Ród Guinnessów od ponad trzystu lat był nieodłącznym elementem historii Irlandii. Jego dzieje to opowieść o piwowarstwie, bankowości, polityce, działalności religijnej i filantropii. Początki rodu sięgały postaci Richarda Guinnessa (ok. 1690 – ok. 1766), który mieszkał w miejscowości Celbridge w hrabstwie Kildare. Jego żoną była Elizabeth Read, córka lokalnego rolnika. Niestety, źródła dotyczące wczesnych dziejów rodziny były fragmentaryczne i pozostawiały wiele miejsca dla legend.
Historia rodu Guinnessów: od mglistych początków do Protestanckiej Ascendencji
W połowie XX wieku Lord Moyne pisał: Pochodzenie naszej rodziny skrywa mgła niezbyt odległej starożytności. Pierwszy Guinness, o którym mamy pewny zapis, to Richard Guinness z Celbridge w hrabstwie Kildare, urodzony około 1690 roku i mieszkający w Leixlip w 1766 roku.
Nie brakowało prób sięgania głębiej w genealogii, lecz żadna z hipotez nie znalazła ostatecznego potwierdzenia. Pojawiały się domysły o powiązaniach z rodem Magennis z hrabstwa Down czy rodziną Gennys z Kornwalii. Zdarzało się nawet, że opowiadano romantyczną historię o nieślubnym synu brytyjskiego żołnierza i irlandzkiej dziewczyny, który po latach powrócił z Europy kontynentalnej do Irlandii.
Część badaczy, jak Sir Bernard Burke, uważała Guinnessów za potomków gaelickiego rodu Magennis z Iveagh. Na herbie Guinnessów pojawiały się symbole nawiązujące do tamtej linii, a Edward Cecil Guinness wybrał tytuł hrabiego Iveagh, by sugerować pokrewieństwo z dawnymi władcami regionu. Jednak nowoczesne badania genetyczne, przeprowadzone przez Trinity College Dublin i opisane w książce Arthur’s Round: The Life and Times of Brewing Legend Arthur Guinness autorstwa Patricka Guinnessa (2007), wykazały, że ród Guinnessów nie pochodził od potężnych Magennisów. Analizy DNA powiązały ich raczej z klanem Macartan – mniejszym rodem z hrabstwa Down, który pozostawał wasalem Magennisów.
Patrick Guinness podkreślał, że nazwisko rodziny mogło być związane z miejscowością Guiness (irlandz. Gion Ais), należącą w XVII wieku do Phelima Macartana. Niektórzy historycy, jak Henry Seymour Guinness, skłaniali się ku teorii o korzeniach w Kornwalii, gdzie istniała rodzina Gennys, znana również jako Ginnis lub Guinnis. Według tych badaczy Richard Guinness mógł pochodzić od angielskiego żołnierza, który osiadł w Irlandii w czasach wojny jakobickiej. Patrick Guinness uznał jednak tę teorię za niewiarygodną.
Niezależnie od sporów genealogicznych, pewne było jedno – ród Guinnessów stał się integralną częścią Protestanckiej Ascendencji, czyli elity anglo-irlandzkiej, dominującej nad większością katolicką w XVIII i XIX wieku.
Warto podkreślić, że współczesne znaczenie rodu opierało się głównie na dwóch gałęziach:
- browarniczej, której początki związane były z działalnością Arthura Guinnessa,
- bankowej, rozwiniętej przez jego brata Samuela Guinnessa.
Oba nurty miały olbrzymi wpływ nie tylko na gospodarkę Irlandii i Wielkiej Brytanii, ale również na kulturę i życie społeczne.
Browarnicza gałąź rodu Guinnessów
Najbardziej rozpoznawalna część historii, jaką zapisał ród Guinnessów, związana była z browarnictwem. Jej początki sięgały grudnia 1759 roku, kiedy Arthur Guinness (1725–1803) podpisał słynną 9 000-letnią umowę dzierżawy browaru przy St. James’s Gate w Dublinie. Ten odważny krok, w czasach gdy większość przedsiębiorców myślała krótkoterminowo, stał się fundamentem fortuny rodziny.
Umowa dawała Arthur’owi prawo do korzystania z budynków i określonej ilości wody. Gdy władze miejskie próbowały ograniczyć jego dostęp do zasobów wodnych, nie wahał się bronić swojego interesu nawet siłą. Dzięki determinacji oraz innowacyjnym metodom warzenia stworzył charakterystyczne ciemnobrązowe piwo typu stout, znane dziś jako Guinness Beer.
