretowaną i opowiadaną na nowo.
Tekst powstał na podstawie materiałów Muzeum w Tychach.
