Tego dnia 1480 urodziła się Lukrecja Borgia, córka papieża Aleksandra VI
Lukrecja Borgia była nieślubną córką Rodriga Borgii, przyszłego papieża Aleksandra VI. Ojciec wielokrotnie wydawał ją za mąż, by wzmocnić w ten sposób swoją pozycję na arenie politycznej. Dla jej współczesnych była kontrowersyjną postacią. Wśród ludzi krążyły opowieści o niemoralnym prowadzeniu się zarówno jej, jak i jej rodziny.
W skrócie:
- Ród Borgiów pochodził z Hiszpanii. Należeli do niego między innymi papież Kalikst III i Rodrigo Borgia, ojciec Lukrecji Borgii. Jej matką była Vannozza Cattanei.
- W 1492 roku Rodrigo Borgia został papieżem. Nie dążył do moralnej reformy Kościoła. Sam uprawiał nepotyzm i łamał celibat.
- Lukrecja Borgia zawarła w swoim życiu trzy małżeństwa – pierwsze z Giovannim Sforzą, które uznano za nieważne, drugie z Alfonsem d’Argon, którego zamordowano i trzecie z Alfonsem d’Este.
- Borgiom stawiano różnorodne zarzuty, od zabójstw po kazirodztwo. Są bohaterami licznych dzieł fikcji.
Lukrecja Borgia – pochodzenie
Ród Borgiów wywodził się z miasteczka Xativa położonego na wschodzie Hiszpanii, niedaleko Walencji. Xativę otrzymał prawdopodobnie w XIII wieku w nagrodę za udział w walkach z muzułmanami. Z rodziny tej pochodził między innymi Alfons Borgia, który wybrany 8 kwietnia 1455 roku na papieża przyjął imię Kalikst III.
Jego siostrzeńcem był urodzony w 1431 roku Rodrigo Borgia. Dzięki poparciu swojego wuja został kardynałem, a następnie wicekanclerzem Kościoła. Rodrigo, choć był duchownym, miał kilkoro dzieci. Nie każda z jego kochanek jest nam znana, ale jedną z nich była Vannozza Cattanei, z którą miał czwórkę dzieci – Cezara, Juana, Lukrecję i Jofrego.
Vannozza prawdopodobnie pochodziła z Mantui, miasta na północy Włoch. Niektórzy jednak twierdzą, że urodziła się w Rzymie albo nawet w Hiszpanii. Kilkukrotnie wychodziła za mąż, jej małżonkami byli w swoim czasie Domenico d’Arignano, Gorgio de Croce i Carl Canale.
Lukrecja Borgia urodziła się 18 kwietnia 1480 roku najpewniej w Subiaco, rezydencji należącej do jej rodziny. Możliwe, że wychowywała się w klasztorze dominikanek pod wezwaniem świętego Sykstusa przy Via Appia. Gdy dorastała, ważną osobą w jej życiu była siostrzenica jej ojca, Adriana Milo. Kuzynka opiekowała się nią i jej rodzeństwem, kobiety mieszkały razem w Rzymie.
Pierwsze zaręczyny Lukrecji, z don Querubinem Juanem de Centelles, miały miejsce 26 lutego 1491 roku. Drugie, z don Gasparem d’Aversa, nastąpiły już dwa miesiące później, do żadnego tych małżeństw jednak nie doszło. Dziewczyna miała wtedy 11 lat i obu kandydatów poznała jedynie z nazwiska.
Aleksander VI
Rodrigo Borgia służył pięciu papieżom. Byli to po kolei Kalikst III, Pius II, Paweł II, Sykstus IV i wreszcie Innocenty VIII. Ten ostatni zmarł dnia 25 lipca 1492 roku. Kościół stanął przed koniecznością wybrania jego następcy. Głównymi kandydatami byli między innymi Ascanio Sforza i Giuliano della Rovere. Rodrigo Borgia również miał szanse na tron papieski, ale nie był traktowany jako najbardziej prawdopodobny zwycięzca.
Konklawe rozpoczęło się 6 sierpnia. Brało w nim udział 23 kardynałów. By ich do siebie przekonać kandydaci obiecywali im i rozdawali bogactwa oraz urzędy. Po trzech głosowaniach nie dających rezultatu w czwartym Borgia został 11 sierpnia wybrany na papieża i przyjął imię Aleksander VI. Jego dzieci, w tym Lukrecja Borgia, nie były obecne podczas koronacji, prawdopodobnie, żeby uniknąć skandalu.
