Nowe odkrycia wskazują, że już na początku neolitu obowiązywał podział pracy według płci. Zagadnienie neolitycznego podziału pracy pod względem płci oraz jaki to miało wpływ na organizację społeczną dawnych kultur było od dawna przedmiotem sporów.
Próby wyjaśnienia tej kwestii podjął się zespół badaczy pod przewodnictwem Alby Masclans z hiszpańskiej CSIS (Consejo Superior de Investigationes Ciencificas – Wyższa Rada Badań Naukowych), którzy zbadali ponad 400 narzędziami rolniczych z okresu europejskiego neolitu.
– Nasza praca pokazuje, jak ważne jest włączenie kwestii podziału pracy ze względu na płeć do badań nad przejściem z paleolitu do neolitu oraz uwzględnienie społecznych implikacji tego zjawiska. U początków neolitu w Europie, gdy migracje doprowadziły do rozpowszechnienia się uprawy roślin i hodowli zwierząt, pojawiły się nowe rodzaje prac i odpowiednie narzędzia – możemy przeczytać w treści opublikowanego artykułu
Hiszpańscy badacze skupili się na analizie przedstawicieli kultury ceramiki wstęgowej rytej. Dlatego, że była to pierwsza w pełni neolityczna kultura w Europie Środkowej. Badane przedmioty zostały odkryte na terenie współczesnej: Francji, Niemiec, Słowacji, a także Czech.
W toku badań przeanalizowano 441 kamiennych narzędzi znalezionych w grobach i datowanych na początek neolitu. Przeprowadzone analizy pozwoliły na stwierdzenie w jaki sposób ich używano.
Uwzględniono także kontekst, w jakim je odkryto. Mowa tu np. płci osoby z którą były pochowane. W dalszej kolejności wykonano badania izotopowe, na podstawie których możliwe jest poznanie diety oraz miejsc przebywania ludzi z różnych okresów ich życia.
– Nasze dane wskazują, że mężczyźni byli grzebani z kamiennymi narzędziami używanymi do pracy w drewnie, polowania, zabijania zwierząt hodowlanych oraz do przemocy międzyludzkiej. Kobiety zaś chowano z narzędziami do obróbki skóry zwierząt. Zauważyliśmy też różnice wzdłuż osi wschód-zachód, od Słowacji po Francję. Sugeruje ona, że podział pracy ze względu na płeć – a przynajmniej symboliczna funeralna manifestacja tego podziału – zmieniał się, w miarę rozprzestrzeniania się rolnictwa na zachód – wyjaśniają naukowcy.
Co istotne, przedmioty codziennego użytku znalezione w grobach nie zawsze muszą odpowiadać wykonywanym za życia zajęciom. Pokazują natomiast sformalizowany symboliczny kontekst śmierci.
– Mężczyźni są więc powiązani z narzędziami używanymi do zabijania zwierząt hodowlanych, pracy w drewnie, polowania i prawdopodobnie przemocy między osobami. Uderzający jest fakt, że ślady przemocy są w tej kulturze częściej widoczne na szkieletach dorosłych kobiet i osób młodych, podczas gdy nasze dane wskazują, że użytkownikami broni byli dorośli mężczyźni. W przeciwieństwie do mężczyzn, kobiety nie są zbyt często chowane z narzędziami, a w tych rzadkich przypadkach, gdzie znajdujemy narzędzia, są to takie, które były używane do pracy ze skórami i tkankami miękkimi zwierząt – piszą autorzy badań.
Badacze zaznaczają także, że narzędzia którymi posługiwały się kobiety różniły się kształtem od tych używanych przez mężczyzn. Przypominały one raczej przedmioty, którymi mogły posługiwać się osoby nastoletnie. Powodem różnic mogło być przeznaczenie narzędzi lub normy społeczne. Zgodnie, z którymi sposób ich produkcji był uzależniony od płci użytkownika.
Źródło: kopalniawiedzy.pl, journals.plos.org
Fot. Autor grafiki Zdenek Burian
Marcin Marszałek
