Dzieje Polski opowiedziane dla młodzieży, Feliks Koneczny
Czy książka wydana przeszło 100 lat temu może być atrakcyjna dla współczesnej młodzieży przesiąkniętej cywilizacyjnymi nowinkami? Z atrakcyjnością książki samej w sobie można polemizować, ale są pozycje, które jeszcze długo nie stracą na aktualności.
Nikogo chyba nie trzeba przekonywać, że czym skorupka za młodu nasiąknie to na starość trąci. Im wcześniej dzieci będą zaznajamiane z historią swojego kraju i świata, tym łatwiej zrozumieją wartość pojęcia „ojczyzna”. Współcześnie mamy wiele możliwości przekazywania tej wiedzy. Na sklepowych półkach roi się od filmów, gier komputerowych i planszowych, jednak nic nie zastąpi opowieści starszych, nawet przekazywanej w formie książkowej. Przykładem takiej dobrej literatury są Dzieje Polski opowiedziane dla młodzieży Feliksa Konecznego. Pierwsze wydanie tej publikacji ukazało się w 1889 roku i aż do dzisiaj, poza pewnymi wyjątkami nie straciło na znaczeniu.
Sam autor, dziś już trochę zapomniany, to wybitny historyk i historiozof, żyjący na przełomie XIX i XX wieku. W czasach II RP kierował katedrą Europy Wschodniej na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, a po II wojnie światowej pracował na Uniwersytecie Jagiellońskim.
Książka składa się z 3 części: „Polska sama”, „Polska w uniach” oraz „Czasy porozbiorowe”. Każdy z rozdziałów został podzielony na mniejsze fragmenty. Opisane zostały dzieje naszego państwa od panowania Mieszka I do czasów Wielkiej Emigracji.
Oczywiście, dzisiaj mogą razić, bardziej świadomego czytelnika niektóre opinie, które zostały wyrażone przez autora, np. w części pt. Czasy zygmuntowskiego znajdziemy oto taki fragment: Przykrym wydarzeniem z czasów Kazimierza Jagiellończyka jest tłumny napływ Żydów do Polski, którym ów król nadał rozmaite przywileje, chociaż usilnie sprzeciwiał się temu kardynał Zbigniew Oleśnicki, a święty Jan Kapistran gromił to nawet w kazaniach.
Jednak trzeba zrozumieć okres, w którym żył i tworzył Koneczny. Był to czas bardzo nieprzychylny Żydom. Autor w swoich pracach historycznych bardzo podkreślał i gloryfikował pozytywny wpływ Kościoła katolickiego na rozwój społeczeństwa odrzucając możliwość współistnienia z innymi wyznaniami. Uwypuklał narodowościowy charakter konfliktów polsko-niemieckich, a później polsko-krzyżackich i jego zdaniem negatywną rolę Żydów w dziejach Polski. W swoich gawędach podkreśla antagonizmy narodowe. Jednak są to przypadki marginalne i nie powodują uczucia nachalnej indoktrynacji. Pokazuje to też zmianę narracji historycznej, która obecnie stara się być bezstronna.
Publikacja ma charakter bardzo dydaktyczny, ale zarazem przypomina o ważnej prawdzie życiowej, która zawsze będzie niezmienna: Im więcej będzie w Polsce ludzi naprawdę coś umiejących, dobrze znających się na czymś, a posiadających przy tym szerokie ogólne wykształcenie, im więcej będzie szkół i to szkół najrozmaitszych, a im lepiej będą się uczyć uczniowie tych szkół, tym świetniejsza czeka Polskę przyszłość.
Książka została też pięknie wydana: twarda okładka, duża czcionka, znajdziemy też przypisy tłumaczące mniej znane pojęcia. Dużym atutem pozycji są ilustracje Mikołaja Kamlera – aż szkoda, że nie ma ich więcej. Na końcu opowieści znajdziemy również dodatek w postaci spisu monarchów polskich z oznaczeniem lat ich panowania oraz daty historyczne wymienione w gawędach.
Oprócz wyżej wymienionych uwag, książka jest jak najbardziej godna polecenia. I chociaż minął już wiek od jej wydania, nie traci na swym znaczeniu w poznawaniu przez dzieci i młodzież dziejów Polski.
Ocena: 5/6
Wydawnictwo: Zysk i S-ka
Piotr Burak
