Krótka historia psychologii Nicky Hayes – pasjonujący przewodnik po dziejach nauki o umyśle i zachowaniu człowieka
Krótka historia psychologii Nicky Hayes to wciągająca i panoramiczna opowieść o tym, jak ludzie przez tysiąclecia próbowali zrozumieć samych siebie. To książka, która zabiera czytelnika w niezwykłą podróż przez historię myśli psychologicznej — od filozofii starożytnych Greków, przez epokę oświecenia, narodziny nowoczesnej nauki, aż po współczesne odkrycia w neuronauce, psychologii poznawczej i społecznej.
Autorka książki Krótka historia psychologii, wydanej przez Wydawnictwo RM, Nicky Hayes — ceniona brytyjska psycholożka, autorka ponad 25 książek i była przewodnicząca Brytyjskiego Towarzystwa Psychologicznego — przedstawia psychologię jako naukę głęboko zakorzenioną w kulturze, społeczeństwie i filozofii, a zarazem dynamicznie rozwijającą się dziedzinę, która nieustannie zmienia nasze rozumienie człowieka.
Książka dzieli się na czterdzieści rozdziałów, z których każdy przybliża kluczowy moment, postać lub zjawisko z historii psychologii. Czytelnik dowie się m.in.:
- Jak Platon i Arystoteles kształtowali pierwsze teorie o ludzkiej naturze.
- Dlaczego Galen uznał, że osobowość zależy od proporcji „humorów” w ciele.
- W jaki sposób Kartezjusz oddzielił umysł od ciała i co z tego wynikło dla medycyny i nauki.
- Jak powstały pierwsze teorie uczenia się i inteligencji oraz jak psychologia została wprzęgnięta w służbę ideologii eugeniki.
- Jak eksperymenty Phineasa Gage’a, Broki i Wernickego przyczyniły się do rozwoju neuropsychologii.
- Jak eksperymenty Milgrama i Ascha ujawniały mechanizmy posłuszeństwa i konformizmu.
- Czym są zjawiska takie jak wyuczona bezradność, dysonans poznawczy, wdrukowanie czy efekt autorytetu.
- Jak powstały wielkie nurty psychologii: psychoanaliza, behawioryzm, psychologia humanistyczna i poznawcza.
- W jaki sposób psychologia była wykorzystywana podczas wojen i zimnej wojny — w tym w tajnych eksperymentach CIA.
- Dlaczego psychologia pozytywna, neuronauka i psychologia kulturowa redefiniują dziś nasze rozumienie człowieka.
Jednym z atutów książki jest jej globalna perspektywa — autorka nie ogranicza się do historii zachodniej psychologii, ale pokazuje także rozwój tej nauki w kulturach Wschodu, Ameryki Łacińskiej czy Afryki. Wskazuje, że psychologia nie jest jednorodna i nie powinna być rozumiana wyłącznie z perspektywy eurocentrycznej.
Książka ukazuje również ambiwalencję psychologii — jako nauki służącej zarówno pomocy ludziom (np. w terapii czy edukacji), jak i celom manipulacyjnym (np. w propagandzie, eksperymentach wojskowych czy marketingu). Pokazuje, że psychologia może być potężnym narzędziem, którego etyczne wykorzystanie zależy od intencji badaczy i decydentów.
Autorka nie unika trudnych tematów, takich jak kolonialne korzenie niektórych badań, wpływ ideologii na teorię psychologiczną czy kontrowersje związane z testowaniem inteligencji. Jednocześnie ukazuje psychologię jako naukę o niezwykłej różnorodności — obejmującą zarówno badania nad pamięcią, emocjami i percepcją, jak i nad tożsamością, kulturą, religią, technologią czy relacjami międzyludzkimi.
Krótka historia psychologii to książka napisana przystępnie, z poczuciem humoru i dystansem, a jednocześnie rzetelna i oparta na solidnych źródłach. Znakomicie nadaje się dla:
- studentów psychologii i nauk społecznych,
- nauczycieli i wykładowców szukających inspiracji dydaktycznej,
- praktyków — psychologów, terapeutów, trenerów,
- oraz każdego, kto interesuje się człowiekiem, jego myślami, emocjami, zachowaniami i relacjami z innymi.
To lektura, która nie tylko poszerza horyzonty, ale także uczy krytycznego myślenia i zachęca do refleksji nad tym, jak sami postrzegamy siebie i innych.
