Tego dnia 1485 roku odbyła elekcja 15-letniego Macieja Korwina na króla Węgier
Wybór Macieja Korwina na króla Węgier to jedno z najważniejszych wydarzeń w historii Węgier. Rozpoczęła ona 32-letnią epokę, podczas której Węgry stały się jednymi z głównych mocarstw Europy. Jednocześnie panowanie Macieja Korwina jest łabędzim śpiewem potęgi Węgier, ponieważ już po jego śmierci państwo zaczęło stopniowo upadać.
Maciej Korwin Hunyady to jeden z najwybitniejszych władców Węgier, który podczas swojego 32-letniego panowania stworzył z Węgier regionalne mocarstwo, zdolne do stawienia czoła rodzącej się potędze Turków Osmańskich.
Zajrzyj też tu: Maciej Korwin. Wymowa ideologiczna
Państwo Macieja Korwina w wyniku zręcznej polityki i wojnom rozciągało się nie tylko przez cały Basen Panoński, lecz sięgnęło również Bośni, Śląska, Łużyc, a nawet Wiednia, zdobytym kosztem Habsburgów. Tam też zmarł zostawiając swoje państwo bez silnego następcy, czego przykrą konsekwencją był powolny upadek Węgier i w końcu katastrofa po bitwie pod Mohaczem w 1526 roku.
Wybitna rola rodu Hunyadych
Maciej Korwin Hunyady urodził się 23 lutego 1443 roku w siedmiogrodzkim Koloszwarze (obecny Kluż-Napoka w Rumunii). Pochodził on z rodu Hunyadych – najbardziej wpływowego magnackiego rodu w ówczesnym królestwie Węgier, których majątki znajdowały się przede wszystkim w Siedmiogrodzie.
Ojcem Macieja był Janos Hunyady – najwybitniejszy węgierski dowódca, który zasłynął swoimi talentami wojskowymi podczas wielu kampanii na Bałkanach, prowadzonych przeciwko rosnącemu w siłę Imperium Osmańskiemu. Autorytet Janosa Hunyadyego po tragicznej śmierci Władysława Warneńczyka w 1444 roku był tak duży, że został on regentem Węgier podczas rządów młodocianego Władysława Pogrobowca z rodu Habsburgów.
Pełnił on tę funkcję aż do swojej śmierci w 1456 roku, która doprowadziła jednocześnie do rozpoczęcia walki o władzę między węgierskimi rodami magnackimi o sprawowanie kontroli nad 16-letnim królem Węgier.
Węgierska gra o tron
Główną konkurencję dla rodu Hunyadych stanowił ród hrabiów cylejskich, bardzo blisko związanych z Habsburgami oraz polityką skoncentrowaną na sprawach Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Sam hrabia cylejski – Ulryk II – był wujem Władysława Pogrobowca, co od razu stawiało go w bardzo korzystnym świetle w dążeniu do sprawowania kontroli nad młodym Habsburgiem.
Ród Hunyadych, mimo śmierci głowy rodu, wciąż posiadał bardzo silne wpływy w Królestwie Węgier i wraz z rodem Szilagyich stanowił bardzo duże zagrożenie dla władzy Ulryka Cylejskiego, który zorganizował nieudany zamach na życie najstarszego syna Janosa Hunyadyego – Władysława.
W ramach odwetu Władysław Hunyady wraz ze swoim wujem – Mihalym Szilagyi – przygotował spisek przeciwko hrabiemu Celje. Ulryk II został podstępem sprowadzony do Belgradu, gdzie miał się spotkać z Władysławem Hunyadym, a następnie zamordowany.
Śmierć ostatniego przedstawiciela rodu cylejskiego, spowinowaconego z Habsburgami, który był jednocześnie wujem króla Węgier, rozwścieczyły Władysława Pogrobowca oraz współpracujących z nim magnatów węgierskich – Miklósa Újlakiego i László Garaia.
Władysław Hunyady został sprowadzony do Budy w celu spotkania z królem, gdzie miał mieć zagwarantowane bezpieczeństwo, uzyskane od króla dzięki wstawiennictwu swojej matki – Elżbiety Szilagyi.
Seria bezwzględnych intryg, zdrad i zabójstw politycznych jednak nie dobiegła końca i Władysław Hunyady został aresztowany wraz ze swoim młodszym bratem – Maciejem, a następnie skazany na śmierć za dokonanie zamachu na życie Ulryka Cylejskiego. Syn wybitnego dowódcy i regenta Węgier został stracony 16 marca 1457 roku., natomiast jego młodszy brat przewieziony jako więzień do Pragi.
Egzekucja głowy rodu Hunyadych wywołała bardzo silny sprzeciw wśród węgierskiej szlachty związanej ze stronnictwem straconego Władysława, na czele którego stanął jego wuj Mihaly Szilagyi. Węgry pogrążyły się w walce między jego stronnictwem, a stronnictwem habsburskim, w konsekwencji czego Władysław Pogrobowiec musiał udać się do bezpiecznej wówczas Pragi, zabierając ze sobą uwięzionego Macieja Korwina.