Jednak Arthur był nie tylko przedsiębiorcą. Angażował się w działalność społeczną i filantropijną:
- pełnił funkcję wiceprzełożonego korporacji browarników w Dublinie,
- działał jako gubernator Szpitala Meath,
- był sekretarzem bractwa Friendly Brothers of St Patrick,
- przekazał 250 gwinei na szkoły przy Katedrze Świętego Patryka w Dublinie.
Jego wnuk, Sir Benjamin Lee Guinness (1798–1868), kontynuował zarówno działalność biznesową, jak i charytatywną. Sfinansował renowację Katedry Świętego Patryka oraz Biblioteki Marsh, a w 1851 roku został lordem burmistrzem Dublina i posłem do parlamentu. W następnym pokoleniu Edward Cecil Guinness (1847–1927), syn Sir Benjamina, ufundował organizacje Guinness Trust i Iveagh Trust, które zajmowały się budową tanich mieszkań w Dublinie i Londynie.
Pod koniec XIX wieku browar wprowadzał innowacyjne programy socjalne dla swoich pracowników:
- płace wyższe od średnich,
- darmową opiekę medyczną,
- urlopy wypoczynkowe,
- systemy emerytalne.
Takie działania wyprzedzały epokę i sprawiały, że browar przy St. James’s Gate uchodził za wzór odpowiedzialnego pracodawcy.
Rozwój nie ograniczał się jedynie do Irlandii. Już w 1817 roku pierwsza partia piwa Guinness trafiła do Stanów Zjednoczonych, a dziesięć lat później – do Afryki, gdzie piwo dotarło do Sierra Leone. W 1962 roku otwarto pierwszą warzelnię poza Wyspami Brytyjskimi – w Ikeji w Nigerii. Dzięki temu marka Guinness stała się symbolem Irlandii na całym świecie.
Bankowa gałąź rodu Guinnessów
Mniej spektakularna, ale również istotna była bankowa linia rodziny. Jej początki wiązały się z bratem Arthura – Samuelem Guinnessem (1727–1795), który pracował w Dublinie jako złotnik. Jego syn Richard Guinness (1755–1829) został adwokatem, lecz prawdziwym twórcą potęgi finansowej był dopiero Robert Rundell Guinness (1789–1857).
W 1836 roku założył on spółkę finansową Guinness Mahon, zajmującą się handlem i bankowością. Instytucja szybko zdobyła zaufanie irlandzkiej oraz brytyjskiej arystokracji, otwierając rodzinie dostęp do świata finansów, inwestycji i ubezpieczeń. Kolejni członkowie bankowej linii, jak Henry Seymour Guinness (1858–1945), pełnili odpowiedzialne funkcje – m.in. w Banku Anglii – łącząc rodzinne interesy z działalnością publiczną.
Polityka, napięcia religijne i ród Guinnessów
Browarnicza linia rodu Guinnessów w XIX wieku coraz mocniej angażowała się w politykę. Sir Benjamin Lee Guinness nie tylko prowadził browar i działalność charytatywną, ale również został posłem do Parlamentu Zjednoczonego Królestwa, reprezentując nurt konserwatywny. Jego najstarszy syn, Arthur Edward Guinness (1840–1915), znany później jako baron Ardilaun, także wszedł do polityki. W 1868 roku zdobył mandat do Izby Gmin, lecz wybory zostały unieważnione z powodu zarzutów o kupowanie głosów. Sąd uznał, że Arthur nie był bezpośrednio zamieszany, ale skandal pozostawił ślad w historii rodziny.
Równolegle Irlandia zmagała się z narastającymi podziałami między katolikami a protestantami. Ród Guinnessów, należący do anglo-irlandzkiej elity protestanckiej, często postrzegano jako symbol pro-brytyjskich wpływów. W serialu House of Guinness pogrzeb Benjamina został przedstawiony jako scena kontrastu – w tle słyszymy słowa, że mógł on zjednoczyć katolików i protestantów, podczas gdy tłum rzuca butelkami w stronę jego trumny. Obraz ten miał swoje oparcie w faktach – w XIX wieku wielu Irlandczyków katolickich postrzegało rodzinę Guinnessów jako lojalistów wspierających brytyjską dominację.
Twórca serialu, Steven Knight, zwracał uwagę, że Benjamin jako poseł torysowski głosował za utrzymaniem unii z Wielką Brytanią. Historyk piwowarstwa Bill Yenne dodawał, że zamożne rody handlowe, takie jak Guinnessowie, były silniej związane z Anglią niż z resztą irlandzkiego społeczeństwa. Nic dziwnego więc, że wielu przedstawicieli rodziny uzyskało arystokratyczne tytuły w strukturach brytyjskich.
