Wielka Wojna – cykl wydarzeń w domu spotkań z historią

100-lecie I wojny światowej

WIELKA WOJNA:

emancypantki, artyści i terroryści

CYKL WYDARZEŃ W DOMU SPOTKAŃ Z HISTORIĄ

W 100-lecie I wojny światowej Dom Spotkań z Historią (DSH) zaprasza
w marcu na cykl wydarzeń towarzyszących wystawom Wielka Wojna na Wschodzie 19141918. Od Bałtyku po Karpaty oraz Fotografowie I wojny: Brož, Myšička, Rajman. Spotkania połączone z prezentacją oryginalnych materiałów ikonograficznych, pokaz filmowy i spacery po wystawie prowadzić będą specjaliści z Instytutu Historii PAN, Fundacji na rzecz Równości i Emancypacji STER, Muzeum Narodowego i Domu Spotkań z Historią.

Trójkąt Trzech Cesarzy – między Sosnowcem, Mysłowicami a Jaworznem to charakterystyczny punkt na mapie. Tu stykały się granice Cesarstwa Niemieckiego, Imperium Rosyjskiego i Monarchii Austro-Węgierskiej. W XIX i na początku XX wieku te trzy mocarstwa decydowały o losach narodów i jednostek w Europie Środkowej i Wschodniej. Od lat trwał intensywny wyścig zbrojeń i rozbudowa imperialnych armii. Wojna zaczęła się latem 1914 roku od pospiesznie zarządzanych mobilizacji w Rosji, Austro-Węgrzech i Niemczech. O tym, jak zmieniła mapę świata i jaki wpływ miała I wojna światowa na społeczeństwa u progu XX wieku, dyskutować będziemy podczas spotkań w DSH. Na wszystkie wydarzenia i wystawy WSTĘP WOLNY.

3.03 (wt.), 18.00

Dzień Kobiet z Historią: kobiety i wojna

I wojna światowa zmieniła mapę świata i stała się katalizatorem emancypacji. Jej wybuch zbiegł się z walką kobiet o równe prawa, szczególnie o prawo głosu. Kobiety wyszły z domu, podjęły pracę, ruszyły na front. Kurierki, łączniczki, sanitariuszki, żołnierki – znane ze wszystkich frontów. Kobiety w czasie I wojny światowej można było spotkać w fabrykach broni, w żeńskich oddziałach strzeleckich i w służbach wywiadowczych, w szeregach kawalerii, artylerii, służbie sanitarnej, intendenturze.

Na ziemiach polskich emancypacja zaczęła się wcześniej: kobiety brały udział we wszystkich powstaniach narodowych i kolejnych wojnach. Przypomnijmy sylwetki i nazwiska niezwykłych kobiet (Aleksandry Szczerbińskiej, Aleksandry Zagórskiej, Wandy Gertz, Zofii Plewińskiej, Ludmiły Modzelewskiej, generał Marii Wittek, generał Elżbiety Zawackiej) i zastanowimy się, czy kobiety w wojsku są potrzebne? Czy kobieta mogłaby zostać w Polsce zwierzchnikiem sił zbrojnych, ministrą obrony? O sukcesach i pułapkach „wojennej” emancypacji porozmawiamy z dr Anną Nowakowską-Wierzchoś i dr Katarzyną Sierakowską (Instytut Historii PAN). Dyskusje poprowadzi Anna Czerwińska (Wirtualne Muzeum Historii Kobiet, Fundacja na rzecz Równości i Emancypacji STER)

5.03 (czw.), 18.00

Gdy grzmią działa (nie) milkną Muzy. Artyści wobec Wielkiej Wojny

Spotkanie z kustosz Ewą Frąckowiak z Muzeum Narodowego w Warszawie poświęcone postawom artystów wobec Wielkiej Wojny. Czasy wojenne, wbrew starożytnemu przysłowiu „Gdy grzmią działa, milczą muzy” od wieków  fascynowały artystów. Kiedy wybuchła I wojna światowa, artyści dość licznie wyruszyli na fronty, do okopów i lazaretów, by spełnić obywatelski obowiązek. Zderzenie patriotycznego entuzjazmu z traumą wojennych doświadczeń, losy artystów uwikłanych w Wielką Wojnę i recepcja wojny w ich twórczości to główne wątki prezentacji ilustrowanej oryginalną ikonografią ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie. Organizatorzy: DSH, Muzeum Narodowe w Warszawie.

11.03 (śr.), 18.00

Zamachy, które wpłynęły na historię

Przeprowadzony w Sarajewie 28 czerwca 1914 przez Gawriło Principa zamach na austriackiego następcę tronu arcyksięcia Franciszka Ferdynanda Habsburga uznawany jest za bezpośrednią przyczynę wybuchu I wojny światowej. To jeden z najbardziej znanych zamachów, lecz nie jedyny, który wpłynął na losy świata. 20-lecie międzywojenne było świadkiem działalności terrorystycznej także na ziemiach polskich. Historię Gawriło Principa oraz polskich terrorystów okresu około wojennego opowiedzą: prof. Tomasz Aleksandrowicz i dr Krzysztof Liedel (obaj z Centrum Badań nad Terroryzmem Collegium Civitas) oraz Wojciech Lada, autor książki Polscy terroryści. Organizatorzy: DSH, Centrum Badań nad Terroryzmem Collegium Civitas.