Wybór Macieja Korwina na króla Węgier i koronacja
Niewola przyszłego króla Węgier nie trwała jednak długo, ponieważ 23 listopada 1457 roku w bardzo młodym wieku umiera na białaczkę Władysław Pogrobowiec, zmieniając tym sam układ sił politycznych w Czechach i na Węgrzech, gdzie przewagę uzyskuje stronnictwo Hunyadych, a już 24 stycznia 1458 roku przebywający jeszcze w Pradze Maciej Korwin został wybrany przez szlachtę węgierską na nowego króla, co było możliwe dzięki wielkiemu autorytetowi jego zmarłego ojca oraz zabiegom matki i wuja.
Maciej Korwin znalazł się jednak w niezwykle trudnej sytuacji na początku swoich rządów. Węgry były pogrążone w wojnie domowej, magnateria miała decydujący wpływ na sprawowanie rządów i maksymalnie ograniczała władzę króla.
Dodatkowo sytuację międzynarodową utrudniali Habsburgowie, którzy zainterweniowali na Węgrzech okupując cały zachód i południe państwa Hunyadyego. Cesarz Fryderyk III Habsburg wysunął swoje roszczenia do korony Świętego Stefana po swoim zmarłym krewnym i uznał się za prawowitego króla Węgier.
Fryderyk III Habsburg chcąc podkreślić swoje prawa do władzy nad Węgrami, a jednocześnie podkopując prawa do niej Macieja Korwina, wywiózł do Austrii insygnia koronacyjne, a więc koronę Świętego Stefana.
W zaistniałej sytuacji Maciej Korwin postanowił nie koronować się insygniami zastępczymi, lecz rozpoczął negocjacje z cesarzem rzymskim w celu ich odzyskania. Musiał on jednak iść na bardzo daleko idące ustępstwa jakim było zagwarantowanie następstwa tronu węgierskiemu Habsburgom po swojej śmierci oraz wykupienie Korony Świętego Stefana za 80 000 florenów.
Niezbędną kwotę na wykup insygniów udało mu się uzyskać od Stolicy Apostolskiej w 1460 roku, natomiast do samego porozumienia z cesarzem doszło w 1463 roku. Dopiero po odzyskaniu Korony świętego Stefana, Maciej Korwin postanowił się koronować w pełni legalnymi insygniami, aby ulegitymizować swoją władzę. Koronacja na króla Węgier odbyła się w katedrze w Białogrodzie Stołecznym 29 maja 1464 roku.
Polityka wobec Czech
Kwestia koronacji była jednak tylko jednym z wielu zmartwień nowego władcy Węgier. Bardzo ważną rolę w początkowej fazie rządów odegrała polityka wobec nowego króla Czech Jerzego z Podiebradów. Regent Władysława Pogrobowca w Czechach był postacią dosyć kontrowersyjną ze względu na swoje wyznanie, jakim był husytyzm.
W ówczesnej sytuacji panującej w Czechach wyznanie husyckie było dla Podiebrady sporym atutem, ponieważ utwierdzało to jego autorytet na obszarach objęty wpływami husyckimi, problem pojawił się jednak wraz ze wstąpieniem husyckiego regenta na tron.
Poza silną opozycją katolicką skupioną przede wszystkim na Śląsku i Łużycach decydujący problem stanowił negatywny stosunek papiestwa do niekatolickiego króla. W 1458 roku Maciej Korwin, znajdując się w Pradze w charakterze więźnia mimo śmierci Władysława Pogrobowca był zmuszony do zawarcia sojuszu z nowym władcą Czech, który został przypieczętowany małżeństwem młodego króla Węgier z córką Jerzego z Podiebradów – Katarzyną w 1461 roku.
Sojusz z Czechami nie przetrwał jednak próby czasu i już po unormowaniu stosunków z Habsburgami oraz ugruntowaniu swojej władzy na Węgrzech, stosunki między obydwoma władcami zaczęły się pogarszać. Kluczowe znaczenie miała przedwczesna śmierć żony Macieja Korwina w 1465 roku oraz wezwanie papieża do walki przeciwko husytom.
Nie małe znaczenie na kreujący się sojusz między Maciejem Korwinem, a papiestwem, miało wykupienie Korony Świętego Stefana oraz wspieranie króla Węgier jako naturalną przeciwwagę dla rosnącej potęgi tureckiej, jak i habsburskiej.
Doskonałym pretekstem dla Macieja Korwina w celu dokonania ekspansji na Czechy było powstanie konfederacji zielonogórskiej w 1469 roku, skupiającą katolicką szlachtę czeską, stanowiącą silną opozycję wobec husyckiego króla Czech. Król Węgier w wyniku błyskotliwych sukcesów militarnych opanował cały Śląsk, Morawy oraz Łużyce, nie udało mu się jednak obalić samego Jerzego z Podiebradów, którego władza została ograniczona do samego rdzenia Czech.
