Evita Perón, przywódczyni społeczeństwa Argentyny. Biografia

Evita Perón – historia przywódczyni narodu Argentyny

Pochodząca z małego miasta Evita Perón dzięki swoim działaniom stała się symbolem wydarzeń politycznych i społecznych, które miały miejsce w Argentynie w latach 40. i 50. XX wieku. Będąc dzieckiem marzyła o karierze aktorki. Umarła w wieku zaledwie 33 lat, jednak osiągnęła sławę i uwielbienie społeczeństwa, które możemy porównać do miłości, jaką Wielka Brytania obdarzyła księżną Walii – Dianę.

W skrócie:

• Dzieciństwo Evity Perón
• Evita Perón – początki kariery
• Aktorka osiąga sukces
• Evita Perón i jej rola w życiu politycznym państwa
• Postulaty Evy Perón
• Problemy zdrowotne pierwszej damy

María Eva Duarte de Perón urodziła się 7 maja 1919 roku w mieście oddalonym od stolicy państwa o 250 kilometrów. Była piątym dzieckiem Juana Duarte – właściciela niewielkiej farmy oraz jego służącej, emigrantki z Hiszpanii, Juany Ibarguren. W wieku 16 lat wyjechała do Buenos Aires i po latach ciężkiej pracy została znaną aktorką. Po spełnieniu swojego marzenia z dzieciństwa poślubiła prezydenta Argentyny Juana Peróna, stając się jego drugą żoną.

Eva dość intensywnie włączyła się w życie polityczne kraju. Nieoficjalnie pełniła różne funkcje w rządzie Argentyny walcząc o prawa kobiet i poprawę sytuacji najniższej klasy społecznej. W małżeństwie nie pełniła wyłącznie roli pierwszej damy, ale była również partnerem politycznym męża, współtworząc z nim doktrynę peronizmu, opartą na sprawiedliwości społecznej i nacjonalizmie.

Umarła młodo, lecz choroba nie przeszkodziła w jej działaniach. Do końca walczyła o Argentynę, pokazując obywatelom jak silną jest kobietą.

Dzieciństwo Evity Perón

Silny charakter Eva z pewnością odziedziczyła po matce. Juana Ibarguren jako młoda kobieta postanowiła wyjechać z Hiszpanii, aby rozpocząć kolejny etap życia w Ameryce Południowej. Chcąc zapewnić sobie dostatnie życie w nowym kraju postanowiła zająć miejsce żony swojego pana, u którego była służącą. Zdecydowała się uwieść Juana Duarte i zmienić swoją pozycje w ich relacji.

Matka Evy stała się kochanką swojego pana, rodząc mu pięcioro dzieci. Gdy jej mąż zaczął więcej czasu spędzać w pobliskiej osadzie, gdzie cały dzień pił, Juana przejęła kontrolę nad prowadzeniem gospodarstwa i domu. Niedługo potem ojciec Evy zmarł w nieszczęśliwym wypadku. Juana Ibarguren po jego śmierci musiała znaleźć sposób na utrzymanie rodziny. Postanowiła, że nie zostanie ponownie służącą. Na początku nie radziła sobie dobrze.

Juan Duarte należał do Partii Radykalnej i jeden z tamtejszych przyjaciół szybko dał się złapać w sidła rozkosznych uśmiechów matki Evy.[1] Postanowił pomóc rozbitej rodzinie. Znalazł dla nich stary dom, który Juana przekształciła w pensjonat. Niebawem osiągnęła sukces i dobrze jej się powodziło. Pensjonat zaczęły odwiedzać wysoko postawione osobistości oraz przedstawiciele służby państwowej. Pomimo tego, mieszkańcy nie zapomnieli, że jej piątka dzieci to bękarty.

Bardzo często wracały one do domu poobijane, obrzucano je nawet kamieniami.[2] Dla matki był to bardzo trudny czas, jednak nie miała ona zamiaru się poddać i nadal walczyła o szacunek dla siebie i swoich dzieci.

