Armia niemiecka u progu I wojny światowej

Przez 4 lata I wojny światowej Niemcy walczyli z prawie całym światem. Warto więc prześledzić, jak wyglądała niemiecka armia w momencie wybuchu konfliktu. Poniższy artykuł poświęcony jest systemowi rekrutacji oraz organizacji armii II Rzeszy w 1914 roku.

Helmuth von Moltke Młodszy Wikimedia Commons
Helmuth von Moltke Młodszy
Wikimedia Commons

Armia II Rzeszy odzwierciedlała charakter państwa. Niemieckie państewka, choć zjednoczone, nadal zachowały pewną niezależność. Podobnie sprawa miała się w przypadku wojska. W jego składzie znajdowały się cztery, niemal niezależne armie. Wystawiały je najpotężniejsze państwa związkowe: Prusy, Bawaria, Saksonia i Wirtembergia. Udział procentowy poszczególnych armii przedstawiał się następująco: Prusy (razem z Oldenburgiem, Badenią, Hessią Brunszwikiem i innymi): 78%, Bawaria 11%, Saksonia 7%. Wirtembergia 4%. Każda z czterech armii posiadała swój własny Sztab Generalny, Ministerstwo Wojny, inspektoraty, szkoły wojskowe. Bawaria i Saksonia posiadały odrębne listy awansów oficerskich. Różnice wyrażały się nawet w szczegółach umundurowania, np. każda armia miała inny wzór klamry od pasa, z własnym mottem.

W latach 1880 –1914 kierowany przez Helmutha Moltke (starszego) i jego następcę Helmutha Moltke (młodszego) Sztab Generalny pracował nad unifikacją opisanego wyżej konglomeratu różnych armii. Działania te zostały uwieńczone pełnym sukcesem1.

System rekrutacji

Niemcy posiadali jeden z najskuteczniejszych systemów służby wojskowej na świecie. Dzięki sprawnej administracji oraz systemowi mobilizacji, II Rzesza mogła wystawić dużą nowoczesną armię w ciągu kilku dni od wypowiedzenie wojny. Obowiązkowi służby wojskowej podlegali wszyscy mężczyźni od 17 – 45 roku życia. W zależności od wieku musieli pełnić służbę w określonym rodzaju wojska. Przedział wiekowy 17 – 20 lat oznaczał możliwość wcielenia do Landsturmu (wojsk obrony terytorialnej). Po skończeniu 20 lat mężczyzna był wcielany do czynnej armii. Służba w kawalerii i artylerii trwała 3 lata, w pozostałych wojskach rok mniej. Po ukończeniu szkolenia, żołnierz był przenoszony do rezerwy. W tym okresie miał uczestniczyć dwa razy do roku w manewrach. Po ukończeniu 9-letniego okresu służby w rezerwie, następowało przeniesienie do Landwehry (rodzaj pospolitego ruszenia wprowadzony w 1813 roku). Służba w tej kategorii trwała 11 lat. Po jej zakończeniu mężczyźni byli przenoszeni z powrotem do Landsturmu, gdzie oczekiwali zakończenia prawnego okresu służby. W czasie wojny przedziały wiekowe nie musiały być przestrzegane. I tak np. 18-latek mógł być wcielony do służby czynnej z pominięciem Landsturmu.

Coroczna liczba poborowych znacznie przekraczała zapotrzebowanie. Z tego względu część młodych mężczyzn była kierowana do Ersatz Reserve (pomocnicza rezerwa). Byli to ludzie, którzy w wyniku drobnych ułomności fizycznych, warunków domowych lub ekonomicznych nie mogli być przyjęci do służby czynnej. Obowiązywało ich 3-krotne szkolenie w ciągu roku.

Ciekawą kategorię tworzyli Einjahrige Freiwilligen. Byli to ochotnicy, którzy musieli służyć w armii przez rok. Najczęściej byli to ludzie dobrze wykształceni. Po odbyciu służby byli przenoszeni do rezerwy. Po odbyciu dwóch dorocznych ćwiczeń i zdaniu egzaminu stawali się oficerami rezerwy2.

Korpus

Podział II Rzeszy na okręgi korpusów Wikimedia Commons
Podział II Rzeszy na okręgi korpusów
Wikimedia Commons

Armia czynna liczyła 25 korpusów armijnych. W skład każdego z nich wchodziły 2 dywizje piechoty, pułk artylerii pieszej (ciężkiej), brygady artylerii polowej oraz dwóch brygad kawalerii. Korpusy były administracyjnie niemal niezależne na przydzielonym im terytorium. Decentralizacja uprawnień pozytywnie wpływała na zdolności mobilizacyjne oraz zaopatrzeniowe. Od 29 czerwca 1912 roku każdy z 22 korpusów miał przypisany swój obszar rekrutacyjny na terenie Rzeszy. Korpus 15. otrzymał przydział w Alzacji, 16. w zachodniej Lotaryngii. Korpus gwardii pobiera rekrutów z całych Prus oraz ziem przyłączonych w 1871 roku. 19 korpusów wystawiały Prusy (gwardyjski oraz 1-9, 14-18, 20-21), 3 Bawaria (1-3), 2 Saksonia (12, 19), 1 Wirtembergia (13). Oddziały z mniejszych państw związkowych wchodziły w skład pruskich korpusów.

2 sierpnia 1914 roku sformowano dodatkową dywizję gwardii. Po wcieleniu rezerwistów utworzono 14 korpusów rezerwy (28 dywizji), 3 samodzielne dywizje rezerwy, korpus Landwehry oraz 2 samodzielne dywizje Landwehry3.

Kawaleria

Niemiecka kawaleria podczas manewrów 1912 rok
Niemiecka kawaleria podczas manewrów 1912 rok

Kawaleria była ulubionym rodzajem wojska Wilhelma II. W czasie pokoju liczyła 116 pułki. W jej skład wchodziło 10 pułków kirasjerów, 26 pułków dragonów, 23 pułki ułanów, 21 pułków huzarów, 13 pułków strzelców konnych (Jaeger ze Pferd), 3 pułki jazdy saskiej, 2 pułki ciężkiej jazdy bawarskiej oraz 8 pułków bawarskiej jazdy lekkiej. Każdy regiment składał się z pięciu szwadronów. Cztery z nich były wysyłane na front, piąty pozostawał w koszarach jako jednostka zakładowa (szkoleniowa). Szwadron liczył 4 oficerów oraz 163 żołnierzy. Jednostka liczyła 178 koni i 3 wozy.

W czasie pokoju nie istniały dywizje kawalerii. Dopiero po wybuchu wojny powstało 11 jednostek tego rodzaju. Każda dywizja kawalerii liczyła sześć pułków zgrupowanych w trzech brygadach. Do dywizji był przypisany batalion strzelców pieszych, 3 baterie artylerii konnej oraz 1-2 kompanie cyklistów. Cała dywizja liczyła etatowo 283 oficerów, 4995 żołnierzy, 216 wozów oraz 5590 koni4.

Leave a Comment

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

*