Tego dnia 1902 roku w San Francisco zmarł Levi Strauss, twórca pierwszego przedsiębiorstwa produkującego dżinsy
Był człowiekiem, który nie szukał rozgłosu, a mimo to jego nazwisko znają dziś miliony. W świecie zdominowanym przez przemijające trendy, Levi Strauss stworzył coś, co przetrwało pokolenia i stało się ikoną. Za jego niepozornym początkiem kryje się historia odwagi, pasji i pomysłu, który zmienił nie tylko garderoby, ale i bieg kultury.
Levi Strauss był postacią, która nie tylko wpłynęła na światowy przemysł mody, ale także odegrała istotną rolę w rozwoju amerykańskiego biznesu. Pochodził z żydowskiej rodziny – był synem Hirscha Straussa oraz jego drugiej żony, Rebeki Strauss, z domu Haas. Od najmłodszych lat dorastał w realiach skromnego życia i silnej tradycji rodzinnej, które ukształtowały jego etykę pracy i przedsiębiorczość.
Levi Strauss, niemiecki imigrant żydowskiego pochodzenia, był pionierem amerykańskiego przemysłu odzieżowego i założycielem firmy Levi Strauss & Co., znanej dziś na całym świecie z produkcji niebieskich dżinsów. Jego historia to przykład niezwykłej determinacji, przedsiębiorczości i innowacyjności. Po przyjeździe do Stanów Zjednoczonych w XIX wieku, Strauss nie tylko zbudował firmę od zera, ale także wspierał lokalne społeczności, edukację i kulturę żydowską w Kalifornii. Współpraca z krawcem Jacobem Davisem zaowocowała opatentowaniem nitowanych spodni roboczych, które szybko stały się ikoną mody i symbolem ducha Ameryki.
Strauss do dziś pozostaje postacią wzorcową – nie tylko jako biznesmen, ale i jako filantrop. Jego dziedzictwo kontynuują kolejne pokolenia, a dżinsy Levi’s to nie tylko ubranie, ale także opowieść o sile marzeń, innowacji i kulturowej tożsamości.
Levi Strauss – emigracja do Ameryki i początki kariery
W roku 1847, mając zaledwie osiemnaście lat, Strauss wraz z matką i dwiema siostrami opuścił Niemcy i udał się do Stanów Zjednoczonych, gdzie dołączyli do jego starszych braci – Jonasa i Louisa Straussa. Bracia prowadzili wówczas hurtownię towarów sypkich pod nazwą J. Strauss Brother & Co., zlokalizowaną przy 108 Liberty Street na Manhattanie w Nowym Jorku. Po przybyciu do Ameryki, młody Levi rozpoczął pracę jako wędrowny handlarz. Oferował różnorodne produkty pochodzące ze sklepu braci, takie jak czajniki, koce, akcesoria do szycia, drobne wyroby tekstylne.
Dzięki tej pracy zdobył doświadczenie w handlu detalicznym i bezpośrednim kontakcie z klientem, co okazało się nieocenione w jego późniejszej działalności biznesowej.
Nowe horyzonty – podróż na Zachód i założenie firmy
W kolejnych latach część rodziny rozszerzyła działalność handlową. Siostra Leviego, Fanny Strauss, wraz z mężem Davidem Sternem, przeniosła się do St. Louis w stanie Missouri, natomiast sam Levi zamieszkał w Louisville w stanie Kentucky. Tam kontynuował sprzedaż towarów sprowadzanych od braci.
W styczniu 1853 roku Strauss uzyskał obywatelstwo amerykańskie, co otworzyło przed nim kolejne możliwości rozwoju. W tym samym roku rodzina zdecydowała się wykorzystać ogromny potencjał ekonomiczny Zachodniego Wybrzeża, zwłaszcza dynamicznie rozwijającego się San Francisco, które stało się centrum kalifornijskiej gorączki złota.
Levi został wybrany do reprezentowania rodzinnej firmy na Zachodzie. Wyruszył w długą podróż parowcami, przez Panamę, by dotrzeć do San Francisco na początku marca 1854 roku. Tam zamieszkał z rodziną Fanny i rozpoczął nowy etap swojej kariery.
Narodziny marki Levi Strauss & Co.
W San Francisco Levi otworzył własną hurtownię pod nazwą Levi Strauss & Co.. Z Nowego Jorku sprowadzał szeroki asortyment suchych towarów, czyli produktów niewymagających przechowywania w warunkach chłodniczych. Do jego oferty należały między innymi odzież, pościel, grzebienie, portmonetki, chusteczki do nosa.
