Tego dnia 1964 roku urodził się Grzegorz Ryś, polski kardynał prezbiter
Grzegorz Ryś to postać o niezwykle bogatym dorobku w polskim Kościele rzymskokatolickim. Jego działalność, łącząca w sobie głęboką duchowość, pasję badawczą oraz aktywność w sferze społecznej i medialnej, wyróżnia go na tle współczesnych duchownych. Posiada tytuł doktora habilitowanego nauk humanistycznych w dziedzinie historii Kościoła.
Ma na swoim koncie imponujący dorobek – ponad 40 publikacji naukowych i popularnonaukowych, które poświęcone są historii, teologii i duchowości. Jego prace nie tylko wzbogaciły wiedzę o dziejach Kościoła, lecz także stanowiły ważny głos w debacie o wyzwaniach, przed którymi stoi współczesne chrześcijaństwo.
Jego droga zawodowa i duchowa obfitowała w liczne zaszczyty i odpowiedzialne stanowiska – od rektora Wyższego Seminarium Duchownego Archidiecezji Krakowskiej w latach 2007–2011, po biskupa pomocniczego krakowskiego (2011–2017). Od 2017 roku pełni funkcję arcybiskupa metropolity łódzkiego, a w latach 2020–2021 powierzono mu rolę administratora apostolskiego diecezji kaliskiej. Ukoronowaniem jego dotychczasowej kariery było mianowanie go kardynałem prezbiterem w 2023 roku.
Wczesne lata i narodziny powołania
Grzegorz Ryś urodził się w samym sercu Krakowa, miasta przesiąkniętego historią i bogatą tradycją duchową. Chrzest przyjął w jednej z najbardziej rozpoznawalnych świątyń Krakowa – bazylice Mariackiej. Udzielił mu go ksiądz Ferdynand Machay, wybitna postać lokalnego duchowieństwa, znana z głębokiego zaangażowania w życie religijne miasta.
Dorastał w otoczeniu, które niewątpliwie ukształtowało jego zainteresowania oraz przyszłe powołanie. Edukację rozpoczął w IV Liceum Ogólnokształcącym im. Tadeusza Kościuszki w Krakowie. Już wtedy wykazywał głębokie zainteresowanie historią oraz duchowością, co wkrótce miało wpłynąć na wybór drogi życiowej.
W 1982 roku rozpoczął studia na Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, gdzie równolegle uczęszczał na dwa wydziały: Teologiczny oraz Historii Kościoła. W tym samym czasie kształcił się również w Wyższym Seminarium Duchownym Archidiecezji Krakowskiej. Święcenia kapłańskie przyjął 22 maja 1988 roku w majestatycznych murach katedry na Wawelu, z rąk ówczesnego metropolity krakowskiego, kardynała Franciszka Macharskiego.
Naukowa ścieżka i badania historyczne
Zainteresowania naukowe Grzegorza Rysia szybko przerodziły się w konkretne osiągnięcia akademickie. Już w 1994 roku uzyskał tytuł doktora nauk teologicznych dzięki pracy zatytułowanej Średniowieczna pobożność ludowa na ziemiach polskich. Próba typologii. Była to dogłębna analiza religijności polskiego społeczeństwa w epoce średniowiecza – nie tylko studium historyczne, ale również refleksja nad duchowymi potrzebami ludzi tamtych czasów.
Kolejnym ważnym etapem na jego naukowej ścieżce było uzyskanie w 2000 roku stopnia doktora habilitowanego w dziedzinie nauk humanistycznych. Jego praca habilitacyjna, Jan Hus wobec kryzysu Kościoła doby Wielkiej Schizmy, poświęcona była analizie postaci jednego z najbardziej kontrowersyjnych i wpływowych reformatorów w historii chrześcijaństwa. Ryś skupił się na duchowym i instytucjonalnym kryzysie, który dotknął Kościół w czasie Wielkiej Schizmy Zachodniej.
Posługa duszpasterska i obecność w mediach
Tuż po święceniach kapłańskich młody duchowny rozpoczął swoją pracę duszpasterską jako wikariusz w parafii Świętych Małgorzaty i Katarzyny w Kętach w latach 1988–1989. Mimo że był to dopiero początek jego duchowej misji, już wtedy wykazywał się wyjątkową otwartością na potrzeby wiernych.