Podczas gdy matka Evity starała się znaleźć idealnych kandydatów na mężów dla swoich trzech najstarszych córek, najmłodsza stała się piękną, młodą kobietą. W wieku dwunastu lat ubierała się wyzywająco, ale w towarzystwie była kulturalna i zachowywała się zgodnie z poleceniami matki. Goście pensjonatu otwarcie okazywali jej zainteresowanie, jednak przyszła aktorka była zajęta planowaniem kariery. Niedługo potem wszystkie starsze siostry wyszły za mąż.

Najstarsza – Eliza poślubiła zauroczonego nią oficera, z kolei niezwykle urodziwa Blanca stała się żoną właściciela ziemskiego z ogromnym majątkiem. Trzecia córka wyszła za mąż za młodego pracownika domu handlowego, w którym pracowała. Evita będąc świadkiem tych wydarzeń zrozumiała, że małżeństwo nie jest celem jej życia.

Evita Perón – początki kariery

Evita marzyła o uwielbieniu, ale nie przez jednego mężczyznę, lecz przez cały tłum. Bardzo chciała upodobnić się do swojej ulubionej artystki, Jean Harlow – słynnej amerykańskiej aktorki „Złotej Ery Hollywood”. W jej pokoju znajdowało się wiele plakatów przedstawiających aktorki współczesnej sceny filmowej. Jej ulubionym zajęciem było chodzenie do kina, gdzie mogła podziwiać produkcje amerykańskich filmowców.

Junin, będący małym miastem, nie stwarzał dla Evy żadnych możliwości rozwoju. Młoda dziewczyna wiedziała, że sukces czeka na nią w dużym mieście, stolicy Argentyny – Buenos Aires. W nieznanych okolicznościach w 1935 roku opuściła rodzinne okolice zmierzając po sławę. Istnieje kilka wersji zdarzeń, które wyjaśniają, w jaki sposób młoda dziewczyna dostała się do oddalonego o 250 kilometrów miasta. W większości z nich pojawia się postać argentyńskiego muzyka Agustina Magaldi.[3]

Prawdopodobnie to on zaproponował jej pomoc w dotarciu do stolicy. Po przybyciu do Buenos Aires, zamieszkała w małym pensjonacie. Jako początkującej aktorce trudno było jej opłacać czynsz. Kariera Evy zaczęła się od drobnej drugoplanowej roli w komedii. Zdobyła także role w kilku innych przedstawieniach, ale nie były one dochodowe.

Chcąc utrzymać się w dużym mieście podejmowała się również pracy statystki na planie, gdzie miała okazję obserwować bardziej doświadczonych od siebie artystów. Rok później przekonała się jak brutalny świat filmu. Jeden z dyrektorów teatralnych zagroził jej wyrzuceniem z grupy jeśli nie pójdzie z nim do łóżka.[4] Chcąc osiągnąć swój cel prawdopodobnie przystała na tę niegodziwą propozycję i kontynuowała swoją karierę. Upokorzenie i opryskliwe komentarze towarzyszyły jej od dzieciństwa, ale podobnie jak matka, chciała osiągnąć swój cel i nie poddawała się.

Życie w stolicy było trudne i drogie. Eva żyła bardzo skromnie. Miała jedną sukienkę i ze względu na oszczędności bardzo mało jadła, intensywnie szukając nowej pracy. Po wielu małych rolach, dostała szansę w sztuce Evy Franco, w której miała odegrać postać niemej pokojówki.

Po tym przedstawieniu pojawiły się recenzje krytyków. Młoda aktorka nie została doceniona, a jej aktorstwo zostało ocenione jako „surowe”. Jednak nie poddała się i już w 1937 roku dostała kolejną szansę. Pomimo tego, że Eva była niską i bardzo szczupłą kobietą, zwracała na siebie uwagę wielu ważnych osób w jej branży. Podczas przesłuchania do roli w sztuce „La Gruta de la fortuna” zauważyła ją, pochodząca z Włoch – aktorka Pierina Dealessi. Dzięki niej Evita dostała swoją pierwszą mówioną rolę w „La Nueva Colonia”.[5]

Kobiety szybko się zaprzyjaźniły, co doprowadziło do rozwoju kariery młodej aktorki. Doświadczona koleżanka zapoznała ją z ważnymi osobistościami, a także nie szczędziła wskazówek, które w przyszłości pozwoliły jej odnieść sukces. Kilka miesięcy później Eva zdobyła swoją pierwszą rolę w filmie w reżyserii Chasa de Cruz „Secundos afuera”. Rok 1937 okazał się dla niej przełomowy, powoli i uparcie dążyła do swojego celu. Jednak życie prywatne Evy naznaczone w tym okresie zostało dwoma tragicznymi wydarzeniami.