Fenianie – radykalna opozycja wobec rodu Guinnessów
Przeciwieństwem lojalistycznej postawy Guinnessów była tajna organizacja Irish Republican Brotherhood, znana jako Fenianie. Był to radykalny ruch niepodległościowy, który w drugiej połowie XIX wieku dążył do oderwania Irlandii od Wielkiej Brytanii przy użyciu siły. Fenianie organizowali rajdy na granicy kanadyjskiej, planowali zamachy i przerzucali broń z diaspory irlandzkiej w Stanach Zjednoczonych.
W serialu House of Guinness pojawia się fikcyjny wątek romansu Edwarda Guinnessa z działaczką Fenian – Ellen Cochrane. Choć postać ta była wymyślona, scenariusz czerpał inspirację z realnych działań Fenian, którzy stanowili poważne zagrożenie dla stabilności brytyjskiej władzy w Irlandii.
W finale serialu widzimy próbę zamachu na Arthura podczas drugiej kampanii wyborczej. W rzeczywistości faktycznie pojawił się anonimowy list grożący mu śmiercią, opublikowany w prasie w 1872 roku. To dowodziło, jak silne emocje budziła działalność Guinnessów w świecie polityki i biznesu.
Ród Guinnessów – najważniejsze postacie
Na przestrzeni wieków ród Guinnessów wydał wielu przedsiębiorców, polityków, filantropów, sportowców i artystów. Rodzina była tak liczna, że trudno wymienić wszystkich, jednak poniżej znalazły się najważniejsze postacie, które miały realny wpływ na historię Irlandii, Wielkiej Brytanii i Europy.
- Richard Guinness (ok. 1690 – ok. 1766) – uważany za założyciela rodu. Jego postać owiana była legendami o niejasnym pochodzeniu, które rozpalały wyobraźnię genealogów.
- Arthur Guinness (1725–1803) – twórca browaru przy St. James’s Gate. To on podpisał słynną 9 000-letnią dzierżawę w 1759 roku, co dało początek światowej potędze piwowarskiej.
- The Rev. Hosea Guinness (1765–1841) – duchowny protestancki, który w swoich badaniach heraldycznych podtrzymywał teorię o rzekomych związkach z rodem Magennisów.
- Benjamin Guinness (1798–1868) – wnuk Arthura I, przedsiębiorca i filantrop. Przejął browar w 1839 roku i z powodzeniem go rozwijał, jednocześnie finansując liczne renowacje w Dublinie.
- Arthur Edward Guinness, 1. baron Ardilaun (1840–1915) – syn Sir Benjamina, polityk i darczyńca. W 1880 roku przekazał park St Stephen’s Green do użytku publicznego.
- Edward Cecil Guinness, 1. hrabia Iveagh (1847–1927) – jeden z najwybitniejszych przedstawicieli rodu. Stworzył Guinness Trust i Iveagh Trust, wspierał Trinity College Dublin, Katedrę Świętego Patryka i liczne szpitale.
- Rupert Guinness, 2. hrabia Iveagh (1874–1967) – syn Edwarda, kontynuował działalność filantropijną i nadzorował modernizację browaru.
- Lady Honor Guinness (1909–1976) oraz Lady Brigid Guinness (1920–1995) – arystokratki, które poprzez małżeństwa łączyły rodzinę Guinnessów z rodami Channon i Wellesley.
- Desmond Guinness (1931–2020) – historyk architektury, współzałożyciel Irish Georgian Society, organizacji chroniącej zabytki irlandzkiej architektury georgiańskiej.
- Jasmine Guinness (ur. 1976) – modelka i projektantka mody, wnosiła do rodu współczesny artystyczny wizerunek.
- Sabrina Guinness (ur. 1955) – producentka telewizyjna, żona dramaturga Toma Stopparda, znana w kręgach arystokratycznych.
- Benjamin Seymour Guinness (1868–1947) – przez małżeństwo z włoską księżną uzyskał tytuł książęcy, znany był jako barwna postać europejskich salonów.
- Kenelm Lee Guinness (1887–1937) i Sir Algernon Arthur St. Lawrence Lee Guinness (1883–1954) – pionierzy sportów motorowych, twórcy świec zapłonowych, które znajdowały zastosowanie w nowoczesnych silnikach.
- Judy Guinness (1910–1952) – szermierka, srebrna medalistka igrzysk olimpijskich w Los Angeles 1932.