Jego zaangażowanie objęło również pracę administracyjną – w latach 2004–2007 pełnił funkcję dyrektora Archiwum Kapituły Metropolitalnej w Krakowie. Jednocześnie aktywnie uczestniczył w działaniach licznych ruchów katolickich, takich jak Ruch Światło-Życie, Droga Neokatechumenalna oraz Chrześcijańskie Braterstwo Osób Chorych i Niepełnosprawnych.
Ryś zasłynął również jako przewodnik podczas Pieszej Pielgrzymki Krakowskiej na Jasną Górę, gdzie przez ćwierć wieku prowadził grupę 6, służąc wsparciem duchowym tysiącom pątników.
Znany był także ze swojej aktywności medialnej – komentował pielgrzymki Jana Pawła II w Telewizji Polskiej i Polskim Radiu. Po śmierci papieża odegrał ważną rolę w organizacji czuwań oraz zasiadał w komisji historycznej procesu beatyfikacyjnego.
Działalność publicystyczna i życie akademickie
Od 1995 roku związany był z redakcją „Tygodnika Powszechnego”, gdzie od 2011 roku publikował cotygodniową rubrykę komentującą fragmenty Pisma Świętego – najpierw jako Okruchy słowa, a później jako Czytania. Jego przemyślenia cieszyły się dużą popularnością, dzięki przystępnemu stylowi i głębokiej refleksji.
W świecie akademickim pełnił funkcję kierownika Katedry Historii Kościoła w Średniowieczu oraz Katedry Historii Starożytnej i Średniowiecznej na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie. W latach 2007–2011 był także rektorem Wyższego Seminarium Duchownego Archidiecezji Krakowskiej oraz przewodniczącym Konferencji Rektorów Seminariów Duchownych w Polsce.
W 2014 roku zainicjował działalność Ogólnopolskiego Seminarium dla Starszych Kandydatów do Święceń, dając szansę na kapłaństwo osobom, które odnalazły powołanie w późniejszym okresie życia.
Początki biskupiej posługi
W lipcu 2011 roku papież Benedykt XVI podjął decyzję, która miała znacząco wpłynąć na dalszy rozwój kariery duchowej Grzegorza Rysia. Mianował go wówczas biskupem pomocniczym archidiecezji krakowskiej, przydzielając mu tytularną stolicę Arcavica – historyczną, choć obecnie nieistniejącą już diecezję, która dziś służy jako symboliczne wyróżnienie. Było to nie tylko formalne docenienie jego dotychczasowej pracy, lecz także wyraźny sygnał uznania zarówno wśród wiernych, jak i w samym sercu Kościoła katolickiego – Watykanie.
Uroczystość święceń biskupich, moment o ogromnym znaczeniu zarówno duchowym, jak i symbolicznym, miała miejsce 28 września 2011 roku w jednej z najważniejszych świątyń w Polsce – majestatycznej katedrze na Wawelu. To właśnie tam, w otoczeniu historycznych murów, Grzegorz Ryś przyjął święcenia z rąk samego kardynała Stanisława Dziwisza, który wówczas pełnił funkcję arcybiskupa metropolity krakowskiego.
Obok niego w tej ważnej chwili stanęli również inni wybitni duchowni: kardynał Franciszek Macharski, będący wówczas arcybiskupem seniorem Krakowa, oraz kardynał Stanisław Ryłko, przewodniczący Papieskiej Rady ds. Świeckich. Obaj współkonsekratorzy swoją obecnością podkreślili rangę wydarzenia i wagę tej nominacji.
Jako swoje biskupie zawołanie Grzegorz Ryś wybrał słowa Virtus in infirmitate, co w tłumaczeniu oznacza Moc w słabości. Ten krótki, ale wymowny cytat odzwierciedlał duchową postawę nowego biskupa – pokorę wobec ludzkich ograniczeń i głęboką wiarę w siłę płynącą z ufności Bogu. Po objęciu tej odpowiedzialnej funkcji mianowano go wikariuszem generalnym archidiecezji krakowskiej, co dało mu bezpośredni wpływ na kluczowe sprawy duszpasterskie regionu.
Grzegorz Ryś, arcybiskup Łodzi – nowy rozdział pełen wyzwań i inicjatyw
Kolejny przełomowy moment w życiu Grzegorza Rysia nadszedł 14 września 2017 roku, kiedy papież Franciszek powierzył mu funkcję arcybiskupa metropolity łódzkiego. Był to nie tylko awans w strukturze kościelnej, lecz także początek nowego etapu jego duszpasterskiej działalności, wymagającego zarówno duchowej dojrzałości, jak i zdolności organizacyjnych.