Pewnego wieczoru wraz z koleżanką przyjęły zaproszenie na spacer na plaży od dwóch młodych mężczyzn, którzy próbowali je uwieść. Licząc na przyjemną noc z dwiema nieznanymi artystkami, nie spodziewali się z ich strony odmowy. Przemocą zrealizowali swoje zamierzenie, a następnie bezkarnie uniknęli odpowiedzialności uciekając samochodem. Dziewczęta z

ostały odnalezione w zaroślach, przerażone, w poszarpanych ubraniach. Po tym wypadku Eva udała się do ginekologa, który stwierdził zapalenie szyjki macicy, a także poinformował ją o skutkach i możliwych chorobach, które są następstwem gwałtu.

Eva wyszła z gabinetu przerażona i przekonana, że nie będzie w stanie mieć własnych dzieci i że cierpi na raka, co niestety okazało się być prorocze.[6]

Aktorka osiąga sukces

Eva stale się rozwijała, zdobywała doświadczenie w różnych dziedzinach m.in. występowała w radiu, gdzie odkryto jej prawdziwy talent. Wiele lat później sama powiedziała, że w teatrze była fatalna, w filmach jakoś dawała radę, ale w radiu była naprawdę dobra.[7] Właśnie dzięki tej działalności zdobyła godziwe wynagrodzenie. W kilka lat jej miesięczna wypłata z 150 pesos miesięcznie wzrosła do 35 tysięcy pesos.[8]

W wieku 20 lat podpisała kontrakt z aktorską trupą specjalizującą się w teatrze radiowym. Eva stawała się coraz bardziej popularna i zdobywała wielu przyjaciół. Scenarzyści zaczęli pisać role specjalnie dla niej, a krytycy zasypywali ją pozytywnymi recenzjami. Młode dziewczęta zachwycały się granymi przez nią postaciami, a jej zdjęcia umieszczane były w magazynach, które jako dziecko sama czytała. Eva uzyskała sławę i uwielbienie, lecz cały czas pamiętała o ostrzeżeniu lekarza i możliwej chorobie.

W 1941 roku cały naród znał już postać Evity Duarte, a przede wszystkim jej głos. Aktorka ostrożnie dobierała przyjaciół oraz swoje role. Pojawiała się w znanych miejscach stolicy, a jej status umożliwiał wstęp do ekskluzywnych miejsc. Pracowała z profesjonalistami i w 1942 roku staje się jedną z czterech najsłynniejszych gwiazd Argentyny i tworzyła zespół aktorów zwany „Compania juvenil de radioteatro”.

Evita Perón i jej rola w życiu politycznym państwa

Tymczasem jej przyszły mąż Juan Perón razem z innymi generałami przejął władzę w Argentynie. W wyniku zamachu stanu w 1943 roku odsunęli od władzy polityków konserwatywnych. W ten sposób skończył się w państwie okres rządów zwany „niechlubnym dziesięcioleciem”. Perón otrzymał stanowisko szefa sztabu głównego I Dywizji, której zadaniem było kontrolowanie sytuacji w stolicy.

Ministrem wojny został generał Farrell, który wybrał Juana na swojego pomocnika.[9] Perón jako współpracownik generała swobodnie zarządzał armią oraz Grupą Zjednoczonych Oficerów. W niedługim czasie objął również kierownictwo nad Departamentem Pracy. Zaangażowanie na stanowisku sekretarza pracy i opieki społecznej przyniosło mu społeczne uznanie. Jego działania znacząco poprawiły sytuacje robotników w kraju.

