Krótka historia powstania bomby atomowej
Powszechnie uważa się, że to Robert Oppenheimer stworzył bombę atomową. I jest w tym trochę racji, choć nie do końca. Za projekt, którego efektem było powstanie pierwszej bomby atomowej, odpowiadał cały zespół ludzi – kilkaset osób (wśród nich byli także Polacy!). A projektem przewodził właśnie Oppenheimer. W szczytowym momencie, w tzw. Projekt Manhattan, było zaangażowanych prawie 130 000 ludzi!
Badania nad atomem zintensyfikowały się w latach 30. XX wieku, a więc jeszcze na kilka lat przed rozpoczęciem II wojny światowej, i były związane z dynamicznym rozwojem fizyki w tym okresie. Wybuch wojny w 1939 roku oczywiście przyśpieszył badania nad bronią jądrową, choć warto zaznaczyć, że Amerykanie rozpoczęli projekt jeszcze zanim doszło do ataku na Pearl Harbour.
Powstanie bomby atomowej nie jest więc bezpośrednio związane z konfliktem amerykańsko-japońskim. Amerykanie zainteresowali się głębiej tym tematem ze względu na zagrożenie ze strony Niemiec. I faktycznie, niemieccy naukowcy pracowali nad powstaniem tego rodzaju broni.
Zerknij też tu: Czy Einstein nie był geniuszem?
O zagrożeniu atomowym ze strony Niemiec ostrzegali rząd amerykański naukowcy, w tym Albert Einstein i Leó Szilárd. Obawiali się, że jest wysoce prawdopodobne, że hitlerowskie Niemcy mogą stworzyć bombę atomową.
Więcej szczegółów o Projekcie Manhattan, Los Alamos i biografii Oppenheimera znajdziesz w poniższym wpisie:
Projekt Manhattan
W 1939 roku Einstein i Szilárd wysłali list do prezydenta USA Franklina D. Roosevelta informując go, że Niemcy pracują nad powstaniem bomby atomowej. Amerykanie chcieli opracować ten rodzaj broni zanim zrobią to Niemcy, i to jak najszybciej.
Intensywne badania trwały przez kilka lat, lecz oficjalnie tajny Projekt Manhattan rozpoczęto dopiero w 1942 roku. Projektowi przewodziły oczywiście Stany Zjednoczone, ale współpracowały one z Kanadą i Wielką Brytanią.
Pierwotnie Projekt Manhattan był realizowany w Chicago. Same badania i produkcja materiałów jądrowych odbywały się w ponad 30 (!) lokalizacjach, ale Projekt Manhattan był prowadzony głównie w trzech tajnych lokalizacjach:
- Hanford (Waszyngton),
- Los Alamos (Nowy Meksyk),
- Oak Ridge (Tennessee).
Istnienie tych miejsc było tajemnicą państwową. W szczytowym momencie, w 1945 roku, nad Projektem Manhattan pracowało około 130 000 osób, a całkowity koszt wynosił 2 miliardy dolarów (równowartość w dzisiejszych czasach 24 mld dolarów). Głównym celem było uzyskanie wystarczającej ilości materiału rozszczepialnego, który byłby odpowiednio „czysty”.
Skąd Amerykanie mieli wystarczającą ilość uranu do stworzenia bomby atomowej?
W 1939 roku belgijski przemysłowiec Edgar Sengier wysłał 1000 ton wysokiej jakości rudy uranu z Konga Belgijskiego do Nowego Jorku. Przechowywał ją w magazynie na Staten Island. We wrześniu 1942 roku płk. Kenneth Nichols odwiedził Sengiera. Otrzymał on rozkaz od gen. Leslie Grovesa, który kierował Projektem, na zakup uranu.
Sengier miał powiedzieć: Możesz to mieć, teraz. Jest w Nowym Jorku, 1000 ton. Spodziewałem się twojej wizyty. Bez tego, Stany Zjednoczone nie miałyby wystarczającej ilości materiału rozszczepialnego w 1945 roku. Nichols napisał w swoich wspomnieniach: Bez dalekowzroczności Sengiera, aby przechowywać rudę w Stanach Zjednoczonych i na powierzchni w Afryce, po prostu nie mielibyśmy ilości uranu, aby uzasadnić budowę dużych zakładów wzbogacania i reaktorów powielających pluton.
Los Alamos
Wracając do badań, należy zaznaczyć, że prowadzenie ich w różnych lokalizacjach w całym kraju, utrudniało zadanie. Nie było to ani bezpieczne, ani efektywne. Warto pamiętać, że wiele ludzi biorących udział w projekcie, nie miało pojęcia, do czego się przyczyniają.
Wkrótce postanowiono stworzyć jedno wielkie laboratorium – w Los Alamos. Jeszcze zanim powstała jednostka, jej dyrektorem naukowym został właśnie Robert Oppenheimer, który praktycznie kierował rozwojem projektu – nadal oczywiście tajnego. Nadal trwały badania w innych miejscach, w tym na Uniwersytecie Berkeley.
Wraz z Oppenheimerem współpracowało wielu naukowców, nie tylko Amerykanów. W grupie znajdowali się także jego byli studenci. Wśród naukowców, którzy odegrali ważną rolę w Projekcie Manhattan można wymienić takich badaczy, jak:
- Hans Bethe,
- Edward Teller,
- John Van Vleck,
- Felix Bloch,
- Emil Konopinski,
- Robert Serber,
- Stanley Frenkel,
- Eldred Nelson,
- Enrico Fermi,
- Victor Weisskopf,
- Richard Feynman,
- Niels Bohr,
- Samuel Goudsmit,
- gen. James C. Marshall,
- płk. Kenneth Nichols,
- ppłk. Charles Vanden Bulck.
Kiedy bomba atomowa była prawie ukończona, należało przeprowadzić testy. Operację nazwano Trinity i przeprowadzono ją 16 lipca 1945 roku. Test się powiódł i zbudowano dwie nowe bomby atomowe, które zostały użyte do zbombardowania japońskich miast Hiroszimy i Nagasaki. Jak widać, nie można wskazać jednej konkretnej osoby, odpowiadając na pytanie, kto stworzył bombę atomową. Robert Oppenheimer jest uważany za twórcę bomby atomowej, ponieważ był dyrektorem naukowym projektu. Nad jej powstaniem pracowało jednak wielu ludzi, nie tylko naukowców.
