DNA z epoki kamienia sugeruje, że koczownicy z Europy przypłynęli do Afryki Północnej ok. 8500 lat temu
Burzliwe wody Morza Śródziemnego nie powstrzymały ich przed podróżą w nieznane. Około 8500 lat temu koczownicy z Europy przypłynęli do Afryki Północnej, pozostawiając po sobie ślady ukryte w genach i artefaktach. Kim byli ci śmiałkowie, którzy w epoce kamienia odważyli się pokonać morską otchłań? Nowe badania ujawniają historię zapomnianej migracji, która mogła zmienić losy całego regionu.
Według artykułu Jess Thomson starożytni łowcy-zbieracze z Europy mogli odbyć podróż przez Morze Śródziemne do Afryki Północnej około 8500 lat temu.
DNA pobrane w czasie badań archeologicznych w regionie Maghrebu (Tunezja i północno-wschodnia Algieria) ze szczątków ludzi z epoki kamienia, wykazało, że mogli oni częściowo pochodzić od europejskich łowców-zbieraczy. Wyniki te opublikowano pierwotnie 12 marca w czasopiśmie Nature.
Szczątki jednego ze starożytnych ludzi znalezione na stanowisku w Tunezji o nazwie Djebba wykazały, że około 6% jego DNA pochodziło od europejskich łowców-zbieraczy. To pierwsze wyraźne genetyczne dowody na kontakt między wczesnymi populacjami europejskimi a północnoafrykańskimi. Możemy przypuszczać zatem, że europejscy łowcy-zbieracze i mieszkańcy Afryki Północnej spotykali się częściej, niż wcześniej sądzono.
Kilka dekad temu niektórzy antropolodzy sugerowali możliwość kontaktu między europejskimi i północnoafrykańskimi łowcami-zbieraczami na podstawie analiz morfologicznych cech szkieletowych. W tamtym czasie teoria ta wydawała się zbyt spekulacyjna, jednak 30 lat później nasze nowe dane genomiczne potwierdziły te wczesne hipotezy. To naprawdę ekscytujące
– powiedział Ron Pinhasi, współautor badania i antropolog ewolucyjny z Uniwersytetu Wiedeńskiego.
Epoka kamienia i migracje ludności
Epoka kamienia rozpoczęła się około 3 milionów lat temu, jeszcze przed pojawieniem się Homo sapiens. Wtedy to nasi praprzodkowie zaczęli posługiwać się narzędziami z kamienia. Zakończyła się około 5000 lat temu w części Afryki Północnej i Europy wraz z pojawieniem się narzędzi metalowych i wczesnych cywilizacji. U schyłku epoki kamienia ludzie w Europie i Afryce Północnej zaczęli powoli przechodzić z koczowniczego trybu życia do rolnictwa i dzięki temu kształtować bardziej rozwinięte społeczeństwa (około 10 000 do 2000 roku p.n.e.).
Kiedy koczownicy z Europy przypłynęli do Afryki Północnej? Nowe odkrycia archeologiczne
Do tej pory archeolodzy niewiele wiedzieli o przejściu do rolnictwa w Afryce Północnej, a większość danych DNA pochodziła ze stanowisk w zachodnim Maghrebie (współczesne Maroko).
Jak mówi David Reich, współautor badania i genetyk populacyjny z Harvard Medical School: Nie było zbyt wielu badań dotyczących historii Afryki Północnej. To była ogromna luka.
Wcześniejsze badania w zachodnim Maghrebie wykazały, że tamtejsza ludność w dużej części pochodziła od Europejczyków, odrębnych genetycznie od lokalnych łowców-zbieraczy. W niektórych populacjach odsetek ludzi pochodzących od Europejczyków wynosił nawet 80%, co wynikało z migracji rolników przez Cieśninę Gibraltarską około 7000 lat temu.
Odmienne dziedzictwo genetyczne we wschodnim Maghrebie
Nowe badanie ujawniło, że mieszkańcy wschodniego Maghrebu mieli stosunkowo mały związek genetyczny z Europą, pozostając w izolacji, z wyjątkiem wcześniejszych wpływów europejskich łowców-zbieraczy.
Archeolodzy przeanalizowali DNA z kości i zębów dziewięciu osób, które żyły od 6000 do 10 000 lat temu we wschodnim Maghrebie. DNA wykazało, że jeden z ludzi, który żył 8500 lat temu, dzielił około 6% swojego DNA z europejskimi łowcami-zbieraczami. To sugeruje, że koczownicy mogli przepłynąć Morze Śródziemne. Prawdopodobnie użyliby do tego długich drewnianych kanoe.
Wskazówki archeologiczne
Na jednym ze stanowisk znaleziono również ślady szkła wulkanicznego (obsydianu) z wyspy Pantelleria w Cieśninie Sycylijskiej, co wskazuje, że koczownicy zmierzający do Afryki mogli zatrzymywać się na kilku wyspach podczas podróży przez morze.
Badanie DNA wykazało również, że w regionie wschodniego Maghrebu powiązania z europejskimi przodkami uprawiającymi rolę wynoszą zaledwie 20%. Sugeruje to, że wschodni Maghreb był bardziej odporny na zmiany kulturowe w porównaniu do zachodniego Maghrebu. Potwierdzają to wcześniejsze odkrycia archeologiczne wskazujące, że rolnictwo zostało w pełni przyjęte w tym regionie dopiero około 1000 roku p.n.e.
Źródło: Jess Thomson, European hunter-gatherers boated to North Africa during Stone Age, ancient DNA suggests, Live Science [dostęp 24.03.2025].
Fot. Mapa wschodniego Maghrebu – podpisane stanowisko w Djebbie i Pantelleria. Źródło: google earth