W wyniku trzęsienia ziemi w San Juan w 1944 roku, w którym zginęło około 8 tysięcy ludzi, Eva zorganizowała wielką galę dobroczynną, na którą zaprosiła postacie istotne dla życia publicznego. To tam po raz pierwszy spotkali się Evita Duarte oraz Juan Perón. Po nocy  spędzonej w swoim towarzystwie, Juan był zauroczony. Niedługo później postanowił skończyć swój ówczesny związek i wprowadził się do apartamentu sąsiadującego z mieszkaniem aktorki. Ich znajomość rozwijała się i zaczęli pokazywać się razem publicznie. Pomimo złych doświadczeń z mężczyznami, 25 letnia Eva zakochała się w o 24 lata starszym generale.

Eva rozpoczęła kolejny etap swojego życia. Zachwycona wielkim światem polityki postanowiła się zaangażować i pomóc swojemu przyszłemu mężowi zdobyć poparcie dla jego idei. Juan nadal posiadał poparcie grupy robotniczej, a 1944 roku do swojego dorobku dodał posadę wiceprezydenta Argentyny oraz przewodniczącego nowo utworzonej Krajowej Rady do Spraw Okresu Powojennego.

Eva nadal była gwiazdą radia, w którym początkowo starała się wypromować pomysły Peróna. Podczas programu zatytułowanego „Ku lepszej przyszłości” odgrywała rolę prostej robotnicy. Natomiast przerwy w transmisji wypełnione były muzyką wojskową oraz przemówieniami Juana. Niebawem Eva nieoficjalnie podjęła pracę w resorcie pracy i spraw socjalnych. Zdobywając całą potrzebną wiedzę dotyczącą polityki, spędzała w ministerstwie kilka godzin dziennie, aby oswoić się z przyszłą rolą pierwszej damy. Juan wyróżniał się spośród wszystkich wojskowych, zyskując poparcie Argentyńczyków widzących w nim przyszłego dowódcę.

10 grudnia 1945 roku odbył się ślub Evy i Juana. Dwoje kochanków zawarło małżeństwo w kościele w San Francisco, poprzedzone ceremonią cywilną 22 października. Była to skromna i cicha ceremonia, a na  ślubie obecni byli członkowie rodziny i najbliżsi przyjaciele.

Postulaty Evy Perón

Evita z aktorki weszła w rolę aktywnej działaczki politycznej. Pod koniec roku wyznaczono oficjalną datę wyborów prezydenckich na 24 lutego. Nowożeńcy intensywnie przystąpili do działań, gdyż Perón miał ogromne poparcie społeczne, a także kościelne. Eva okazała się kluczową postacią podczas kampanii. Na zgromadzeniach często podchodziła do ludzi i dzięki prostym gestom, takim jak uściśnięcie dłoni, zdobywała zaufanie wśród obywateli Argentyny.

Sama zwróciła uwagę męża na panujące w kraju bezrobocie, brak mieszkań i sytuacje młodocianych matek oraz bezdomnych osób, a jej osobistym celem była walka o prawa kobiet i ich wyzwolenie. To podczas tego okresu Eva i Juan wspólnie ukształtowali doktrynę peronizmu, który opierał się na niezależności ekonomicznej i politycznej państwa oraz na sprawiedliwości społecznej.

Wyniki wyborów ogłoszono 8 kwietnia. „Perón zdobył 52 procent głosów, co dawało mu dwie trzecie miejsc w niższej izbie Kongresu z wyjątkiem dwóch miejsc w całym senacie. Mógł teraz reformować kraj zgodnie ze swoją wizją.”[10] Eva i Juan rozpoczęli swoje rządy.

Pierwsza dama znalazła swoje miejsce w Ministerstwie Pracy. Do jej zdań należało utrzymywanie dobrych relacji ze związkami zawodowymi. Często odwiedzała fabryki i bezpośrednio rozmawiała z pracownikami. Chciała wiedzieć czego potrzebuje jej społeczeństwo. Całe dnie spędzała na wizytach w szpitalach i szkołach.

