Do 29 grudnia we wrocławskim Muzeum Narodowym można oglądać wystawę, na której zaprezentowano elementy skarbu średzkiego, jednego z najcenniejszych znalezisk archeologicznych XX wieku.
Skarb ten znaleziono w 1988 roku na podmiejskim wysypisku w Środzie Śląskiej. Odnalezione wtedy złote przedmioty trafiły tam wraz z ziemią i gruzem z prac rozbiórkowych na terenie Starego Miasta. Miejsce i prawdopodobny czas ukrycia drogocennych przedmiotów i monet (przed połową XIV wieku) oraz charakter klejnotów pozwalają przypuszczać, że stanowiły one bankowy depozyt zastawny, pochodzący ze skarbca Luksemburgów, z czasów panowania Karola IV. Władca zastawił kosztowności u żydowskiego bankiera. Ten jednak, podczas epidemii dżumy, opuścił Środę Śląską i nigdy już tam nie powrócił, tracąc zakopany w piwnicach swojego domu skarb.
Najcenniejszym elementem skarbu jest przepiękna korona, zamówiona z okazji ślubu (na co wskazują trzymane przez orły pierścienie). Prawdopodobnie jej ostatnią właścicielką była Blanka de Valois, pierwsza żona Karola IV, która zmarła w 1348 roku. Jest to jedyna istniejąca korona tego rodzaju. Została wykonana w XIV wieku.
Drugim najcenniejszym przedmiotem jest zapona, ozdobiona pośrodku kameą z chalcedonu, z przedstawieniem orła. Dookoła kamei oraz na zewnętrznym kręgu zapony umieszczone są szlachetne kamienie – granaty i szmaragdy. W kręgu zewnętrznym zachował się szafir oraz perły w wieńcach szmaragdów i granatów. Zapony tego typu służyły do spinania ceremonialnych płaszczy dworskich oraz szat koronacyjnych i liturgicznych.
Oprócz tego można zobaczyć złote zawieszki z końca XII wieku, które używano jako ozdobę głowy kobiecej, złote pierścienie, sygnet z motywem półksiężyca i gwiazdy, taśma zdobnicza przeznaczona do okuwania cennych przedmiotów oraz część odnalezionych złotych monet.
Elementy skarbu, znajdujące się w muzeach we Wrocławiu i Środzie Śląskiej warte są ok. 250 mln zł. Po raz pierwszy skarb zaprezentowano w 1997 roku w Muzeum Narodowym we Wrocławiu. Następnie znalazł się, jako stały depozyt, na ekspozycji w Środzie Śląskiej. Koronę i inne zabytki prezentowano na wystawach w Warszawie, Dreźnie, Valladolid i Brukseli.
Anna Stypułkowska