Jerzy z Podiebradów umarł jednak niedługo później w 1471 roku. Pozostawił on władzę nad kadłubowymi Czechami Władysławowi Jagiellończykowi – synowi króla Polski Kazimierza Jagiellończyka. To doprowadziło do wieloletnich zatargów polsko-węgierskich, trwających aż do śmierci Macieja Korwina w 1490 roku Stosunki z samymi Czechami.
Zostały one jednak unormowane już w 1474 roku pokojem w Ołomuńcu, w którym Maciej Korwin uznał za króla czeskiego Władysława Jagiellończyka. Ten jednak musiał się zrzec ziem zajętych przez króla Węgier, z możliwością wykupienia ich po jego śmierci za 400 000 guldenów.
Mocarstwowa polityka Macieja Korwina
Dzięki uspokojeniu sytuacji na północy swojej monarchii oraz zabezpieczeniu zdobyczy, Maciej Korwin mógł skupić się na swoim głównym wrogu jakim był Fryderyk III Habsburg, na którym odniósł spektakularne zwycięstwo w 1476 roku oblegając Wiedeń. W roku 1485 król Węgier przekroczył swoje wszystkie dotychczasowe sukcesy, zdobywając całą Styrię, Karyntię oraz Dolną Austrię wraz z Wiedniem, który uczynił swoją nową siedzibą.
Był to moment szczytu potęgi Macieja Korwina, którego państwo stało się wówczas europejskim mocarstwem zdolnym przeciwstawić się swoim wszystkim sąsiadom, w tym również rosnącej potędze osmańskiej, która agresywnie rozszerzała w tym czasie swoje wpływy na półwyspie bałkańskim.
Maciej Korwin jednak przez całe swoje rządy nie porywał się na pokonanie potęgi osmańskiej jak jego ojciec. Nie oznacza to jednak, że jego polityka wobec Wielkiej Porty była w pełni pokojowa i uległa.
Wręcz przeciwnie, Maciej Korwin bardzo aktywnie działał militarnie przeciwko rodzącej się potędze tureckiej, interweniując w Mołdawii i Wołoszczyźnie, czym naruszał jawnie strefę wpływów sułtana osmańskiego. Ponadto sam król regularnie wyprawiał się zbrojnie na ziemie tureckie w celu przeprowadzania karnych rajdów za najazdy tureckich akindżich na południowe ziemie Węgier.
Polityka wewnętrzna, nagła śmierć i tragiczny los spuścizny po Macieju Korwinie
Panowanie Macieja Korwina to jednak nie tylko ciągłe kampanie militarne przeciwko wszystkim sąsiadom, są to również reformy zmierzające do zwiększenia władzy króla: ukrócenie władzy magnaterii, utworzenie słynnej Czarnej Armii, elitarnej formacji złożonej z żołnierzy zaciężnych.
Rządy Macieja Korwina to również szerzenie idei renesansowych w Węgrzech, założenie uniwersytetu w Pożoniu (obecna Bratysława), czy w końcu utworzenie z inicjatywy króla Biblioteki Corviniany na zamku w Budzie. W jej skład wchodziło ponad 3000 woluminów, rozkradzionych i rozproszonych po Europie po śmierci Macieja Korwina, a szczególnie po zdobyciu Budy przez Sulejmana Wspaniałego – sułtana osmańskiego.
Wszystkie te spektakularne sukcesy Macieja Korwina zostały jednak przekreślone w wyniku jego nagłej śmierci w Wiedniu w 1490 roku. Król Węgier pozostawił po sobie jedynie syna z nieprawego łoża, którego próbował wykreować na swojego następcę tronu pod koniec swoich rządów.
Niestety Maciej Korwin zostawił po sobie bardzo napięte relacje ze wszystkimi sąsiadami Węgier, których celem stało się odzyskanie utraconych ziem oraz obsadzenie węgierskiego tronu przez swoich krewnych. Ostatecznie następcą Macieja Korwina został król Czech Władysław Jagiellończyk, który niedługo później doszedł do porozumienia z Habsburgami.
Same Węgry pod nieudolnymi rządami Władysława Jagiellończyka zaczęły podupadać, osiągnięcia Macieja Korwina zaczęły być stopniowo niwelowane, co ostatecznie zostało przypieczętowane katastrofą państwa węgierskiego w wyniku porażki w bitwie pod Mohaczem w 1526 roku i zajęciu Węgier przez wojska Sulejmana Wspaniałego.
Fot. Obraz autorstwa Gyuli Benczúra przedstawiający triumfującego Macieja Korwina, 1919, źródło: Wikimedia Commons
Bibliografia:
- Baczkowski K.,Walka Jagiellonów z Maciejem Korwinem o koronę czeską w latach 1471-1479, Kraków 1980.
- Czechowicz B., Idea i państwo. Korona Królestwa Czech w latach 1457-1547, t.3, Wrocław 2017.
- Tanner M., The Raven King. Matthias Corvinus and the fate of his lost library, New Haven, London 2009.
