Powstała ona wskutek połączenia Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Partii Socjalistycznej. Sprawowała władzę w Polsce od 1948 roku aż do 1989 roku. Przez cały czas była ściśle podporządkowana sowieckiej partii socjalistycznej, najbardziej do 1956 roku. Partią kierował I Sekretarz KC(do 1954 roku przewodniczący) z grupą najbliższych współpracowników, dysponujący faktycznie dyktatorską władzą. Łącznie przez szeregi partii przewinęło się ok. 4,5 miliona osób. Po przegranych wyborach w czerwcu 1989 roku utraciła monopolistyczną władzę i przestała mieć charakter partii państwowej. Ostatecznie do jej samorozwiązania doszło pod koniec stycznia 1990 roku.
