Najnowsze badania zespołu naukowców z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi prowadzone wspólnie z naukowcami z Instytutu Archeologii i Zakładu Antropologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu szczątków ludzkich z Napola wskazują, na obecność ludzi z północy w wczesnośredniowiecznej Polsce.
Na niewielkim cmentarzysku w Napolu na ziemi chełmińskiej, funkcjonującym w XII w., archeolodzy prof. Wojciech Chudziak i dr Jacek Bojarski zlokalizowali 24 pochówki. Napole leżało przy szlaku z Rusi na Pomorze. Drewniana konstrukcja w jednym z grobów (nr 13) sugerowała, że mamy do czynienia z tzw. grobem komorowym, być może związanym ze skandynawskimi przybyszami. Bogate i nietypowe wyposażenie (żelazny nóż, grot włóczni) grobu szkieletowego nr 7 w Napolu również sugerowało archeologom obce pochodzenie pochowanego tam mężczyzny. Materiał kostny ze cmentarzyska przekazany został do badań genetycznych dr. Tomaszowi Płoszajowi z UM w Łodzi w ramach wspólnie realizowanego grantu badawczego NCN. Pozyskano je z dwóch szkieletów dorosłych mężczyzn z cmentarzyska w Napolu (groby nr 7 i 8). Wyizolowane aDNA, czyli DNA starożytne populacji Skandynawii. Posłużyło to do wyciągnięcia wniosków na temat pochodzenia osobników. Unikatowy okazał się haplotyp wysokiego jak na owe czasy mężczyzny (169,8 cm) z grobu 8. Jego haplotyp mtDNA należący do haplogrupy nie występuje w dzisiejszej Polsce. Nie znaleziono go również w żadnych próbkach aDNA od neolitu po średniowiecze pozyskanych w granicach dzisiejszej Polski. „Zidentyfikowany haplotyp mógł reprezentować potomków osobnika, który przybył do Polski w czasie migracji po epoce żelaza, jak sugerowali archeolodzy” – napisali polscy naukowcy na łamach Annals of Human Biology. Może to być argument potwierdzający teorie o obecności wikingów na ziemiach polskich w okresie tworzenia się państwa i ich udział w jego budowie, ale ostrożniej wypowiada się na ten temat dr hab. Tomasz Kozłowski – Trzeba mieć świadomość, że mtDNA to tylko linia żeńska. Aby mówić na poważnie o udziale tych Skandynawów powinny być zrobione przede wszystkim analizy chromosomu Y. Kolejnym punktem badań naukowców były groby komorowe, które najczęściej spotykane były na terenie Skandynawii, północnych Niemiec i Rusi, rzadziej częściach Europy Środkowo-Wschodniej i dlatego uważa się, że zawierały one pochówki Skandynawów, choć rozważano możliwość budowania ich dla przedstawicieli lokalnych elit. Kobietę w wieku 35-55 lat z grobu komorowego w Napolu wyposażono w sierp żelazny. Komora grobowa była znacznych rozmiarów, tj. 360 na 460 cm. Cechy tego pochówku znajdują najbliższe analogie w grobach komorowych z Ostrowitego (schyłek XI – przełom XII/XIII w.), Dziekanowic i Pnia (koniec X – początek XI w.). W ubiegłym roku zespół z udziałem prof. Witasa opublikował artykuły ujawniające informacje na temat genetycznej struktury populacji wczesnośredniowiecznej Polski, np. populacja z cmentarzyska w Cedyni okazała się być bliższa finno-ugryjskim, niż tym z dzisiejszej Polski. Ponadto odkryto, że zdecydowana większość średniowiecznych mieszkańców Kujaw i ziemi chełmińskiej posiadała allel odpowiedzialny za trawienie laktozy, podczas gdy w Cedyni i Śródce nie było to wtedy jeszcze tak powszechne. – ponieważ zróżnicowanie genetyczne ludzi żyjących w tym okresie jest bardzo duże i wydaje się być efektem wcześniejszego przemieszczania ludzi powodowanego różnymi przyczynami jak podaję Mediewalia.pl prof. Henryk Witas. Opisane wyniki prac genetyków opublikowane zostały w artykule Tomasza Płoszaja, Krystyny Jędrychowskiej-Dańskiej, Alicji Masłowskiej, Tomasza Kozłowskigo, Wojciecha Chudziaka, Jaceka Bojarskiego, Agnieszki Robaszkiewicz, Henryka W. Witasa Analysis of medieval mtDNA from Napole cemetery provides new insights into the early history of Polish state na łamach Annals of Human Biology, 08 Feb 2016.
Źródło: ‘’mediewalia.pl”
Fot. Wikipedia Commons.
Marika Matusiak