13.03 (pt.), 12.00 i 18.00

Spacer po wystawie Wielka Wojna na Wschodzie 1914–1918. Od Bałtyku po Karpaty, który poprowadzi Tomasz Kuba Kozłowski, autor wystawy.

15.03 (niedz.),12.00

Spacer po wystawie Wielka Wojna na Wschodzie 1914–1918. Od Bałtyku po Karpaty. Prowadzenie Tomasz Kuba Kozłowski, autor wystawy.

15.03 (niedz.), 16.00

Wielka Wojna w filmie” – Signum Laudis (fab., 1980, 84′), reż. Martin Hollý

Opowieść o okrucieństwie i bezsensie wojny przedstawiona poprzez pryzmat losów fanatycznego kaprala Hoferika – żołnierza armii austro-węgierskiej, który w ostatnich dniach I wojny światowej znalazł się na froncie wschodnim. Kapral, w cywilu handlarz końmi, ślepo wykonuje rozkazy, przeprowadza atak nie bacząc na straty. Wkrótce zostaje odznaczony orderem Signum Laudis, przyznawanym zazwyczaj tylko oficerom. Reżyser stworzył wiarygodny i ponadczasowy typ bohatera, którego militarystyczna machina wynosi na piedestał, by później unicestwić. Słowo wstępne: Tomasz Kuba Kozłowski.

18.03 (pt.), 12.00 i 18.00

Opowieści z Kresów” Pod rosyjskim i niemieckim butem. Wilno w latach 19141918

Marcowe spotkanie z cyklu „Opowieści z Kresów” Tomasz Kuba Kozłowski poświęci dziejom Wilna w okresie I wojny światowej. Dramatyczne losy Wilna i jego mieszkańców w latach 1939–1945 niemal całkowicie wyparły pamięć o wydarzeniach sprzed stu lat. Ostatni rok w 120-letnim okresie przynależności miasta do Imperium Rosyjskiego, ucieczka Rosjan i wkroczenie Niemców, trwające do grudnia 1918 roku twarde rządy Ober-Ostu, odradzanie się polskości w mieście i konflikt polsko-litewski o rządy nad Wilnem to główne wątki prezentacji ilustrowanej oryginalną ikonografią i relacjami świadków wydarzeń.

20.03 (pt.), 12.00 i 18.00

Spacer po wystawie Wielka Wojna na Wschodzie 1914–1918. Od Bałtyku po Karpaty. Prowadzenie Tomasz Kuba Kozłowski, autor wystawy.

WYSTAWY

5.11.2014–12.04.2015

Wielka Wojna na Wschodzie 19141918. Od Bałtyku po Karpaty

W 100-lecie wybuchu I wojny światowej zapraszamy na wystawę przywołującą obraz drugiego, największego teatru działań wojennych w Europie, frontu wschodniego. Wystawa, według scenariusza Tomasza Kuby Kozłowskiego (kolekcjonera i popularyzatora od 2009 roku prowadzącego w DSH program Warszawska Inicjatywa Kresowa) prezentuje działania wojenne z lat 1914–1918 na dawnych Ziemiach Wschodnich Rzeczypospolitej, terenach współczesnej Litwy, Łotwy, Białorusi i Ukrainy. Nieco zapomnianą Wielką Wojnę na Wschodzie przypomina ponad 250 reprodukcji i oryginalnych obiektów pochodzących ze zbiorów autora, m.in. unikatowe zdjęcia, pocztówki, korespondencje, dokumenty, mapy. Na wystawie znajdują się także stanowiska multimedialne z pokazami slajdów, nagraniami dźwiękowymi, fragmentami listów żołnierskich, wojennych filmów dokumentalnych, w tym unikatowych filmów kolorowanych, a także zdjęcia stereoskopowe z frontu zachodniego. Organizatorzy: DSH, partnerzy: Instytut Herdera do Badań Historycznych nad Europą Środkowo-Wschodnią w Marburgu, Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej.

25.02– 29.03.2015

Fotografowie I wojny: Brož, Myšička, Rajman

Fotografowie I wojny: Brož, Myšička, Rajman to wystawa prezentująca codzienność szeregowego żołnierza podczas I wojny światowej. Na wystawie pokażemy blisko 30 znakomitych zdjęć trzech czeskich fotografów: Gustava Broža, Jana Myšički i Jendy’ego Rajmana. W roku 1914 trafili na front jako żołnierze armii austro-węgierskiej (a Gustav Brož także rosyjskiej). Przez ponad 90 lat ich fotografie – setki szklanych negatywów, klisz i odbitek nie były znane publiczności. To cenny dokument z czasów Wielkiej Wojny pokazujący życie codzienne na froncie i jego zapleczu, bliski współczesnemu reportażowi.

Czesi przystąpili do I wojny światowej jako poddani Austro-Węgier. Ze względu na popularność idei panslawistycznych większość Czechów nie chciała walczyć po stronie Państw Centralnych przeciwko innym narodom słowiańskim. Częste były przypadki dezercji, przede wszystkim do Rosji. Ochotnicy (początkowo dezerterzy i jeńcy) z Czech i Słowacji stworzyli tzw. Legion Czechosłowacki, w którym walczyli w Rosji, Francji i Włoszech po stronie Ententy. Szacuje się, że w Legionie służyło ok. 100 000 żołnierzy. Organizatorzy: Czeskie Centrum, DSH.

Leave a Comment

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

*