N. Warburton, Krótka historia filozofii
Co to jest filozofia ? W odpowiedzi na to pytanie powstało dziesiątki, jeśli nie setki książek a każda z nich odkrywa inny aspekt odpowiedzi. Z historią filozofii jest tak samo jak z próbą jej zdefiniowania. Ciężko zmieścić w jednej publikacji dziej nauki niemal tak starej jak nasza cywilizacji. A jednak powstała „Krótka historia filozofii” i udowodniła, że jednak da się to zrobić.
W przypadku tej „Krótkiej historii filozofii ” od wydawnictwa RM także zapoznamy się z dziejami nauki na niespełna 300 stronach tekstu. Warto zaznaczyć, iż poddawana recenzji książka jest trzecim polskim wydaniem tytułu.
Tylko tam było nieco łatwiej, bo informatyka jest nauką stosunkowo młodą. Tego nie da się powiedzieć o filozofii – nauce tak starej, że swymi dziejami sięgającej pierwszych zorganizowanych cywilizacji ludzkich, czyli w sumie początków istnienia nas, jako społeczności.
Dokładnie tak jak w przypadku innych publikacji z tej serii, również „Krótka historia filozofii” została stworzona przez popularyzatora nauki, co daje się odczuć w tekście, który należy raczej do tych łatwych i przyjemnych. Tak samo jak inne w serii książka nie zawiera żadnych ilustracji (prócz grafik na początku każdego rozdziału, które jednak ciężko uznać za ilustracje). Zawiera za to 40 krótkich rozdziałów omawiających dzieje filozofii przez pryzmat najwybitniejszych postaci tej nauki, począwszy od – no właśnie nie od Sumeru, a od – starożytnej Grecji i kontynuując ją aż do czasów niemal współczesnych. I tak mamy w książce tuzy tego świata czyli Platona, Arystotelesa, Epikura, Tomasza z Akwinu, Machiavellego, Spionoze, Johna Locke, Kanta, Nitzschego, Freuda czy Bertranda Russela. Ale mamy postacie które zaskoczą niejednego czytelnika, między innymi Darwina (nawet po przeczytaniu książki nie wiem jakim cudem znalazł się on w tym towarzystwie i tej pozycji), Marksa (już prędzej) a nawet Alberta Camusa i Alana Turinga. Jak, więc widać autor zdecydował się w książce na szereg zaskakujących i ryzykownych zabiegów. Niestety niektóre z nich najzwyczajniej na świecie po prostu mu nie wyszły. Jednak z najbardziej jaskrawych przykładów tej właśnie porażki jest fakt, że w przypadku wielu wyśmienitych myślicieli autor nie wspomniał nawet o większości ich poglądów, skupiając się jedynie na tych, które pasowały do zakładanej tezy i wątku przewodniego. Wyraźnie, więc poszedł na ilość a nie na jakość.
Inne niedoróbki i potknięcia merytoryczne tak często zdarzające się w pozycji także nie działająca jej korzyść. Podczas lektury kolejnych rozdziałów da się wyraźnie zauważyć, iż autor usiłuje łączyć je w jakiś ciąg narracyjny, ale wyraźnie mu to nie wychodzi. I takim sposobem do czytelnika trafia jedynie coś co bardziej przypomina zbiór artykułów monograficznych niż popularnonaukową syntezę. Ponadto w książce czytelnik, który otarł się już o jakiekolwiek studium dziejów filozofii odnajdzie proste błędy w objaśnianiu poglądów poszczególnych myślicieli, znaczne uproszczenia a nawet przeinaczenia co momentami kompletnie wypacza prawdziwe poglądy filozofów, szczególnie tych bliższych naszym czasom.
Jednak są też plusy i zalety. Do mnie, jako historyka, najbardziej przemówiło zachowanie chronologii, w moich oczach podnosi to ocenę książki. Mocną stroną niewątpliwie jest też ukazanie związku pomiędzy poglądami filozofów, czasami różnych epoko i szczątkowa, bo szczątkowa, ale jednak narracja. Na korzyść książki przemawia także lekki styl, w jakim została napisana, język jakim przemawia do czytelnika Warburton i logika oraz konsekwencja przekazywania informacji. Jak na książkę adresowaną do laika to naprawdę bardzo dobre rozwiązanie.
Jak generalnie ocenić „Krótką historię filozofii”? Opus magnum Władysława Tatarkiewicza to zdecydowanie nie jest i każdy kto spodziewał się tak świetnego, choć cieńszego działa na pewno się zawiedzie. Ale jest ona na pewno pozycją bardzo poprawną i spełniającą swą rolę. Może trafić do każdego (może prawie każdego) i rozbudzić zainteresowanie dziejami filozofii oraz jej założeniami.
Wydawnictwo: RM
Ocena recenzenta: 4/6
Dawid Siuta
