Naród niepokonany okładka

Naród niepokonany |Recenzja

Andrzej Nowak, Naród niepokonany. Przełomowe momenty polskiej historii

„Polska jest jak słońce: wschodzi i zachodzi, ale nigdy nie ginie”. Tymi słowami rozpoczyna się książka Naród niepokonany. Przełomowe momenty polskiej historii autorstwa profesora Andrzeja Nowaka. To opowieść o trudnych momentach w dziejach naszego narodu, których ciemność rozświetlała nadzieja naszych przodków.

Burzliwe losy dawnej Rzeczpospolitej są dla współczesnego pokolenia lekcją przetrwania i świadectwem przywiązania do narodowej tożsamości. Dziś stajemy przed różnorakimi zagrożeniami, w tym także militarnymi. Co nas łączy z przeszłością? Mimo wieków ten sam wróg – Rosja z imperialnymi zapędami czy niestety ideologiczne zapędy Zachodu, które w mniejszym bądź większym stopniu godzą w fundamenty Europy.

O Autorze

Profesor Andrzej Nowak jest znanym i cenionym historykiem krakowskim. Stoi na czele Pracowni Historii Europy Wschodniej i Studiów nad Imperiami XIX i XX wieku w Instytucie Historii PAN oraz Pracowni Historii Europy Wschodniej na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jest specjalistą od historii rosyjskiej myśli politycznej XIX i XX stulecia z uwzględnieniem także relacji polsko-rosyjskich.

Autor ponad 30 książek i wielu publikacji. Współpracuje z Wydawnictwem Biały Kruk, gdzie wydaje swoje monumentalne kilkutomowe dzieło pt. Dzieje Polski. Do ważniejszych publikacji możemy dodać: Hołd katyński, Uległość czy niepodległość, Klęska imperium zła, Między nieładem a niewolą, Polska i Rosja. Sąsiedztwo wolności i despotyzmu X–XXI w. 

Za swoją działalność naukową, badawczą oraz popularyzatorską wielokrotnie odznaczany m.in. Srebrnym Krzyżem Zasługi w 2003 r., Nagrodą Mediów Publicznych w kategorii „Słowo” oraz Złoty BohaterOn w kategorii osoba publiczna „za pobudzanie do myślenia o historii jako żywej nauce i ważnej składowej tożsamości naszego społeczeństwa” uhonorowany został w 2020 r.

O czym jest książka Naród niepokonany?

Recenzowana praca składa się z III części. W pierwszej Autor skupił się na przedstawieniu poligonu imperialnej polityki carskiej Rosji ukierunkowanej zarówno na Rzeczpospolitą, jak i wschód aż po ludy azjatyckich stepów. Polscy emisariusze na emigracji uświadomili sobie, że oprócz odwagi czynów do stworzenia antyimperialnej opozycji względem Rosji, należy głośno podkreślać poczucie przynależności narodowej i jednoczyć się w walce z innymi ludami uciemiężonymi władaniem Rosji.

Wyrażał to dla przykładu manifest Józefa Pawlikowskiego pt. Czy Polacy mogą wybić się na niepodległość. Treść odezwy do narodu polskiego zachęcała do walki z despotyczną władzą zaborców. Pawlikowski chciał odwołać się również do „ugniecionego Kozaka”, „Mało-Rosji” (zadnieprzańska Ukraina). Do samych Rosjan, o których mówił, iż są zniewoleni narodowo przez petersburski dwór.

Tendencjom imperialistycznym na rzecz zasady narodowej opowiadał się również Adam Jerzy Czartoryski czy Maurycy Mochnacki. Mocne słowa o zaborcach wypowiedział Janusz Woronicz, dla którego były to aglomeracje bez narodu i społeczeństwa.

Na kolejnych stronach autor opisał między innymi wysiłek polskich elit na arenie międzynarodowej w kwestii niepodległościowej. Ważną cechą prowadzenia „dyplomacji bez listów uwierzytelniających” było odwoływanie się do idei prawa narodów do samostanowienia o sobie i swoim losie.

Część II i i III podkreślają jak ważne jest posiadanie wolności, której nie zagraża zewnętrzna przemoc. Autor zwrócił uwagę na tradycje niepodległościowe w historii naszej Ojczyzny od zarania dziejów po czasy współczesne.

Cytując począwszy Anonima zwanego Gallem „Kraj pod tym zwłaszcza względem zasługuje na wywyższenie nad inne, że choć otoczony przez tyle wyżej wspomnianych ludów chrześcijańskich i pogańskich [które Gall wymienił wcześniej] i wielokrotnie napadany przez  wszystkie naraz i każdy z osobna, nigdy przecież nie został przez nikogo ujarzmiony w zupełności” [str.175].

To wolnościowe świadectwo niezłomności Polacy będą wielokrotnie pokazywać w dziejach naszego państwa. Konfederaci barscy, powstańcy styczniowi czy wybitni intelektualiści, duchowni, których nadzieja i prawość niosły na barykady walki. Czasem z różnymi poglądami, ale cel przyświecał im ten sam-wolna, niepodległa Polska.

Podkreślić trzeba, co autor również ukazuje w książce, iż nieodzownym filarem zakorzenienia naszej wolności było i jest chrześcijaństwo. Wbrew wszelkim próbom upokorzenia, wyśmiewania, zwłaszcza współcześnie. Kiedy przyjęliśmy chrzest staliśmy się częścią świata chrześcijańskiego, a co za tym idzie kultury łacińskiej, wartości jak miłość, wolność i prawda.

Chrześcijaństwo oswobodziło człowieka z krzywdzących praw dawnych ludów, ponieważ najwyższą jego rolą było i pozostanie upominanie się o godność każdego człowieka, a co z tym się wiąże o jego prawo do wolności.

Ocena

Recenzowana praca jest asumptem do refleksji nad tożsamością narodu i jego wolnością. Wyrażają to zawarte w tekście 23 historie, podczas których ważyły się losy naszego kraju. Książka jest pięknie ilustrowana, co wzmacnia przekaz. Tak samo okładka oddaje klimat pracy.

Można powiedzieć, że przesłaniem tej książki jest myśl cytując muzycznego klasyka „w bezsensie sens jest tylko jedynym awansem” tzn. w najbardziej beznadziejnych sytuacjach człowieka może uratować nadzieja i wiara w lepsze jutro, dająca motywację do działania. Każda z części jest zakończona bibliografią, co jest przydatne.

Małym mankamentem jest to, że niektóre typowo naukowe pojęcia mogą sprawić kłopot czytelnikowi. W tych miejscach można było umieścić przypis wyjaśniający dane słowo czy pojęcie albo na końcu umieścić mały słowniczek.

Książkę polecam serdecznie, gdyż na pewno jest warta uwagi.


Wydawnictwo Biały Kruk
Ocena recenzenta: 6/6
Ewelina Kazienko


Recenzja powstała we współpracy z Wydawnictwem Biały Kruk. Tekst jest subiektywną oceną autora, redakcja nie identyfikuje się z opiniami w nim zawartymi.

Comments are closed.