Pracowała po kilkanaście godzin dziennie, a cierpiał na tym jej stan zdrowia. Lekarze stwierdzili u niej anemię, lecz Eva nie zgodziła się na zalecany odpoczynek i szybko powróciła do swoich obowiązków. W wyniku jej starań powstał projekt nowej ustawy –  „Prawa kobiety”. Według niej „kobiety argentyńskie będą posiadały takie same prawa polityczne i będą podlegały takim samym obowiązkom, jakie prawo przyznaje lub narzuca mężczyznom”.[11]

Ustawa została uchwalona i weszła w życie 23 września 1947 roku. W tym dniu Eva wygłosiła wzruszające przemówienie transmitowane w całym kraju. Po raz pierwszy obywatelki Argentyny z Evitą na czele mogły oficjalnie wyrazić swoje zdanie w wyborach w 1951 roku.

Niedługo potem mąż wysłał ją w podróż po Europie. Odwiedziła Hiszpanię kierowaną przez dyktatora Franco, była oczarowana stolicą Francji, a w Rzymie papież Pius XII przyjął ją jak królową. Wszędzie witały ją tłumy, była szanowana, a jej działalność charytatywna w Argentynie podziwiały głowy innych państw.  Argentyna hucznie przywitała pierwszą damę. Zagraniczne gazety pisały o kobiecie silnej, nie wstydzącej się swojego pochodzenia. Za jej sprawą Europa dowiedziała się o życiu i sile państwa zarządzanego przez Juana Peróna.

W 1948 roku Eva zainicjowała program budowy domów dla biednych. Skrytykowano ją, ponieważ domy były budowane szybko, a wykorzystywane materiały niskiej jakości. Jednak to, co nie podobało się opozycji zostało bardzo dobrze przyjęte przez robotników mieszkających w złych warunkach.

Nieustannie rosła miłość obywateli do pierwszej damy. Ona sama również wymagała od siebie coraz więcej. Organizowała akcje społeczne, walczyła o prawa kobiet do darmowej edukacji. Starała się wspomagać określone grupy zawodowe kobiet. Stworzyła własną fundację w której pracowało 1200 osób. Swoich reform nie skupiała jednak tylko na płci żeńskiej, lecz dążyła do poprawy życia sierot i starszych osób.

Kolejnym dużym przedsięwzięciem Evy było utworzenie w 1949 roku odłamu kobiecej partii peronistycznej, zwanej Partido Feminino, której przewodniczyła.

Evita nadal odczuwała skutki przykrego wydarzenia z młodości. Cierpiała z powodu chronicznego kurczu macicy. Z powodu częstych krwotoków i gwałtownego bólu podbrzusza nie była zdolna do kontaktów seksualnych.[12] Pomimo tego jej związek funkcjonował prawidłowo, ponieważ scalała go polityka.

Problemy zdrowotne pierwszej damy

Ukrywana przed mężem choroba zaczynała poważnie zagrażać życiu Evy. Zaawansowany rak szyjki macicy zaburzał jej normalne życie. Mimo złego samopoczucia nie zgadzała się na leczenie, tłumacząc, że nie ma na to czasu. Swoje ostatnie lata chciała poświęcić społeczeństwu, które ją uwielbiało. W 1951r. w styczniu, po przeprowadzonej operacji, Amerykańscy lekarze byli zdziwieni brakiem wcześniejszego leczenia, lecz otwarcie mówili, że nie uzdrowiłoby ono pierwszej damy, tylko przedłużyło życie o kilka miesięcy.

Niedługo potem wróciła do świata polityki – dumnie przemawiała na zgromadzeniach partii i zgłaszała swoją kandydaturę na stanowisko wiceprezydenta. Rządy Juana jako prezydenta oraz Evity jako jego oficjalnej zastępczymi byłyby spełnieniem marzeń. Jednak propozycja ta nie spodobała się wojsku i wyższym klasom społecznym państwa.

Natomiast społeczeństwo głośno domagało się kandydatury Evity. Niedługo potem okazało się, że musi zrezygnować, ponieważ wojsko zagroziło wystąpieniem przeciwko prezydentowi. Juan nalegał, żeby żona zrezygnowała, co po kłótni ostatecznie uczyniła.