W początkowym okresie działalności Strauss zajmował się również szyciem namiotów, co odpowiadało potrzebom ówczesnych poszukiwaczy złota i osadników. Z czasem jednak jego firma zaczęła specjalizować się w produkcji odzieży roboczej, a przełom nastąpił dzięki spotkaniu z krawcem Jacobem W. Davisem z Reno w stanie Nevada.
Przełomowy wynalazek – dżinsy z nitami
W 1871 roku krawiec Jacob W. Davis, prowadzący działalność w Reno, w stanie Nevada, zwrócił się do Leviego Straussa jako stałego dostawcy materiałów. Davis, odpowiadając na zapotrzebowanie swoich klientów – głównie robotników fizycznych – opracował innowacyjny sposób wzmacniania spodni roboczych. Użył w tym celu miedzianych nitów, które znacząco zwiększały trwałość spodni, szczególnie w newralgicznych miejscach, takich jak kieszenie czy rozporek. Pomysł okazał się rewolucyjny, ale Davis nie miał środków na jego opatentowanie.
Zwrócił się więc do Straussa z propozycją wspólnej inwestycji w uzyskanie patentu oraz rozpoczęcia masowej produkcji nowych spodni. Strauss, dostrzegając potencjał wynalazku, zgodził się sfinansować przedsięwzięcie. W 1873 roku złożyli wspólny wniosek o patent – połowa praw została przypisana firmie Levi Strauss & Co.. Tak narodziły się pierwsze niebieskie dżinsy, które z czasem zyskały status ikony amerykańskiej kultury i stylu.
Od tego momentu firma Leviego rozwijała się dynamicznie, a jego produkty zaczęły zdobywać uznanie nie tylko wśród górników i farmerów, ale również wśród zwykłych Amerykanów. Dżinsy, dzięki swojej funkcjonalności, trwałości i prostemu designowi, szybko stały się symbolem pracowitości, wolności i nowoczesności.
Levi Strauss – ostatnie lata życia i sukcesja
Levi Strauss pozostał kawalerem przez całe życie. Nigdy się nie ożenił, poświęcając się przede wszystkim prowadzeniu swojej działalności. Zmarł 26 września 1902 roku w San Francisco. W chwili śmierci jego majątek szacowano na około 30 milionów dolarów, co – po uwzględnieniu inflacji – odpowiadałoby około 855 milionom dolarów w 2023 roku.
Po jego śmierci firmą zajęli się krewni. Jedynym dzieckiem jego siostrzeńca, Zygmunta Sterna, była Elise Fanny Stern, która wyszła za mąż za Waltera A. Haasa, syna Abrahama Haasa. To właśnie ich potomkowie są do dziś właścicielami marki Levi Strauss & Co., kontynuując dziedzictwo zapoczątkowane przez Leviego.
Levi Strauss – dziedzictwo społeczne i filantropijna spuścizna
Levi Strauss był nie tylko wizjonerem biznesowym, ale również człowiekiem głęboko zaangażowanym w działalność społeczną. Jako członek reformowanego odłamu judaizmu, wspólnie z innymi przedstawicielami społeczności żydowskiej w San Francisco założył Kongregację Emanu-El – pierwszą żydowską synagogę w tym mieście, która pełniła ważną rolę duchową i społeczną.
Strauss wspierał także wiele inicjatyw charytatywnych. Przekazywał fundusze na pomoc dla sierot, wsparcie lokalnych społeczności, rozwój edukacji.
W 1897 roku założył Fundację Leviego Straussa, która przekazała darowiznę na rzecz Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley. Dzięki tym środkom możliwe było sfinansowanie 28 stypendiów, co miało ogromne znaczenie dla młodych, zdolnych studentów, często pochodzących z mniej uprzywilejowanych środowisk.
Levi Strauss– muzea i wyróżnienia
Dziedzictwo Leviego Straussa jest pielęgnowane zarówno w Stanach Zjednoczonych, jak i w jego ojczyźnie – Niemczech. W miejscowości Buttenheim, w domu, w którym się urodził (pochodzącym z 1687 roku), znajduje się dziś Muzeum Leviego Straussa. Placówka ta nie tylko prezentuje eksponaty związane z jego życiem, ale również opowiada historię żydowskiej emigracji i przedsiębiorczości w XIX wieku.
Również siedziba główna firmy Levi Strauss & Co. w San Francisco posiada centrum dla zwiedzających, w którym eksponowane są oryginalne artefakty, dokumenty i przedmioty związane z historią firmy i samego jej założyciela.
W 1994 roku Levi Strauss został uhonorowany poprzez wprowadzenie do Hall of Great Westerners w ramach National Cowboy & Western Heritage Museum. To prestiżowe wyróżnienie przyznawane jest osobom, które wywarły istotny wpływ na kulturę, historię i rozwój amerykańskiego Zachodu.
