Tamil Nadu: kolebką epoki żelaza? Przełomowe odkrycia, które mogą zmienić historię metalurgii
Przez ponad 20 lat archeolodzy w południowym stanie Tamil Nadu odkrywali kolejne ślady starożytnej przeszłości tego regionu. Ich badania dostarczyły dowodów na istnienie wczesnych systemów pisma, co zmieniło dotychczasowe założenia dotyczące historii piśmiennictwa. Ustalili także morskie szlaki handlowe, które łączyły Indie ze światem, oraz natrafili na ślady zaawansowanych osad miejskich. Wszystko to utwierdziło badaczy w przekonaniu, że Tamil Nadu było kolebką wczesnej cywilizacji i jednym z centrów globalnego handlu.
Najnowsze odkrycie może okazać się jeszcze bardziej przełomowe – archeolodzy natrafili na ślady jednej z najwcześniejszych metod wytwarzania i użytkowania żelaza. Dotychczas jednym z najstarszych znanych regionów zajmujących się wydobyciem, wytopem i obróbką żelaza była Azja Mniejsza – obecne tereny Turcji, gdzie procesy te rozwijały się na dużą skalę około XIII wieku p.n.e..
Tymczasem w Tamil Nadu odnaleziono przedmioty żelazne datowane na okres między 2 953 a 3 345 p.n.e., co oznacza, że liczą od 5 000 do 5 400 lat. Wskazuje to na możliwość, że umiejętność wydobycia, wytopu, kucia i formowania żelaza mogła rozwijać się niezależnie na subkontynencie indyjskim.
Dilip Kumar Chakrabarti, profesor archeologii południowoazjatyckiej na Uniwersytecie Cambridge, podkreślił znaczenie tego odkrycia:
Odkrycie ma tak wielkie znaczenie, że potrzeba jeszcze czasu, aby w pełni zrozumieć jego konsekwencje.
Odkrycia w Tamil Nadu – dowody na początek epoki żelaza?
Nowe znaleziska z lokalizacji takich jak Adichchanallur, Sivagalai, Mayiladumparai, Kilnamandi, Mangadu i Thelunganur wzbudziły ogromne zainteresowanie. Lokalne media opublikowały artykuły zatytułowane m.in. Czy epoka żelaza zaczęła się w Tamil Nadu?. Epoka ta była okresem, w którym ludzie na szeroką skalę zaczęli wykorzystywać żelazo do tworzenia narzędzi, broni i elementów infrastruktury.
Jednak nie wszyscy naukowcy spieszą się z daleko idącymi wnioskami. Parth R. Chauhan, profesor archeologii z Indian Institute of Science Education and Research (ISSER), apeluje o ostrożność. Uważa, że technologia obróbki żelaza mogła rozwijać się niezależnie w różnych częściach świata i że wciąż istnieją regiony, które nie zostały dostatecznie zbadane lub w których znaleziska nie zostały jeszcze dokładnie datowane.
Jeżeli dalsze badania potwierdzą znaczenie odkryć w Tamil Nadu, mogą one trafić na listę najstarszych znanych dowodów na rozwój metalurgii żelaza. Oishi Roy, archeolożka z ISSER, zauważa, że odkrycia te sugerują równoległy rozwój technologii żelaza w różnych częściach świata.
Jak rozwijała się metalurgia żelaza?
W początkowych etapach żelazo występowało w dwóch formach – meteorytowej oraz wytopionej. Prawdziwym przełomem w rozwoju technologii było uzyskanie żelaza ze skał rudnych metodą wytopu, co umożliwiło jego masową produkcję. Najstarsze znane żelazne artefakty to dziewięć paciorków wykonanych z żelaza meteorytowego – pochodzącego z fragmentów spadających na Ziemię meteorytów.
Identyfikacja skał zawierających żelazo była pierwszym krokiem w procesie. Po ich znalezieniu ruda musiała zostać przetopiona w piecach osiągających bardzo wysokie temperatury. Bez tego procesu żelazo pozostawało zamknięte w skale i bezużyteczne. Po uzyskaniu czystego metalu, kowale formowali go w narzędzia, broń oraz inne przedmioty – to właśnie ten etap oznaczał początek prawdziwej technologii żelaza.
Grobowce i przedmioty z żelaza – co znaleziono w Tamil Nadu?
Większość miejsc, w których odkryto żelazo w Tamil Nadu, to dawne osady w pobliżu współczesnych wiosek. Archeolodzy K. Rajan i R. Sivanantham podkreślają, że dotychczas zbadano jedynie niewielką część z ponad 3 000 grobów datowanych na epokę żelaza. W wielu z nich znaleziono kamienne sarkofagi oraz liczne artefakty wykonane z żelaza – w tym motyki, włócznie, noże, groty strzał, dłuta, topory i miecze.
W jednej z nekropolii natrafiono na ponad 85 przedmiotów żelaznych, zarówno wewnątrz urn grobowych, jak i na ich zewnątrz. Więcej niż 20 kluczowych próbek zostało przebadanych w pięciu niezależnych laboratoriach na świecie, co potwierdziło ich autentyczność i wiek.
Wyjątkowe znaleziska – miecz z ultra-wysokowęglowej stali
Wśród najbardziej intrygujących znalezisk wymienia się żelazny miecz odkryty w jednym z grobów. Osmund Bopearachchi, historyk z Francuskiego Narodowego Centrum Badań Naukowych (CNRS) w Paryżu, podkreśla jego znaczenie. Broń wykonano z niezwykle zaawansowanej stali o ultra-wysokiej zawartości węgla, a jej powstanie datuje się na okres XIII–XV wieku p.n.e..
Wiemy, że pierwsze oznaki prawdziwej produkcji stali pojawiły się w XIII wieku p.n.e. na terenie obecnej Turcji. Radiometryczne datowanie wydaje się wskazywać, że próbki z Tamil Nadu są starsze, powiedział Bopearachchi.
Oishi Roy dodaje, że to odkrycie sugeruje, iż mieszkańcy Tamil Nadu byli nie tylko użytkownikami żelaza, ale przede wszystkim jego wytwórcami – rozwijającymi zaawansowane technologie metalurgiczne na przestrzeni wieków.
Odkrycie pieca hutniczego – dowód na zaawansowaną metalurgię?
W miejscowości Kodumanal archeolodzy znaleźli piec hutniczy, co dostarcza jednoznacznych dowodów na istnienie rozwiniętej społeczności metalurgicznej. Teren wokół pieca charakteryzował się białawym odbarwieniem, co sugeruje wystawienie na ekstremalnie wysokie temperatury. W pobliżu odkryto również żużel żelazny, w niektórych miejscach zespolony ze ścianami pieca, co sugeruje wykorzystanie zaawansowanych metod obróbki metali.
Przyszłość badań nad żelazem w Indiach
Eksperci podkreślają, że odkrycia w Tamil Nadu mogą zmienić nasze rozumienie początków epoki żelaza na subkontynencie indyjskim. Jednak wielu badaczy zwraca uwagę na konieczność dalszych wykopalisk. Katragadda Paddayya, czołowy indyjski archeolog, zauważa:
To dopiero początek – musimy zbadać procesy, które doprowadziły do powstania technologii żelaza. Kluczowe jest prześledzenie jej rozwoju od samego początku.
Źródło: BBC News
Fot. Departament Archeologii/Tamil Nadu