Sytuacja w państwie zaczęła się pogarszać, zbuntowani generałowie planowali zamach stanu. Choroba powoli pokonywała pierwszą damę i zmuszała do spędzenia kilku dni w łóżku, jednak to nie powstrzymało jej przed działaniem. Przez radio wezwała darzących ją zaufaniem obywateli do budowy barykad przed zamachem generała Mendeza. Dzięki niej przewrót nie powiódł się, ponieważ spiskowcy nie dostali się do stolicy.[13]

Pod koniec 1951 roku, Eva przeszła kolejną operację. Lekarze stwierdzili liczne przerzuty na inne organy. Dużo słabsza i widocznie zmęczona, rzadziej pokazywała się publicznie.

1 maja po raz ostatni przemówiła do swoich zwolenników. Po zaaplikowaniu dużej dawki morfiny, znalazła siły, aby zmotywować lud Argentyny. Swoje 33 urodziny spędziła w łóżku pod stałą obserwacją specjalistów. Eva ważyła 32 kilogramy, nie była w stanie jeść, a lekarze nie mogli jej już pomóc.[14] Juan Perón w czerwcu 1952 roku w wyborach prezydenckich, w których udział wzięły również kobiety, zdobył większość głosów. Podczas ceremonii zaprzysiężenia Argentyńczycy widzieli Evę po raz ostatni. Po dwóch potężnych dawkach morfiny, wycieńczona starała się wspierać męża.

Wieczorem, 26 lipca 1952 roku, Eva Perón zapadła w śpiączkę, a po kilku godzinach umarła. Kraj pogrążył się w żałobie – robotnicy przerywali pracę, ludzie kończyli swoje zajęcia i wspólnie gromadzili się na najdłuższym deptaku Buenos Aires, aby opłakiwać śmierć pierwszej damy. W państwie została ogłoszona piętnastodniowa żałoba. Prezydent zadecydował, by wystawić trumnę żony w siedzibie Ministerstwa Pracy, aby każdy chętny mógł oddać jej hołd.

Na oficjalnym pogrzebie Evy w obstawie wojska pojawiło się ponad 3 miliony osób. Po oddaniu 21 strzałów armatnich i odegraniu utworu pożegnalnego, kraj pogrążył się w ciszy.[15]

Piotr Pękala, Barbara Piela

Przypisy:

[1]S. Reiner, Evita Perón : Madonna Argentyny, Warszawa 1997, s. 13.

[2]Ibidem.

[3]C. Foss, Juan i Evita Perón, Warszawa 2001, s. 20.

[4]Ibidem s. 21.

[5]J.L. Febvre, Evita Perón, Warszawa 2000, s. 23.

[6]Ibidem.

[7]C. Foss, op.cit., s. 23.

[8]Encyclopedia of World Biography – Eva Perón https://www.notablebiographies.com/Pe-Pu/Per-n-Eva.html (data dostępu 01.11.2018)

[9]J.L. Febvre, op.cit., s. 33.

[10]C. Foss, op.cit., s. 38.

[11]J.L. Febvre, op.cit., s. 46.

[12]Ibidem s. 59.

[13]Ibidem s, 89.

[14]Ibidem s. 94.

[15]Ibidem s. 102.

Bibliografia:

1. Febvre J.L., Evita Perón. Warszawa 2000.
2. Foss C., Juan i Evita Perón. Warszawa 2001.
3. Stemplowski R., Zależność i wyzwanie, Argentyna wobec rywalizacji mocarstw anglosaskich i III Rzeszy. Warszawa 1975.
4. Reiner S., Evita Perón : Madonna Argentyny. Warszawa 1997.
5. Rómmel W., Argentyna. Warszawa 1972.

Bibliografia uzupełniająca

1. Bankowicz M., Historia polityczna świata XX wieku (1945-2000). Kraków 2004.
2. Gruszczak A., Ameryka środkowa. Warszawa 2007.
3. Rojek W., Wielka historia świata: od drugiej wojny światowej do XXI wieku, Tom 12. Kraków 2006.
4. Szulc M., Wielka historia świata (1945-1980). Kraków 2005.