R. Dzwonkowski, „Spotkania na Wschodzie”.
Kresy potrafią zadziwić historią niejednego Polaka. O roli Kościoła Katolickiego i języka polskiego na Wschodzie (terytorium dawnego ZSRS} przeczytamy w książce Spotkania na Wschodzie, wydanej wspólnie przez IPN i Apostolicum w 2022 roku. Można ją traktować jako zarys historii Kościoła z dziejów najnowszych, podanej do czytania jako wywiad – rzeka.
Skoro znajdziemy w niej słowa wdzięczności dla IPN-u i Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, wyrażonej przez ks. Zenona Hanasa (jako Przełożonego Prowincjalnego Prowincji Chrystusa Króla), za publikację tej książki, to należy się przygotować na poważną lekturę. Świadectwo pallotyńskiej pracy i służby Polakom na Wschodzie – taki obraz znajdziemy wewnątrz recenzowanej książki, dowiadując się o wyjazdach ks. prof. Romana Dzwonkowskiego SAC. W latach 1970 – 2020 odwiedzał on Białoruś, Litwę, Łotwę, Ukrainę, Rosję, Gruzję, Kazachstan i Armenię, by nawiązać duszpasterską więź z wiernymi w tych krajach. Za swoją działalność „Ksiądz Profesor” został uhonorowany w 2019 roku nagrodą „Semper Fideis”, co wspomniano na początku książki. Rozmowę z bohaterem przeprowadziła siostra Renata Zielińska OP. Na 200 stron składają się także fotografie, umieszczone na końcu publikacji, a które podkreślają rangę tych spotkań (jedną z ważniejszych postaci, z którymi się spotykał ks. Roman, był papież św. Jan Paweł II). Sama zaś publikacja zawiera jeszcze, oprócz głównej treści, Wykaz skrótów, Indeks osób, Indeks geograficzny.
Opisy licznych kontaktów czy przemyśleń, a także odbicie działalności naukowej, zostały zawarte w treści „Spotkań na Wschodzie”. Jako naukowiec ks. Roman – w swoich poprzednich pracach – poruszał temat męczeństwa Polaków na Wschodzie, opisywał zbrodniczą działalność NKWD, która miała także charakter antyreligijny. Można o tym przeczytać w jego dziele „Leksykon duchowieństwa polskiego represjonowanego w ZSRS 1939-1988” oraz „Kościół katolicki w ZSRS 1917-1939. Zarys historii”. Nie dziwią więc dowody uznania dla jego licznych publikacji, które powstawały poprzez kwerendę w archiwach. Doczekał się też tego momentu, w którym wolno już mówić i pisać o historii, jednakże zwracał uwagę, że język polski nie dość powszechnie jest stosowany w liturgii. Ks. Roman żył w latach 1930 – 2020. Był świadkiem upadku totalitaryzmu, który mentalnie odbił się w charakterach ludzi. Jako profesor KUL-u badał katolicką naukę społeczną, czego wyrazem była przynależność do Rady Krajowej Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”. To tutaj za program obrano sobie obronę polskości.
Wielka rola pracy polskich kapłanów na Wschodzie, przejawiała się na przykładzie działalności ks. Romana Dzwonkowskiego. Jako Pallotyn wiernie wypełnił swój obowiązek docierania do wiernych, a jako Polak – do rodaków. Dziedzictwo I i II Rzeczypospolitej nie zostało zapomniane. Książkę można nabyć m.in. pod adresem www.ipn.poczytaj.pl.
Wydawnictwo: IPN
Ocena recenzenta: 6/6
Paweł Marek