Uroczysty ingres, czyli objęcie nowej katedry, miał miejsce 4 listopada 2017 roku w bazylice archikatedralnej św. Stanisława Kostki w Łodzi. Było to wydarzenie pełne symboliki – nie tylko formalne przejęcie diecezji, ale również zapowiedź wielu planowanych zmian i reform w życiu wspólnoty.
Jednym z najbardziej doniosłych momentów w jego posłudze arcybiskupiej było odebranie paliusza – białej wełnianej wstęgi, symbolu jedności z papieżem i władzy metropolitalnej. Uroczystość ta odbyła się 29 czerwca 2018 roku na placu św. Piotra w Rzymie, a samo nałożenie paliusza na ramiona arcybiskupa miało miejsce kilka miesięcy później, 5 października 2018 roku, w łódzkiej katedrze. Ceremonii tej przewodniczył ówczesny nuncjusz apostolski w Polsce, arcybiskup Salvatore Pennacchio.
Synod łódzki i inicjatywy na rzecz odnowy Kościoła
Okres urzędowania arcybiskupa Rysia w Łodzi obfitował w liczne reformy i inicjatywy, które miały na celu odnowienie życia religijnego w diecezji. Najważniejszym z tych przedsięwzięć był czwarty synod archidiecezji łódzkiej, który odbywał się w latach 2018–2021. Synod, będący platformą refleksji i dyskusji, skupił się na trzech kluczowych aspektach duszpasterstwa: młodzieży, rodzinie i parafii.
Jednak działania arcybiskupa wykraczały poza sferę samej debaty. Wprowadził on diakonat stały, umożliwiający mężczyznom – zarówno żonatym, jak i celibatariuszom – pełnienie funkcji diakona na stałe. Założył również Szkołę Katechistów – instytucję przygotowującą świeckich do głoszenia Słowa Bożego oraz prowadzenia katechezy. Wśród jego inicjatyw znalazło się także utworzenie Międzynarodowego Diecezjalnego Seminarium Misyjnego Redemptoris Mater, które miało na celu wspieranie nowej ewangelizacji.
Ważnym krokiem było również przeniesienie do Łodzi Ogólnopolskiego Seminarium dla Starszych Kandydatów do Święceń, co podkreśliło rolę miasta jako istotnego centrum formacji duchowej.
Wyzwania diecezji kaliskiej – czas trudnych decyzji
W czerwcu 2020 roku przed Grzegorzem Rysiem stanęło kolejne wyzwanie – papież Franciszek mianował go administratorem apostolskim sede plena diecezji kaliskiej. Funkcję tę objął 27 czerwca 2020 roku i sprawował ją w szczególnie trudnym okresie, związanym z rezygnacją dotychczasowego biskupa, Edwarda Janiaka.
Po jego ustąpieniu, Grzegorz Ryś objął rolę administratora sede vacante, co oznaczało, że pełnił obowiązki biskupa do czasu mianowania nowego ordynariusza. Funkcję tę sprawował do 11 lutego 2021 roku, kiedy to urząd przejął biskup Damian Bryl.
Grzegorz Ryś, kardynał – zwieńczenie posługi
Najważniejszym wydarzeniem w dotychczasowej drodze duchowej Grzegorza Rysia była decyzja papieża Franciszka z 9 lipca 2023 roku, aby włączyć go do grona Kolegium Kardynałów. Podczas uroczystego konsystorza, który odbył się 30 września 2023 roku na placu św. Piotra w Rzymie, został kreowany kardynałem prezbiterem. Otrzymał wówczas kościół tytularny Świętych Cyryla i Metodego w Rzymie.
Ingres kardynalski do łódzkiej katedry miał miejsce 14 października 2023 roku, a oficjalne objęcie swojego kościoła tytularnego w Wiecznym Mieście odbyło się 22 listopada 2023 roku.
Netografia:
- Nota biograficzna Grzegorza Rysia na stronie archidiecezji łódzkiej [dostęp: 07.02.2025].
- Nota biograficzna Grzegorza Rysia na stronie archidiecezji krakowskiej [dostęp: 07.02.2025].
- Nota biograficzna Grzegorza Rysia na stronie Stolicy Apostolskiej [dostęp: 07.02.2025].