Aleksander VI zasłynął jako sprawny polityk. Zajmował się raczej umocnieniem władzy niż zasad moralnych. Za jego czasów powszechny był nepotyzm. Swojego syna Cezara, brata Lukrecji, mianował kardynałem. Nawet jako papież i człowiek już po sześćdziesiątce wciąż interesował się kobietami. Gdy został papieżem jego najnowszą kochanką była Giulia Farnese. Kobieta była synową Adriany Milo.
Lukrecja Borgia i jej mężowie
Po dwóch zaręczynach Lukrecji, kolejnym kandydatem do jej ręki, którego wybrał Aleksander VI, był Giovanni Sforza, pan na Pesaro. Mężczyzna był w tamtym czasie potrzebny papieżowi politycznie. Z czasem jednak przestał być przydatny, a ich relacje się pogorszyły.
Aleksander chciał uznać jego małżeństwo z Lukrecją za nieważne, ale Giovanni Sforza nie chciał się na to zgodzić. Papież oskarżał zięcia o impotencję. Ten z kolei oskarżał jego oraz dwóch swoich szwagrów, Juana i Cezara, o bycie kochankami Lukrecji. W końcu 20 grudnia 1497 roku Sforza uległ i małżeństwo unieważniono.
Lukrecja Borgia poślubiła następnie Alfonsa d’Argon, księcia Bisceglie, bratanka króla Neapolu. Małżeństwo było częścią planu na doprowadzenie do przymierza Borgiów z Aragończykami. Ślub odbył się 21 lipca 1498 roku. Pan młody był o rok młodszy od Lukrecji i prawdopodobnie kobieta faktycznie się w nim zakochała. Mieli razem syna, którego nazwali Rodrigo.
Sytuacja polityczna i plany Aleksandra VI ponownie się zmieniły. Źle to wpłynęło na małżeństwo jego córki. Nie unieważniono go jednak. Alfons d’Argon został uduszony, gdy już prawie doszedł do siebie po tym, jak ktoś zaatakował go nożem kilka tygodni wcześniej. O zlecenie zabójstwa ludzie powszechnie podejrzewali Cezara Borgię.
Ta śmierć pozwoliła na kolejne małżeństwo Lukrecji, tym razem z Alfonsem d’Este, z którego rodziną chciał Aleksander zawrzeć przymierze. Ślub odbył się w 1501 roku. Pan młody nie odnosił się do niego entuzjastycznie. Lukrecja wyjechała do Ferrary, gdzie żyła w wygodzie i z czasem została księżną.
Zajrzyj też do naszego artykułu: Lukrecja Borgia – nieświęta córka papieża Aleksandra VI
Zyskała tam opinię nieskazitelnej kobiety, bardzo odmienną od swojej reputacji w Rzymie. Była religijna, prowadziła działalność charytatywną, a na jej dworze przebywali poeci. Urodziła pięciu synów. To w Ferrarze doszły ją wieści o śmierci matki, ojca, Cezara i jej syna Rodriga.
Postrzeganie Borgiów w kulturze i historiografii
Rodzina Borgiów ma specyficzną reputację. Częściowo ukształtowali ją im współcześni, a częściowo twórcy z następnych wieków. Przeciwnicy przypisywali im wielką zachłanność oraz oskarżali rozwiązłość i kazirodztwo. Krążyły plotki o zlecanych przez nich zabójstwach i otruciach.
Lukrecja Borgia jako członkini tej rodziny również nie uniknęła pomówień. Oskarżenia o kazirodztwo najprawdopodobniej nie miały wiele wspólnego z prawdą. Możliwe, że prowadziła rozwiązłe życie, ale nie wyróżniała się tym na tle pozostałych kobiet z jej sfery na przełomie XV i XVI wieku. Postrzegano ją nieraz jako wspólniczkę ojca i brata w spiskach, ale w historiografii przedstawiana jest częściej jako pionek w ich planach politycznych.
Za to rzeczą, za którą zawsze chwalono Lukrecję, był jej wygląd. Słynie jako piękna kobieta, o jasnych włosach i szaroniebieskich oczach. Choć nie zarzuca się jej brzydoty, opowieści o jej pięknie również są prawdopodobnie przesadzone.
Lukrecja Borgia stała się bohaterką licznych dzieł. Są to między innymi:
- Dramat Lukrecja Borgia Wiktora Hugo,
- Opera Lukrecja Borgia Gaetano Donizettiego,
- Piosenka Lukrezja Borgia w wykonaniu Edyty Geppert,
- Powieść Rodzina Borgiów Mario Puzo,
- Gra Assassin’s Creed: Brotherhood studia Ubisoft.
Fot. Lukrecja Borgia jako św. Katarzyna na fragmencie fresku Dysputa św. Katarzyny Pinturicchiego
