Polski przemysł naftowy i gazowniczy (do 1945 roku). Historia i dziedzictwo, red. naukowa dr hab. prof. UKEN Konrad Meus
XIX wiek to czas wielkich postępów i odkryć, których celem było przysłużenie się człowiekowi. Początki przemysłu naftowego i gazowniczego w Galicji stanowią niszowy, choć ciekawy obszar badawczy. Polski przemysł naftowy i gazowniczy (do 1945 roku). Historia i dziedzictwo stanowi pokłosie trzech organizowanych konferencji o randze międzynarodowej w Krakowie i we Lwowie w latach 2018 – 2019.
Ziemie polskie pod zaborem austriackim, zwane w latach 1772 – 1918 Królestwem Galicji i Lodomerii wraz z Wielkim Księstwem Krakowskim i Księstwami Oświęcimia i Zatora obejmowały swoimi granicami m.in. Ruś Czerwoną z miastem Lwów, południową Małopolskę z miastami: Nowym Sączem, Oświęcimiem i Tarnowem.
Galicja w ówczesnej mozaice Monarchii Habsburgów stanowiła teren rolniczy i najsłabiej rozwinięty. Asumptem do progresu gospodarczego stanowiło odkrycie m.in. złóż ropy naftowej.
O Autorach
Wydana przez Wydawnictwo Księgarni Akademickiej książka jest monografią. Redakcję nad całością objął dr hab. prof. UKEN Konrad Meus. Ceniony historyk, dziewietnastowiecznik, regionalista. Mający w swoim dorobku naukowym kilkadziesiąt artykułów oraz takie książki jak: Wadowice 1772 – 1914. Studium przypadku miasta galicyjskiego (2014), czy Izba Handlowa i Przemysłowa we Lwowie (1850 – 1918). Instytucja i ludzie (2021).
Wśród autorów poszczególnych rozdziałów możemy wymienić: Krzysztofa Brońskiego (UEK), Dorotę Drzewiecką (UKEN), Piotra Franaszka (UJ), Pawła Gratę (UR), Petra Kalety (Uniwersytet w Libercu, Czechy), Tomasza Kargola (UJ), Michała Krajkowskiego, Lidii Michalskiej – Brachy (UJK), Grzegorza Niecia (UKEN), Barbarę Olejarz (UJ), Michała Rogoża (UKEN), Damiana Szymczaka (UAM).
Treść przewodnia
Recenzowana publikacja została podzielona na trzy tematyczne części. Pierwsza z nich stanowi rekonesans źródeł do historii przemysłu naftowego i gazowniczego. Dorota Drzewiecka omówiła stan zachowania źródeł w państwowym zasobie archiwalnym. Zwróciła uwagę na ich rozmieszczenie. Najwięcej z nich znajduje się w Krakowie oraz Sanoku.
Z kolei Tomasz Kargol zajął się materiałem źródłowym do dziejów przemysłu naftowego, który przechowywany jest w krakowskim Archiwum Narodowym. Autor omówił kilka zespołów, gdzie w wyniku kwerendy odkrył przydatne źródła. Wymienić tu należy zespół C.K. Starostwa Górniczego, Starostwa Górniczego, Wyższego Urzędu Górniczego i Okręgowego Urzędu Górniczego. Na końcu zamieścił aneks z sygnaturami źródeł w poszczególnych zespołach i reprodukcje wybranych dokumentów (!).
Damian Szymczak zaprezentował źródła pamiętnikarskie oraz spuścizny po politykach, które przybliżyć mogą czytelnikowi historię przemysłu naftowego i gazowniczego w Galicji do 1914 roku. Ciekawym zagadnieniem poruszanym w recenzowanej książce jest analiza wizerunku nafciarzy XIX wiecznych i ich pracy w ówczesnej literaturze, co przedstawił Michał Krajkowski.
Grzegorz Nieć zajął się rekonesansem tematyki nafciarskiej i gazowniczej na rynku antykwarycznym, uwzględniając: rękopisy i dokumenty źródłowe, papiery wartościowe, plakaty i reklamy, pocztówki, fotografie, czy druki zwarte oraz czasopisma. Zaś witryny internetowe europejskich muzeów ropy naftowej przeanalizował Michał Rogoż.
Część druga poświęcona została postaciom znanym, jak i tym zapomnianym, które miały ogromny wpływ na rozwój polskiego przemysłu naftowego i gazowniczego. Omówione zostały życiorysy i osiągnięcia takich postaci jak: Ignacego Łukaszewicza (Paweł Grata), Karola Klobassa – Zrenckiego (Barbara Olejarz), Alberta Faucka (Piotr Franaszek), Wojciecha Biechońskiego (Lidia Michalska – Bracha).
Konrad Meus zajął się przedstawieniem sylwetek m.in. Roberta Domsa, Herscha Goldhammera, Juliana Wanga, ukazując w ten sposób rolę lwowskich przemysłowców w budowaniu omawianego sektora polskiego przemysłu. Ponadto jeden z rozdziałów został poświęcony Jánowi Medlenowi i początkowi wydobycia ropy naftowej w Gbelach.
Ostatnia część jest najkrótsza i reprezentuje ją tekst Krzysztofa Brońskiego o galicyjskim dziedzictwie naftowym jako zasobie rozwojowym obszarów południowo – wschodniej Polski.
Ze szczególnym uwzględnieniem rynku turystycznego Na samym końcu książki zostały umieszczone noty o autorach oraz indeks osobowy.
Polski przemysł naftowy i gazowniczy – ocena książki
Muszę pochwalić autorów za styl pisania, który jest z jednej strony prosty a zarazem uwzględnia naukową problematykę zachowując warsztat badawczy. Sprawia to, że książkę czyta się przyjemnie i dość szybko. Jest bowiem wciągająca. Na pewno poruszane zagadnienia z racji nie dużej popularności w Internecie, zwiększają ciekawość czytelnika.
Recenzowana praca jest monografią wieloautorską, dzięki czemu otrzymujemy mozaikę różnych wywodów i spojrzeń o charakterze interdyscyplinarnym. Na plus niewątpliwie są zamieszczone reprodukcje niektórych dokumentów źródłowych, zwarte zestawienie treści pod koniec niektórych artykułów ujęte jako podsumowanie w formie tabeli.
Dodatkowo książka zawiera wykresy, ilustracje. Na uwagę również zasługuje okładka przedstawiająca nafciarzy. Pochodzi ona ze zbiorów archiwum Fundacji Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego im. Ignacego Łukaszewicza.
Małym mankamentem może być ostatnia część. Stanowi bowiem tylko jeden rozdział, co sprawia, że mamy sporą dysproporcję pomiędzy pozostałymi częściami.
Reasumując, serdecznie mogę polecić książkę.
Wydawnictwo Księgarnia Akademicka
Ocena recenzenta: 6/6
Ewelina Kazienko
Recenzja powstała we współpracy z Wydawnictwem Księgarnia Akademicka.