- Humphrey Patrick Guinness (1902–1986) – zawodnik polo, złoty medalista olimpijski w Berlinie 1936.
- Ivor Grattan-Guinness (1941–2014) – matematyk i historyk logiki, autor licznych publikacji o rewolucji matematycznej.
- Harry Grattan Guinness (1861–1915) i Henry Grattan Guinness (1835–1910) – znani misjonarze protestanccy, założyciele Regions Beyond Missionary Union oraz autorzy podręczników biblijnych.
- Robert Rundell Guinness (1789–1857) – założyciel spółki bankowej Guinness Mahon, twórca finansowej gałęzi rodu.
- Kolejni przedstawiciele linii bankowej – jak Sir John Guinness (1935–2020) czy Sir Howard Christian Sheldon Guinness (1932–2019) – pełnili ważne funkcje publiczne i naukowe.
Ta lista pokazuje tylko część szerokiego rodu, którego członkowie dzięki licznym małżeństwom i powiązaniom łączyli się z arystokracją Irlandii, Wielkiej Brytanii i wielu innych krajów Europy.
Dziedzictwo rodu Guinnessów w kulturze współczesnej
Dziedzictwo, jakie pozostawił po sobie ród Guinnessów, trwało nie tylko w historii piwowarstwa i bankowości, ale także w kulturze, filantropii i pamięci zbiorowej. Marka Guinness stała się jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli Irlandii, a opowieści o rodzinie inspirują historyków, filmowców i pasjonatów dziejów.
25 września 2025 roku na platformie Netflix zadebiutował serial House of Guinness, opisany przez magazyn Time. Produkcja opowiadała losy czwórki dzieci Sir Benjamina Lee Guinnessa – Arthura, Edwarda, Anne i Benjamina – którzy po śmierci ojca w 1868 roku musieli zmierzyć się zarówno z odpowiedzialnością za browar, jak i z narastającymi napięciami religijnymi. Twórcy inspirowali się rodzinnymi wspomnieniami Ivany Lowell, łącząc fakty z fikcją, aby zbudować dramatyczną narrację.
Scenarzysta Steven Knight podkreślał, że serial nie miał odpowiadać na pytanie, czy browar odniesie sukces – to było oczywiste – lecz ukazywać trudne wybory moralne bohaterów. Fabuła wplatała wątki historyczne, takie jak działalność Fenian, realne zagrożenia atakami na browar czy narastający konflikt między katolikami a protestantami.
Niektóre elementy były oparte na faktach – jak choroba neurologiczna Anne Guinness, która doprowadziła do jej śmierci w 1889 roku – inne zaś stanowiły fikcję. Przykładem był spór o kontrolę nad browarem, który w rzeczywistości został jasno uregulowany w testamencie Sir Benjamina.
Zainteresowanie serialem ożywiło badania genealogiczne i historyczne. W 2025 roku ukazał się album Guinness: A Family Succession, zawierający niepublikowane wcześniej listy i fotografie z archiwum hrabiego Iveagh. Równolegle w Guinness Storehouse w Dublinie i na Trinity College Dublin odbyły się wystawy przyciągające tłumy turystów i badaczy. Ekspozycje ukazywały nie tylko piwowarską spuściznę rodu, ale również jego działalność społeczną i dobroczynną.
Do dziś ród Guinnessów pozostawał aktywny w działalności charytatywnej. Guinness Trust, dziś funkcjonujący jako część Guinness Partnership, nadal budował i zarządzał mieszkaniami socjalnymi w Wielkiej Brytanii i Irlandii. Rodzinne fundacje wspierały także kulturę, edukację i ochronę środowiska.
Współcześni potomkowie, jak Arthur Edward Guinness, 4. hrabia Iveagh (ur. 1969), opiekowali się rodzinną posiadłością w Elveden i dbali o zachowanie tradycji. Jednocześnie młodsze pokolenia, jak Jasmine Guinness, łączyły dziedzictwo z nowoczesnym stylem życia – angażując się w modę i sztukę.
Historia rodu Guinnessów to fascynująca opowieść o przedsiębiorczości, filantropii i wpływie na losy Irlandii. Od Richarda Guinnessa, przez Arthura – twórcę browaru, aż po współczesne pokolenia, rodzina ta odgrywała znaczącą rolę w kształtowaniu kultury i gospodarki. Ich nazwisko stało się synonimem piwa Guinness, ale także symbolem działań społecznych, politycznych i artystycznych. Dziedzictwo Guinnessów wciąż żyje – w muzeach, fundacjach, kulturze popularnej i w świadomości milionów ludzi na całym świecie.
KF
